سفارش تبلیغ
صبا ویژن
[ و چون گفته خوارج را شنید که حکومت جز از آن خدا نیست ، فرمود : ] سخن حقّى است که بدان باطلى را خواهند . [نهج البلاغه]
بشنو این نی چون حکایت می کند
 
 RSS |خانه |ارتباط با من| درباره من|پارسی بلاگ
»» دولت و سیاست‏هاى اقتصادى امام علی علیه السلام 5

خلاصه و نتیجه‏گیرى

از بررسى و مطالعه دولت و سیاست‏هاى اقتصادى از نظر امام علیه السلام در دو بخش، نتایج زیر را مى‏توان نام برد:

.1 دولت علوى با توجه به تعهد و مسئولیتش در برابر اجراى احکام و تعلیمات الهى، درپى سعادت افراد جامعه است و حکومت بهترین وسیله براى تحقق چنین هدفى است.

.2 عدالت بهترین بستر و مناسب‏ترین زمینه براى تعالى انسان‏ها و مهم‏ترین هدف دولت علوى است.

.3 دولت علوى نماینده مردم و در نتیجه خدمتگزار آنها بود. البته روابط بر اساس حقوق متقابل است، و دولت علوى نیز رابطه ولایى با مردم داشت.

.4 دولت علوى در جهت کمک به سعادت مردم وظایفى را در دو حوزه معنوى و مادى نظیر احقاق حقوق مظلومان، مبارزه با انحراف‏ها و بدعت‏ها و رانت‏ها، آموزش و تربیت، تأمین اجتماعى، و ایجاد رفاه و حمایت از رشد تولید توسط بخش خصوصى، بر عهده گرفت.

. 5 دولت علوى در جمع‏آورى منابع بیت‏المال، به ویژه در حفظ و جلوگیرى از حیف و میل آن بسیار دقیق بود.

. 6 دولت علوى ضمن این‏که در امور دفاعى و امور عمومى به ایجاد امنیت، برقرارى عدالت قضایى و نظارت بر کارگزاران حکومت توجه خاص داشت، در امور اجتماعى نیز بسیار فعال بود؛ اما در امور اقتصادى به نظارت و تنظیم بازار و حمایت از بخش خصوصى و رفع موانع تولید بسنده مى‏کرد و در نتیجه دولتى متوسط و ظاهرا فعال ـ به جهت نظارت و تنظیم بازار ـ بود .

.7 با توجه به بحران‏هاى روحى و معنوى و انحراف از تعلیمات اسلامى ـ به ویژه در دوران عثمان ـ هدف سیاست‏هاى اقتصادى علیه السلام احیاى سنت نبوى و برقرارى مناسبات اسلامى دوران حکومت پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم بود. بنابراین برقرارى عدالت، اولین هدف برنامه و سیاست‏هاى دولت علوى را تشکیل مى‏داد، و امام با این جهت‏گیرى نشان دادند که جامعه رنجور از ظلم و تعدى حاکمان جور و روابط ظالمانه، جز با شربت عدالت، تلخ کامى خود را از یاد نمى‏برد و بر محور توحید استوار نمى‏گردد.

. 8 امام علیه السلام عدالت اسلام را با ارائه برنامه‏ها و سیاست‏هاى اصولى به ویژه در حوزه مالیات‏ها با واقع نگرى به تاریخ نشان داد. از این رو امام از اهداف کلان عمران و رشد و حفظ سطح زندگى مردم (ثبات قیمت‏ها) در سیاست‏هاى اقتصادى خود غافل نشد.

.9 سیاست امام در مالیات‏هاى ثابت مانند زکات، اجراى صحیح آن بود. اعتماد به مردم و جلب مشارکت آنان از طریق اتخاذ روش خودارزیابى و خودتشخیصى در کنار اخلاق و رفتار پسندیده عاملان زکات و رعایت دقیق قوانین توسط آنان، ثمره‏اى است که از سیاست‏هاى معنوى و حکیمانه علوى به دست آمد.

.10 امام در وضع مالیات‏ها (اجرت) از املاک دولتى (زمین‏هاى خراجیه)، توجه خاصى به رشد و تولید و وضع مردم داشت. از این رو به شدت از سنگینى بار مالیات در حکومت علوى نهى شده است. بخش خصوصى مورد اعتماد بود و در دولت کارآمد علوى رابطه دولت و مردم بر اساس همیارى و مشارکت استوار شده که این رابطه از اعتقاد همکیشى و برادرى نشأت مى‏گرفت که رهبر و کارگزاران آن، خود را خدمتگزار مردم مى‏انگاشتند.

فهرست منابع

الف. منابع فارسى و عربى

. 1 قرآن مجید.

. 2 نهج‏البلاغه، ترجمه جعفر شهیدى، چاپ یازدهم، انتشارات علمى و فرهنگى، تهران / . 1376

. 3 نهج‏البلاغه، ترجمه عبدالمحمد آیتى، چاپ اول، انتشارات بنیاد نهج‏البلاغه، تهران / . 1376

. 4 الاسس الاسلامیة، محمدباقر الصدر، دارالفرات، بیروت / 1410 ه .

. 5 الاموال، ابوعبید، تحقیق محمدخلیل هراس، دارالکتب العلمیة، بیروت / 1406 ه .

. 6 اقتصاد، پل ساموئلسن و ویلیام نوردهاوس، ترجمه علیرضا نوروزى و جهاندوست مترجمان، تهران / . 1373

. 7 اقتصاد صدر اسلام، کاظم صدر، انتشارات دانشگاه شهید بهشتى، تهران / . 1374

. 8 اقتصاد کلان نظریه‏ها و سیاست‏هاى اقتصادى، فریدون تفضلى، چاپ دوم، نشر نى، تهران / . 1366

. 9 اقتصادنا، محمدباقر الصدر، مکتب‏الاعلام الاسلامى، قم / 1375 ش.

