اگر عزیزان به خون آغشته سال شصت و یک را که در محضر امام عاشقان حضرت سیدالشهداء، آگاهانه جان خود را با آن وضع، نثار حضرت حق کردند و با شهادت خود دوام قرآن و نبوت و امامت را براى ابد تضمین نمودند، پیشواى تمام زاهدان تاریخ و بلکه پیشواى تمام مردان راه حق بدانیم، کلمه مهمى در حق آنان نگفته‏ایم که آنان از تمام تصورات و خیالات ما نسبت به هر امر مثبتى، برتر و بالاترند.

«عنصر شجاعت» که نوشته فقیه فرزانه مرحوم حاج میرزا خلیل کمره‏اى است، معارف و آثارى از اهل بیت علیهم السلام و بزرگان در توضیح حقیقت آن شهیدان نقل مى‏کند که به قسمتى از آن اشاره مى‏رود:

حضرت على علیه السلام کفى از خاک کربلا بویید، به جاى تعقیب نماز ذکرى گفت: وه شگفتا! از تو اى خاک اسرارآمیز، از تو در رستاخیز گروه گروه بر مى‏خیزند که بى‏حساب داخل بهشت خواهند شد.

حضرت على علیه السلام به کربلا گذر کرد و فرمود:

خوابگاهى است از سوارانى، قتلگاهى است از عشّاقى، این کوى، کوى شهیدانى است که گذشتگان از آنان پیشى ندارند و آیندگان به آنان نمى‏رسند!!!

حضرت باقر علیه السلام مى‏فرماید:

على علیه السلام با دو تن از یاران خود به کربلا گذشت، هنگامى که به آن سرزمین گذر کرد، چشمانش پر از اشک شده گفت: این خوابگاهى است از سواران آن‏ها، این باراندازى براى بنه آن‏ها است، در این جایگاه خون آنان به زمین ریخته مى‏شود، خوشا به تو پاکیزه خاکى که بر فراز تو خون احبا خواهد ریخت‏ «1».

ربیع بن خثیم یکى از زهاد ثمانیه است، از نظر حفظ زبان از ناروا بیست سال درنگ کرده سخن نمى‏گفت، خاموش بود، تا حسین علیه السلام شهید شد از او یک جمله شنیده شد. باز به سکوت خود برگشت تا مرد.

آن‏ها را به سنان نیزه زده و آوردید. به خدا سوگند! گزیدگانى را کشته‏اید که اگر پیامبر خدا خود را به آنان مى‏رسانید البته دهن آنان را مى‏بوسید و آنان را در دامن و در کنار خود مى‏نشاند، بار خدایا! تو سرشت آسمان و زمین را پدید آورده‏اى، آگاه به نهان و آشکارى، تو به دادگرى بین بندگان خود در اختلاف، حکم خواهى کرد.

کعب الاحبار از دانشمندان است که به او خوشبین نیستم و با این وضع این جمله زیر را مى‏گفته، گویا این نغمه را از حنجره دیگران آموخته بود، سالم بن ابى جعبره مى‏گوید: از او شنیدم که مى‏گفت:

مردى از اولاد رسول خدا صلى الله علیه و آله کشته مى‏شود و هنوز عرق اسب‏هاى یاران او خشک نشده، داخل بهشت خواهند شد و با حور العین دست به گردن خواهند بود، مى‏گوید: در این گفتگو بودیم که حسین علیه السلام بر ما گذر کرد گفتیم: او همین است؟ گفت: آرى‏ «2».

کشّى، رجالى معروف مى‏گوید:

حبیب از آن هفتاد و دو تن مردانى بود که حسین علیه السلام را یارى دادند و به کوه کوه آهن برخورد کردند و به استقبال سرنیزه‏ها با سینه و شمشیرها با رخسار رفتند، برآنان پیشنهاد امان و مال و منال مى‏شد، زیر بار نمى‏رفتند و مى‏گفتند:

عذرى پیش رسول خدا صلى الله علیه و آله براى ما نیست، اگر حسین او علیه السلام کشته شود و از ما مژگانى بهم بخورد، ایستادند تا در پیرامون او تمام کشته شدند «3».

به قول فیض آن عارف مست جام بلى:

شهداى کربلا عبارتند از عده معدودى که از این چند جهت یعنى روشنى تاریخ و شجاعت و جنگ‏جویى با معنویت رجال، براى تولید جو معنویات و منطقه حسنات شایسته‏اند.