. 10 امکان جایگزینى مالیات بر درآمد با خمس و تبیین آثار آن بر برخى متغیرهاى اقتصاد کلان، محمدتقى گیلک حکیم‏آبادى، رساله دکترى، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران / . 1379

. 11 انساب‏الاشراف، البلاذرى، دارالفکر، بیروت / 1417 ه .

. 12 اهداف و آرمان‏هاى حکومت از دیدگاه امام على‏علیه السلام، محمد سروش، مجموعه اندیشه‏نامه امام على‏علیه السلام (زیر چاپ)

. 13 بازار در سایه حکومت اسلامى، جعفر مرتضى عاملى، دفتر انتشارات اسلامى، قم / بى‏تا . . 14 بحارالانوار، علامه مجلسى، الطبعة الثالثة، دار احیاءالتراث العربى، بیروت / 1403 ه .

. 15 بودجه‏ریزى دولتى در ایران، علیرضا فرزیب، چاپ ششم، مرکز آموزش مدیریت دولتى، تهران / . 1377

. 16 پول و نظام‏هاى مالى، بخش فرهنگى جامعه مدرسین، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم / . 1375

. 17 تاریخ طبرى، الطبرى، الطبعة الخامسه، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت / 1409 ه .

. 18 تاریخ الیعقوبى، الیعقوبى، دار صادر، بیروت / بى‏تا.

. 19 تحف‏العقول، الحرانى، تصحیح على‏اکبر غفارى، کتابفروشى اسلامیه، تهران / 1400 ه . ق.

. 20 تطور الاوضاع الاقتصادیة فى عصرالرسالة والراشدین، نجمان یاسین، دارالشؤون الثقافیة العامة، بغداد / . 1991

. 21 تهذیب‏الاحکام، الشیخ‏الطوسى، الطبعةالثانیة، دارالاضواء، بیروت / 1413 ه .

. 22 جلوه تاریخ در شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى‏الحدید، ترجمه و تحشیه محمود مهدوى دامغانى، نشر نى، تهران / . 1367

. 23 حکمت و حکومت، مهدى حائرى یزدى، چاپ اول، شادى، 1995 م.

. 24 الحکومة الاسلامیة فى احادیث‏الشیعة الامامیة،

. 25 خرد و آزادى، به کوشش کریم امامى و عبدالحسین آذرنگ، باغ آینه، تهران / . 1372

. 26 دراسات فى ولایةالفقیه و فقه‏الدولة الامامیة، حسین على‏المنتظرى، دارالفکر، قم / 1411 ه .

. 27 درس‏هائى از نهج‏البلاغه، حسین‏على منتظرى، حزب جمهورى اسلامى، تهران / . 1361

. 28 دعائم‏الاسلام، ابوحنیفه نعمان بن محمد، تحقیق آصف‏ابن على‏اصغر فیضى، الطبعةالثالثة، دارالمعارف، مصر / 1389 ه .

. 29 زمین در فقه اسلامى، حسین مدرسى طباطبائى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران /

. 30 سفینةالبحار، محدث قمى، مؤسسة انتشارات فراهانى، تهران / بى‏تا.

. 31 سیاست اقتصادى عمومى، اوتمار آیسینگ، ترجمه هادى صمدى، سمت، تهران / . 1378

. 32 سیاست‏هاى پولى در بانکدارى بدون ربا، سعید فراهانى‏فرد، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم / . 1378

. 33 سیماى کارگزاران على بن ابى‏طالب امیرالمؤمنین‏علیه السلام، على‏اکبر ذاکرى، چاپ سوم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم / . 1375

. 34 شرح غررالحکم و دررالکلم، آمدى، تصحیح میر جلال‏الدین حسینى ارموى، ترجمه آقاجمال خوانسارى، چاپ چهارم، دانشگاه تهران / . 1373

. 35 شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى‏الحدید، داراحیاءالتراث العربى، بیروت / بى‏تا.

. 36 العقد المنیر (فى مایتعلق بالدراهم والدنانیر)، موسى حسینى مازندرانى، مروى، تهران / 1357 ه .

. 37 على و فرزندانش، طه حسین،

. 38 فتوح‏البلدان، البلاذرى، دارالفکر، بیروت / 1412 ق.

. 39 فى ظلال نهج‏البلاغة، محمدجواد مغنیه، الطبعةالثالثة، دارالعلم للملایین، بیروت / . 1973

. 40 قاطعة اللجاج فى تحقیق حل الخراج، المحقق الکرکى، مؤسسةالنشر الاسلامى، قم / بى‏تا .

. 41 قیام و انقلاب مهدى، مرتضى مطهرى، صدرا، قم / .1368

. 42 الکافى، الکلینى، دارالاضواء، بیروت / 1407 ه .

. 43 الکامل فى‏التاریخ، ابن اثیر، دارالکتب العلمیة، بیروت / 1407 ه .

. 44 کتاب‏الخراج، ابن آدم، فى کتاب‏الخراج، ابویوسف، ابن آدم و ابن رجب، دارالمعرفة للطباعة والنشر، بیروت / بى‏تا.

. 45 کتاب‏الخراج، ابویوسف، فى کتاب‏الخراج، ابویوسف، ابن‏آدم و ابن‏رجب، دارالمعرفة، للطباعة والنشر، بیروت / بى‏تا.

. 46 کتاب‏السنن الکبرى، البیهقى، دارالمعرفة، بیروت / بى‏تا.

. 47 کتاب‏السیاسه المدنیة، ابونصر الفارابى، المکتبةالزهراء، تهران / . 1366

. 48 کنزالعمال، الهندى، مؤسسةالرسالة، بیروت / 1409 ه .

. 49 مالیة عمومى و اقتصاد دولت، یدالله دادگر، انتشارات موسسه فرهنگى ـ هنرى بشیر علم و ادب، تهران / . 1378

. 50 ماهیت و ساختار دولت در ایران، محسن رنانى، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى (منتشر نشده)، قم / . 1379

. 51 مبانى علم اقتصاد، ژاکمن الکس و هانرى کولکان، ترجمه منوچهر فرهنگ، دانشگاه ملى ایران (شهید بهشتى)، تهران / . 1354

. 52 المبسوط، الشیخ الطوسى، المکتبةالمرتضویة، طهران / 1363 ش.

. 53 مدارا و مدیریت، عبدالکریم سروش، صراط، تهران / . 54 . 1376 مروج الذهب، المسعودى، دارالفکر، بیروت / 1409 ق.

. 55 مستدرک‏الوسائل و مستنبطالمسائل، حاجى نورى، الطبعةالثانیة، مؤسسة آل‏البیت‏علیه السلام، لاحیاءالتراث، بیروت / 1408 ه .

. 56 مسندالامام زید، زید بن على، دارالکتب العلمیة، بیروت / بى‏تا.

. 57 مقدمة ابن‏خلدون، ابن‏خلدون، دار احیاءالتراث العربى، بیروت / بى‏تا.

. 58 المکاسب‏المحرمه، امام خمینى، مع تذییلات لمجتبى الطهرانى، مطبعة مهر، قم / . 1381

. 59 منهاج‏البراعة فى شرح نهج‏البلاغه، الخوئى، مکتبةالاسلامیة، طهران / بى‏تا.

60 موسوعةالامام على بن ابى‏طالب‏علیه السلام، الرى‏شهرى، دارالحدیث، قم / 1421 ه .

. 61 نقش دولت در جهان در حال تحول، بانک جهانى، گروه مترجمین، مؤسسه مطالعات و پژوهش‏هاى بازرگانى، تهران / . 1378

. 62 النقود الاسلامیة، المقریزى، تحقیق محمدالسید بحرالعلوم، انتشارات شریف، 1407 ه .

. 63 نهج‏السعادة فى مستدرک نهج‏البلاغة، محمدباقر المحمودى، مؤسسة الطباعة والنشر وزارة الثقافة والارشاد الاسلامى، تهران / 1418 ه .

. 64 وسائل‏الشیعة، الحرالعاملى، الطبعةالرابعة، دار احیاءالتراث العربى، بیروت / 1391 ه .

منابع دیگر

. 1 الراعى و الرعیة، توفیق‏الفکیکى، الطبعةالثالثة، مؤسسه نهج‏البلاغه، طهران / 1402 ه .

. 2 اندیشه‏هاى اقتصادى در نهج‏البلاغه، محسن حائرى، ترجمه عبدالعلى آل‏بویه لنگرودى، انتشارات بنیاد نهج‏البلاغة، تهران / . 1378

. 3 حکومت حکمت، مصطفى دلشاد تهرانى، چاپ سوم، خانه اندیشه جوان، تهران / . 1378

منابع انگلیسى

«~ 30 / 97/ Experiencesand Guidelines, Carlos Silvant and Katherine Baer , IMF , WP : 1. Designing a Tax Administration Reformsterategy ~»

«~ .,Economics of Zakah , Islamic Development Bank, IslamicResearch andTraining Institute , Jeddah , 1996 (ed) 2. Fole of zakag , The Islamic Quasi WealthTax in SourceAllocation , Masud Vi Alam , Chaudhury , in Kagf ~»

«~ . IMF , Washington , D. C. , 1987,(ed)Side Tay Policy , Its Relevance to Developing Countries ,Ved Gandhi ـ 3. Supply ~»

«~ . 4. Tax Structure andTax Compliance , James Alm , Roy Bahi andMatthew N. Murray , The Review of Economics and Statistics ,Vol 72 , No. 4 , 1990 ~»

«~ .238 ـ , Lessonsin Islamic Economics , Islamic DevelopmentBank , Jadeh , PP. 199 (ed) 5. The Ecinomic Role of State in Islam , Monzer , Kahf , inKahf ~»

«~ . The Macmillan Press Limited , London , 1987,(eds) 6. The New Palgrave a Dictionary of Economics , John , Eatwell andet. al ~»

«~ .22/95 / 7. The Reform of Tax Administration , Vito Tanzi and AnthonyPellechio , IMF , WP ~»

«~ .(1997) 54 (arts Number) 8. Theories of state intervention , Ajit Karnik , Journal of theuniversity of Mumbai ~»

«~ . 9. Ther Economics of The Welfare State , Nicholas Barr , ThirdEdition , Oxford University Press , 1998 ~»

«~ .43/ 92 / 10. Trends andFuture Direction in Tax Policy Reform , A LatinAmerican Perspective, Parthasarathi , Shome , IMF , WP ~»

پى‏نوشتها:

1) در این مقاله، دولت و حکومت، به یک معنا و شامل همه قوا به کار مى‏رود.

2) الصدر، محمدباقر، الاسس الاسلامیة، ص . 346

3) نهج‏البلاغه، خ . 40

4) حائرى، مهدى، حکمت و حکومت، ص . 196

5) سروش، عبدالکریم، مدارا و مدیریت، ص 370 ـ . 373

6) شرح غرر و درر، ج 6 ، ص . 236

7) همان .

8) نهج‏البلاغه، خ .105 در بحث از «وظایف‏دولت» در این باره بیش‏تر سخن خواهیم گفت.