کاوش از روش آنان که کانون حسنات و کانون اخلاقند، مى‏تواند جوّ را تغییر دهد، به شرط این که سرسرى به تاریخ آنان ننگریم و کاوشى کنیم که از همه نواحى به تربت آنان راه یابیم و هر چه در آن تربت، مدفون است که رابطه، با عظمت آنان و عظمت‏جویى ما دارد، بیابیم و پیام اخلاقى آنان را که پیاپى مى‏رسد در نیوشیم، چه از منطق‏هاى آتشین ادب‏آمیز، چه از ابراز حقیقت دوستى و حق‏پرستى، چه از اقدام به خدمت در مواقع خطیر و چه از مردانگى و پشتیبانى از مظلوم و چه از پیشروى در بین همسران، چه از استقبال و قدردانى از فرد عظمت و قهرمان آن، چه از نلرزیدن در ایستگاه‏هاى خطرناک، چه از فرزانگى و یک تنه تقویت از حق کردن و چه از فداکارى و قربانى دادن، خلاصه جانفشانى و رجولیّت و پاک روانى و نیک نهادى و کارهاى برازنده‏اى که اثر پرمایگى روان و جان آن‏ها است.

همه این امواج و اشعه معنوى را به وسیله احتکاک مى‏توان به اهتزاز در آورد و خود را در جوّ حیات تازه فناناپذیرى کشانید و به اندازه‏اى تغییرات جوى و تأثرات خویش به منطقه بقا و جوار خدا نزدیک‏تر شده‏ایم و معنى حسنات و منشأ ثواب‏هاى موعود، همین است.

اگر گفته فیلسوف درباره قوّه و ماده که گوید: هر ذره ماده عبارت است از قوهّ‏هاى غیر متناهیه که مانند انجماد آب به یخ بسته شده است و اگر بتوان آن ذره را بشکنیم همان قواى غیر متناهیه را استخراج خواهیم کرد و مورد استفاده قرار خواهیم داد، اغراق به نظر آید (چون جسم و جسمانیات متناهى التأثیر و التأثر است) درباره «جان و روان» که قواى خود را در پیکر انسان تمرکز داده، فوج فوج بیرون همى فرستد اغراق نیست و درباره عدّه معدودى از مردان عبقرى مانند شهیدان کوى حسین قابل تصدیق است که از آثار عظمت مالامالند و از گریبان فعالیت آنان منطق‏هایى، ابرازهایى، پر از عاطفه و پر از حماسه و مانند آب روان روى هم مى‏غلطد!!

بنگرید از درون پیراهن آنان آثار توحید، تقوا، اخلاق چنان سرشار به عالم منتشر و پراکنده شده و مى‏شود که اگر توحید هیکلى داشت، همین طور آثار بروز مى‏داد.

هزاران دشمن به مقصد جان، هزاران آرزوهاى تقوا سوز، هزاران ازدحام اخلاق شکن، نتوانست فعالیت اخلاقى آنان را تعطیل کند، یا دامن تقواى آن‏ها را لکه‏دار نماید، یا به نیروى توحید و جان یکى شده با توحید آنان چیره گردد!!

پس تراکم قواى غیر متناهیه تا اندازه‏اى قابل تصدیق است، اگر در شکستن ذرات و استخراج قوه‏هاى غیر متناهیه، هنوز امتحان به عمل نیامده، در تحلیل شخصیت اینان و آثار نفسیاتشان تا اندازه‏اى رسیدگى شده و دیده شده که از بنیه آنان، هم آزادى و هم ضبط نفس، هم روانى و هم حکومت بر نفس، هم شجاعت و هم قانون، هم محبت و هم ضلالت، هم لطف و هم دلسوزى، هم قهرمانى و رزم‏آورى، هم خوددارى و خود نباختن در منطقه قدرت کفر و هم خود باختن در برابر حقیقت و فضیلت به حد کامل سرشار توأماً بیرون مى‏ریزد.

پس نامتناهى بودن جان و روان یا انجماد قواى غیر متناهیه را در جهان جان تصدیق مى‏کنیم و براى تولید جو معنویت و بزرگ کردن خیال شنونده و عظمت روح خواننده، تاریخ و پیام این مهین مردان، ما را کافى است.

در هر صورت آنچه مهم است در این زمینه بدانى این است که این همه صفت‏ و خصلت و این همه بزرگى و عظمت و این همه جلالت و معنویت از کانونى چون زهد، یعنى بى‏رغبتى کامل به آنچه نبایست رغبت داشت و رغبت کامل به معشوق حقیقى، یعنى حضرت ربّ العزه به دست مى‏آید و حلاوت زهد براى زاهدان حقیقى در دنیا هم چون حلاوت نعمت‏هاى بهشت در قیامت براى بهشتیان است و چون این حلاوت حاصل شود، زاهد پس از آن دنبال چه رود و دنبال که رود.

زهد، ذروه انسانیت و مقام اعلاى آدمیت و منبع تمام کمالات و ایجاد کننده تمام خصایل الهى در انسان است.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- الخرائج والجرائح: 1/ 183، باب 2.

(2)- بحار الأنوار: 44/ 224، باب 30، حدیث 2؛ الأمالى، صدوق: 140، المجلس التاسع والعشرون، حدیث 4.

(3)- رجال الکشى: 78، حدیث 133؛ بحار الأنوار: 45/ 92، باب 37، حدیث 33