9) مجلسى، بحارالانوار، ج 93 ، ص . 40

10) و اصلاح اهلها، نهج‏البلاغه، نامه . 53

11) آمدى، شرح غررالحکم و دررالکلم، ج 2 ،ص . 604

«~ .206 ـ P. 205«The Economic Role of state in Islam »Monzer Kahf ( 12 ~»

13) الصدر، محمدباقر، اقتصادنا، ص . 380

14) ر.ک: ص .16

«~ .P.III« ,Theeonies of state intervention »Karnik , Ajit ( 15 ~»

16) الفارابى، ابونصر، کتاب‏السیاسة المدنیة، ص . 78

17) ر.ک: ص 29 ـ . 30

18) نهج‏البلاغه، نامه . 51

19) نهج‏البلاغه، نامه . 5

20) نهج‏البلاغه، نامه . 53

21) نهج‏البلاغه، حکمت . 371

22) نهج‏البلاغه، خ . 216

23) ابن‏اثیر، الکامل فى‏التاریخ، ج 3 ، ص 193 ـ 194؛ الطبرى، تاریخ‏الرسل والملوک، ج 3 ، ص . 450

24) ر.ک: طه حسین، على و فرزندانش، ص . 187

25) امامى، کریم و آذرنگ، عبدالحسین (گردآورندگان)، خرد و آزادى، ص . 331

26) نهج‏البلاغه، نامه . 50

27) شرح غررالحکم و دررالکلم، ج 6 ، ص . 30

28) همان، ج 4 ، ص . 318

29) نهج‏البلاغه، نامه . 53

30) نهج‏البلاغه، خ . 34

31) نهج‏البلاغه، خ . 105

32) نهج‏البلاغه، خ 87 ؛ همچنین ر.ک: خ . 182

33) نهج‏البلاغه، خ . 161

34) نهج‏البلاغه، خ . 164

35) نهج‏البلاغه، نامه . 43

36) نهج‏البلاغه، خ . 40

37) نهج‏البلاغه، خ .131

38) نهج‏البلاغه، نامه . 53

39) مطهرى، مرتضى، قیام و انقلاب مهدى (عج)، ص . 60

40) حاجى نورى، مستدرک‏الوسائل، ج 13 ، ص . 158

41) نهج‏البلاغه، نامه . 53

42) همان.

43) نهج‏البلاغه، نامه . 67

44) الحر العاملى، وسائل‏الشیعه، ج 11 ، ص . 49

45) علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 40 ، ص . 327

46) ابن ابى‏الحدید، شرح نهج‏البلاغه، ص . 90

47) نهج‏البلاغه، خ . 15

48) در آن زمان عمروبن عاص به درایلة (از سرزمین‏هاى شام) گریخته بود.

49) ابن ابى‏الحدید، شرح نهج‏البلاغه، ترجمه دکتر محمود مهدوى دامغانى، ج 1 ، ص 135 ـ . 136

50) همان.

51) نهج‏البلاغه، خ . 127

52) نهج‏البلاغه، خ . 91

53) نهج‏البلاغه، نامه . 53

54) نهج‏البلاغه، نامه . 53

55) عاملى، جعفرمرتضى، بازار در سایه حکومت اسلامى، ص . 27

56) الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج 12 ، ص 300 ؛ الطوسى، تهذیب‏الاحکام، ج 7 ، ص . 9

57) الحرالعاملى، وسائل الشیعه، ج 6 ، ص .383

58) اسم سه منطقه در بغداد است که از طریق شط فرات مشروب مى‏شوند. اهالى آن منسوب به قباد بن فیروز، پدر انوشیروان‏انند. (ذاکرى، على‏اکبر، سیماى کارگزاران على‏بن ابى‏طالب امیرالمؤمنین، ج 1 ، ص 176 ـ 177).

59) بلاذرى، انساب‏الاشراف، ج 2 ، ص 390؛ ذاکرى، على‏اکبر، همان، ج اول، ص 178 ـ 179؛ الیعقوبى، تاریخ یعقوبى، ج 2 ، ص 203؛ المحمودى، نهج‏السعادة فى مستدرک نهج‏البلاغه، ج 5 ، ص 32 ـ . 33

60) نهج‏البلاغه، خ . 34

61) نهج‏البلاغه، خ . 105

62) المغنیه، محمدجواد، فى ظلال نهج‏البلاغه، ج 2 ، ص . 116

63) الکلینى، الکافى، ج 5 ، ص 153؛ الحرانى، تحف‏العقول، ص . 216

64) الریشهرى، موسوعة الامام على بن ابى‏طالب علیه السلام، ج 4 ، ص . 177

65) دعائم الاسلام، 2/538/.1913 همچنین براى روایاتى در همین زمینه رجوع کنید به: الریشهرى، همان، ص 175 ـ . 182

66) همان، ص . 167

67) نهج‏البلاغه، نامه . 53

68) نهج‏البلاغه، نامه . 53

69) الخوئى، منهاج‏البراعة، ج 20 ، ص 70 ـ . 269

70) همان، ص 271 ـ . 272

71) منتظرى، درس‏هایى از نهج‏البلاغه، ص . 263

72) نهج‏البلاغه، نامه 53؛ الطبرى، تاریخ الرسل و الملوک، ج 4 ، ص . 543

73) ر.ک: ذاکرى، سیماى کارگزاران على‏بن ابى طالب و مقاله «بیت المال» در مجموعه حاضر .

74) نهج‏البلاغه، حکمت . 270

75) یعنى: و آنچه را خدا از آنان [بهره‏] به رسولش بازگردانده [و بخشیده‏] چیزى است که شما براى به دست آوردن آن، نه اسبى تاختید و نه شترى ... آنچه راخداوند از اهل این آبادى‏ها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و رسول و خویشاوندان او و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است تا در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد.

76) بحث تفضیلى این مطلب را در مقاله «بیت‏المال» در همین مجموعه ملاحظه نمائید. همچنین به منبع زیر مراجعه کنید: المنتظرى، حسینعلى، در اسات فى ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه، ج 3 ، ص 343ـ . 364

77) همان، ص 349 ـ . 350

78) نهج‏البلاغه، خطبه‏هاى، 34، 40، 232 ، نامه‏هاى 20 و . 43

79) نامه . 41

80) غررالحکم، ج 6، ص .370 انفالى که به رسول خدا اختصاص دارد، از آن حاکم اسلامى است . خداوند مى‏فرماید: «از تو درباره انفال مى‏پرسند؛ بگو: از آن خداوند و فرستاده او است .» پس هر چیز که به خداوند و فرستاده‏اش اختصاص دارد، مال امام است.

81) نهج‏البلاغه، نامه . 53 همچنین ر.ک: خطبه‏هاى 34 و . 40

82) همان، نامه . 53

83) الحرالعاملى، وسائل‏الشیعة، ج 6 ، ص . 51

84) الطبرى، تاریخ‏الرسل و الملوک، ج 4 ، ص . 100

85) الیعقوبى، تاریخ الیعقوبى، ج 2 ، ص . 168

86) البلاذرى، فتوح‏البلدان، ص . 399

87) نجمان یاسین، تطور الاوضاع الاقتصادیه فى عصرالرساله و الراشدین، ص . 340

88) ذاکرى، سیماى کارگزاران على‏بن ابى طالب، ج 1، 8 ـ . 366

89) بانک جهانى، نقش دولت در جهان در حال تحول، ص 44 ـ . 46

90) رنانى، محسن، ماهیت و ساختار دولت در ایران، ص 2 ـ 10 ؛ دادگر، یدالله، مالیه عمومى و اقتصاد دولت، فصل دوم.

91) همان.

92) فرزیب، على‏رضا، بودجه‏ریزى دولتى در ایران، 234 ـ . 250

«~ .9ـNicholas Barr, The Economics of the Welfare State,P.6 ( 93 ~»

94) رنانى، ماهیت و ساختار دولت در ایران، ص ؟

95) نهج‏البلاغه، نامه . 53

96) الحرالعاملى، وسائل الشیعه، ج 13 ، ص 272 ـ 274 ؛ الشیخ الطوسى، تهذیب الاحکام، ج 7 ، ص 219 ـ . 220

97) ر.ک: ص .16

98) عاملى، جعفرمرتضى، بازار در سایه حکومت اسلامى، ص 65 ـ . 75

99) نهج‏البلاغه، نامه . 53

100) الحکومة الاسلامیة فى احادیث الشیعة الامامیة، ص .6

101) نهج‏البلاغه، نامه . 53

102) همان .

«~ Voluntary Sector ( 103 ~»

104) ایسینگ، اوتمار، سیاست اقتصادى عمومى، ترجمه هادى صمدى، ص . 8

105) ساموئلسن، پل و ویلیام نوردهاوس، اقتصاد، ترجمه، نوروزى و جهاندوست، ج 1 ، ص . 25

106) تفضلى، فریدون، اقتصاد کلان، نظریه‏ها و سیاست‏هاى اقتصادى، ص . 26

107) ایسینگ، همان، ص . 9

108) همان، ص . 10

109) همان، ص . 18

110) همان، ص . 23

111) همان، ص 2ـ . 5

112) ژاکمن، الکس و هانرى تولکان، مبانى علم اقتصاد، ص . 697

113) ساموئلسن و نوردهاوس، ص . 145

114) سیاست‏هاى پولى در نظام بانکدارى غیرربوى با تغییر نرخ سود و اعتبارات صورت مى‏گیرد . ر.ک: فراهانى‏فرد، سعید، سیاست‏هاى پولى در بانکدارى بدون ربا.

«~ .51 ـ PP.750« ,The New Palgrave a Dictionary of Economics » eds)Eatwell, John, Milgate and Newman ( 115 ~»

116) نهج‏البلاغه، خطبه . 3

117) المسعودى، مروج‏الذهب، ص . 332

118) همان، ص . 333

119) ابن ابى‏الحدید، شرح نهج‏البلاغه، ص 9 ـ . 168

120) الطبرى، همان، ج 3 ، ص . 589

121) ابویوسف، کتاب‏الخراج، ص 62؛ البلاذرى؛ فتوح‏البلدان، ص 3 ـ . 272

122) ابن‏آدم، کتاب‏الخراج، ص . 79

123) المسعودى، همان، ص . 332

124) همان، ص . 337

125) نهج‏البلاغه، خ . 129

126) نهج‏البلاغه، خ . 131

127) بحث تفصیلى عدالت اقتصادى را در مقاله «توزیع درآمد» در همین مجموعه ببینید.

128) نهج‏البلاغه، خ . 3

129) العدل نظام‏الامره. شرح غرر، ج 1 ، ص . 198

130) العدل قوام‏الرعیة. همان، ج 1 ، ص . 198

131) من عمل بالعدل حصن الله ملکه. همان، ج 5 ، ص . 355

132) همان، ج 3 ، ص . 168

133) نهج‏البلاغه، خ . 33

134) نهج‏البلاغه، حکمت .320

135) هود، آیه . 61

136) حاجى نورى، مستدرک‏الوسائل، ج 13 ، ص 65 ـ . 66

137) در این زمینه در مباحث بعدى به تفصیل سخن خواهیم گفت.

138) ر.ک: الرى‏شهرى، همان، ص 5 ـ . 169

139) نهج‏البلاغه، خ . 173

140) محمد سروش، هدف‏ها و آرمان‏هاى حکومت از دیدگاه امام على علیه السلام، در مجموعه حاضر.

141) نهج‏البلاغه، حکمت، . 103

142) على‏علیه السلام با تمام علم و تدبیر و قدرت چنین تاوانى داد؛ حال تاوان دولت اصلاحگرى که قطره‏اى از دریاى على است، چقدر سنگین خواهد بود.

143) دعائم‏الاسلام، 2/15/ . 9

144) نهج‏البلاغه، حکمت . 390

145) علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 103 ، ص . 65

146) الرى‏شهرى، همان، ص . 173

147) قمى، عباس، سفینةالبحار، ج 2 ، ص . 719

148) الکلینى، الکافى، ج 5 ، ص . 77

149) فقدان بانکدارى و به‏ویژه بانک مرکزى و وجود مبادلات پایاپاى و حرمت ربا مى‏تواند دلایل محدودیت سیاست‏هاى پولى باشند.

150) حسینى مازندرانى، العقد المنیر ...، ج 1 ، ص 35؛ المقریزى، النقود الاسلامیة، ص 3 ـ . 6

151) صدر کاظم، اقتصاد صدر اسلام، ص . 159

152) ر.ک: بخش فرهنگى جامعه مدرسین، پول و نظام‏هاى پولى.

153) المقریزى، همان، ج 1 ، ص . 46

154) الیعقوبى، تاریخ یعقوبى، ج 2 ، ص 165 ، ر.ک: الطبرى، ج 4 ، ص . 256

155) ابن‏اثیر، الکامل فى‏التاریخ، ج 2 ، ص‏ . 484

156) این امتنانى از سوى امام بر اهل بغى بوده است؛ چنان که امام صادق علیه السلام مى‏فرماید : «هرگاه على‏علیه السلام تمام اهالى بصره [ حاضران در جنگ جمل‏] را مى‏کشتند و اموال آنها را مى‏گرفتند، براى حضرت حلال بود؛ ولى حضرت بر آنان منت نهاد تا بر شیعیانش بعد از او امتنان کنند.» (الحرالعاملى، همان، ج 11 ، ص 58 ـ 59)

البته اگر چه حکم عفو و منت یک حکم ولایى بوده است، حکم موسمى و در مورد خاص نیست؛ بلکه حکم حکومتى مستمر تا عصر ظهور حضرت قائم علیه السلام است که به خاطر حفظ شیعه و اتمام حجت بر دشمنان شیعه در مواجهه با شیعه است. (المنتظرى، همان، ج 3 ، ص 295 ـ 296 و 315)

157) البیهقى، السنن الکبرى، ج 6 ، ص 558 ، ح 12960 ؛ الهندى، کنزالعمال، ج 4 ، ص . 519

158) نهج‏البلاغه، خطبه . 199

159) نهج‏البلاغه، خ . 192

160) نهج‏البلاغه، حکمت . 252

161) و حصنوا اموالکم بالزکاة ... . نهج‏البلاغه، حکمت . 146

162) برخى از محققین زکات را به خاطر همین ویژگى‏ها شبه مالیات دانسته‏اند؛ ر.ک:«~ . Chaudhury, Masud ul Alam, Role of Zakah, the Islamic Quasi WealthTax inSource Allocation ~»

163) نهج‏البلاغه، نامه . 25

164) دعائم‏الاسلام، ج 1 ، ص 259؛ المحمودى، نهج‏السعادة، ج 4 ، ص . 142

165) البته هنگام امتناع مؤدى و یا به کار بردن حیله براى فرار از پرداخت زکات، به طورى که حق جامعه از زکات ضایع شود، حاکم اسلامى مى‏تواند اقدام کرده زکات را بگیرد.

166) ابوعبید، همان، ص . 49

167) همان.

168) ابن ابى‏الحدید، شرح نهج‏البلاغه، ج 15 ، ص . 153

169) المحقق‏الثانى، قاطعةاللجاج فى تحقیق حل‏الخراج، ص . 70

170) ر.ک: حسین مدرسى طباطبائى، زمین در فقه اسلامى، ج . 2

171) امام خمینى، المکاسب‏المحرمه، ج 2 ، ص . 279

172) نهج‏البلاغه، نامه . 53

173) نهج‏البلاغه، نامه . 53

174) الکلینى، الکافى: ج 3 ، ص 535 ؛ الشیخ‏الطوسى، تهذیب‏الاحکام، ج 4 ، ص . 86

175) مدرسى طباطبائى، حسین، همان، ص . 68

176) الحرالعاملى، ج 11 ، ص 116؛ الشیخ‏الطوسى، تهذیب‏الاحکام، ج 4 ، ص . 120

177) همان.

178) مدرسى طباطبائى، همان، ص .258

179) الحرالعاملى، همان؛ الشیخ الطوسى، همان، ص . 105

180) زید بن على، مسندالامام زید، ص . 175

181) الشیخ الطوسى، المبسوط، ج 2 ، ص 29 و 34 و . 61 همچنین سخنان حضرت علیه السلام نیز این موارد را تأیید مى‏نماید.

«~ .P«,side Tax Policy to Developing countries, A summary ـelevance of supplyR» Ved , Gandhi ( 182 ~»

«~ .Tax avoidance ( 183 ~»

«~ .Tax evasion ( 184 ~»

«~ .13 ـ P. 603« ,Tax structure andTax compliance »,James, Alm and et.al ( 185 ~»

186) نهج‏البلاغه، حکمت . 476

187) هر فرد منصفى با تأمل در حکومت امام علیه السلام در مى‏یابد که او در کشف چنین رابطه‏اى پیشقدم بوده است.

188) ابن‏خلدون، مقدمه ابن‏خلدون، ص . 279

«~ .Jean , Baptiste , say ( 189 ~»

«~ .Dupuit ( 190 ~»

«~ .Artur Laffer ( 191 ~»

192) . ؟

193) ابن‏خلدون، همان، ص . 344

194) ر.ک: محمدتقى گیلک حکیم‏آبادى، امکان جایگزینى مالیات بر درآمد با خمس و تبیین آثار آن بر برخى متغیرهاى اقتصاد کلان، فصل سوم.



نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » سعید عبدلی ( شنبه 87/5/5 :: ساعت 2:47 عصر )
»» لیست کل یادداشت های این وبلاگ

عزاداری از سنت های پیامبر اکرم (ص) است
سعادت ابدی در گرو اشک و عزاداری بر سیدالشهدا علیه السلام
سبک زندگی قرآنی امام حسین (علیه السلام)
یاران امام حسین (ع) الگوی یاران امام مهدی (عج)
آیا شیطان به دست حضرت مهدی علیه السلام کشته خواهد شد؟
ارزش اشک و عزا بر مصائب اهل بیت علیهم السلام
پیوستگان و رهاکنندگان امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام در آیینه زیارت
پیروان مسیح بر قوم یهود تا روز قیامت برترند!
نگاهی به شخصیت جهانی امام حسین «علیه السلام»
[عناوین آرشیوشده]

>> بازدید امروز: 60
>> بازدید دیروز: 93
>> مجموع بازدیدها: 1322804
» درباره من

بشنو این نی چون حکایت می کند

» فهرست موضوعی یادداشت ها
دینی و مذهبی[871] . عشق[360] . آشنایی با عرفا[116] . جدایی از فرهنگ[114] . موسیقی[66] . داستانک[2] . موعود . واژگان کلیدی: بیت المال . صحابی . عدالت . جزیه . جنایات جنگ . حقوق بشردوستانه . حکومت . خراج . علی علیه‏السلام . لبنان . مالیات . مصرف . مقاله . منّ و فداء . ادیان . اسرای جنگی . اعلان جنگ . انصاری . ایران . تقریب مذاهب . جابر .
» آرشیو مطالب
نوشته های شهریور85
نوشته های مهر 85
نوشته زمستان85
نوشته های بهار 86
نوشته های تابستان 86
نوشته های پاییز 86
نوشته های زمستان 86
نوشته های بهار87
نوشته های تابستان 87
نوشته های پاییز 87
نوشته های زمستان87
نوشته های بهار88
نوشته های پاییز88
متفرقه
نوشته های بهار89
نوشته های تابستان 89
مرداد 1389
نوشته های شهریور 89
نوشته های مهر 89
آبان 89
آذر 89
نوشته های دی 89
نوشته های بهمن 89
نوشته های اسفند 89
نوشته های اردیبهشت 90
نوشته های خرداد90
نوشته های تیر 90
نوشته های مرداد90
نوشته های شهریور90
نوشته های مهر 90
نوشته های تیر 90
نوشته های مرداد 90
نوشته های مهر 90
نوشته های آبان 90
نوشته های آذر 90
نوشته های دی 90
نوشته های بهمن 90
نوشته های اسفند90
نوشته های فروردین 91
نوشته های اردیبهشت91
نوشته های خرداد91
نوشته های تیرماه 91
نوشته های مرداد ماه 91
نوشته های شهریور ماه91
نوشته های مهر91
نوشته های آبان 91
نوشته های آذرماه91
نوشته های دی ماه 91
نوشته های بهمن ماه91
نوشته های بهار92
نوشته های تیر92
نوشته های مرداد92
نوشته های شهریور92
نوشته های مهر92
نوشته های آبان92
نوشته های آذر92
نوشته های دی ماه92
نوشته های بهمن ماه92
نوشته های فروردین ماه 93
نوشته های اردیبهشت ماه 93
نوشته های خردادماه 93
نوشته های تیر ماه 93
نوشته های مرداد ماه 93
نوشته های شهریورماه93
نوشته های مهرماه 93
نوشته های آبان ماه 93
نوشته های آذرماه 93
نوشته های دیماه 93
نوشته های بهمن ماه 93
نوشته های اسفند ماه 93
نوشته های فروردین ماه 94
نوشته های اردیبهشت ماه94
نوشته های خرداد ماه 94
نوشته های تیرماه 94
نوشته های مرداد ماه 94
نوشته های شهریورماه94
نوشته های مهرماه94
نوشته های آبان ماه94

» لوگوی وبلاگ


» لینک دوستان
پیام شهید -وبگاه شهید سید علی سعادت میرقدیم
(( همیشه با تو ))
همراه با چهارده معصوم (علیهم السلام )ویاران-پارسی بلاگ
بر بلندای کوه بیل
گل رازقی
نقاشخونه
دانشجو
قعله
hamidsportcars
ir-software
آشفته حال
بوستــــــان ادب و عرفــان قـــــــرآن
سرباز ولایت
مهندس محی الدین اله دادی
گل باغ آشنایی
...عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
وبلاگ عقل وعاقل شمارادعوت میکند(بخوانیدوبحث کنیدانگاه قبول کنید)
بهارانه
*تنهایی من*
بلوچستان
تیشرت و شلوارک لاغری
اقلیم شناسی دربرنامه ریزی محیطی
کشکول
قدم بر چشم
سه ثانیه سکوت
نگارستان خیال
گنجدونی
بهارانه
جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی
نگاهی نو به مشاوره
طب سنتی@
سرچشمـــه فضیـلـــت ها ؛ امـــام مهــدی علیــه السلام
اکبر پایندان
Mystery
ermia............
پلاک آسمانی،دل نوشته شهدا،اهل بیت ،و ...
اسیرعشق
چشمـــه ســـار رحمــت
||*^ــــ^*|| diafeh ||*^ــــ^ *||
کلّنا عبّاسُکِ یا زَینب
جلال حاتمی - حسابداری و حسابرسی
بهانه
صراط مستقیم
تــپــش ِ یکــ رویا
ماییم ونوای بینوایی.....بسم الله اگرحریف مایی
سلحشوران
گیاه پزشکی 92
مقبلی جیرفتی
تنهایی افتاب
طراوت باران
تنهایی......!!!!!!
تنهای93
سارا احمدی
فروشگاه جهیزیه و لوازم آشپزخانه فدک1
.: شهر عشق :.
تا شقایق هست زندگی اجبار است .
ماتاآخرایستاده ایم
هدهد
گیسو کمند
.-~·*’?¨¯`·¸ دوازده امام طزرجان¸·`¯¨?’*·~-.
صحبت دل ودیده
دانلود فایل های فارسی
محقق دانشگاه
ارمغان تنهایی
* مالک *
******ali pishtaz******
فرشته پاک دل
شهیدباکری میاندوآب
محمدمبین احسانی نیا
کوثر ولایت
سرزمین رویا
دل نوشته
فرمانده آسمانی من
ایران
یاس دانلود
من.تو.خدا
محمدرضا جعفربگلو
سه قدم مانده به....
راز نوشته بی نشانه
یامهدی
#*ReZa GhOcCh AnN eJhAd*#(گوچـی جـــون )
امام خمینی(ره)وجوان امروز
فیلم و مردم
پیکو پیکس | منبع عکس
پلاک صفر
قـــ❤ــلـــــب هـــــای آبـــــی انــ❤ـــاری
اسیرعشق
دل پرخاطره
* عاشقانه ای برای تو *
farajbabaii
ارواحنا فداک یا زینب
مشکات نور الله
دار funny....
mystery
انجام پروژه های دانشجویی برای دانشجویان کنترل
گل یا پوچ؟2
پسران علوی - دختران فاطمی
تلخی روزگار....
اصلاحات
گل خشک
نت سرای الماس
دنیا
دل پر خاطره
عمو همه چی دان
هرکس منتظر است...
سلام محب برمحبان حسین (ع)
ادامس خسته من elahe
دهکده کوچک ما
love
تقدیم به کسی که باور نکرد دوستش دارم
گروه اینترنتی جرقه داتکو
مدوزیبایی
من،منم.من مثل هیچکس نیستم
Tarranome Ziba
پاتوق دختر و پسرای ایرونی
اسرا
راه زنده،راه عشق
وبلاگ رسمی محسن نصیری(هامون)(شاعر و نویسنده)
وب سایت شخصی یاسین گمرکی
حسام الدین شفیعیان
عکسهای سریال افسانه دونگ یی
ܓ✿ دنـیــــاﮮ مـــــــن
Hunter
حسام الدین شفیعیان
دهکده علم و فناوری
اسیرعشق
دختر باحال
*دلم برای چمران تنگ شده.*
♥تاریکی♡
به یادتم
باز باران با محرم
تنهایی ..............
دوستانه
هرچه می خواهد دل تنگم میذارم
زندگی
نیلوفر مرداب
فقط طنزوخنده
تینا!!!!
شیاطین سرخ
my love#me
سرزمین خنگا
احکام تقلید
•.ღ♥ فرشتــ ـــ ـه تنهــ ــ ــایی ♥ღ.•
فوتسال بخش جنت (جنت شهر )
حقیقت صراط
...دیگه حسی نمونده
زیر اسمان غربت
شهید علی محسنی وطن
سکوت(فریاد)
عاشقانه ها
خودمو خدا تنها
دانستنی های جالب
ermia............
حجاب ایرانی
عرفان وادب
دل خسته
عاشقانه های من ومحمد
هر چه میخواهد دله تنگت بگو . . .
sharareh atashin
mehrabani
khoshbakhti
______>>>>_____همیشگی هااا____»»»»»_____>>>>
دخترونه
قلبی خسته ازتپیدن
عشـ۩ـق یـ۩ـعنی یـ۩ـه پــ۩ـلاک......
تینا
مذهب عشق
مناجات با عشق
داستان زندگی من
دهاتی
دکتر علی حاجی ستوده
عاشق فوتبال
کشکول
حاج آقا مسئلةٌ
صدا آشنا
کد بانوی ایرانی
اموزش . ترفند . مقاله . نرم افزار
« یا مهدی ادرکنی »
وبلاگ تخصصی کامپیوتر - شبکه - نرم افزار
::::: نـو ر و ز :::::
توکای شهر خاموش

.: اخـبـار فـنـاوری .:
Biology Home
شــــــــــــــهــــدای هــــــــــــــســـتــه ایـــــــــــــ
مثبت گرا
تک آندروید
امروز
دانستنی / سرگرمی / دانلود
°°FoReVEr••
مطلع الفجر
سنگر بندگی
تعصبی ام به نام علی .ع.
تنهایی.......
دلـــــــشــــــــکســـــته
عاشقانه
nilo
هر چی هر چی
vida
دلمه پیچ, دستگاه دلمه پیچ Dolmer
هسته گیر آلبالو
آرایشگری و زیبایی و بهداشت پوست
عکس های جالب و متحرک
مرکز استثنایی متوسطه حرفه ای تلاشگران بیرجند
دیجی بازار
نمونه سوالات متوسطه و پیش دانشگاهی و کارشناسی ارشد
bakhtiyari20
زنگ تفریح
گلچین اینترنتی
روستای اصفهانکلاته
پایه عکاسی مونوپاد و ریموت شاتر بلوتوث
سرور
عاطفانه

» صفحات اختصاصی

» لوگوی لینک دوستان


























































































» وضعیت من در یاهو
یــــاهـو
» طراح قالب