آیا واقعاً آن گونه که گفته می شود معاویه و یزید صاحب رذایل و امام حسین (علیه السّلام) صاحب آن همه فضایل بوده اند و آیا به راستی دامن یزید به کشتن فرزند فاطمه (سلام الله علیها) آلوده شده است؟

مستندات تاریخی نشان می دهد که یزید قاتل امام حسین (علیه السّلام) نبوده و حتی اثبات آمریت او در فاجعه ی کربلا مورد تردید است، بلکه عبیدالله بدون این که دستوری از ناحیه ی یزید داشته باشد یا مردم کوفه که از شیعیان بودند به کشتن امام اقدام کردند.

سؤال:

من در اینترنت با متن زیر که قسمتی از کتاب اسلام شناسی، ج 2، میرفطرس است روبرو شدم، آیا چنین گفته هایی می تواند از اعتبار لازم برخوردار باشد، و آیا شما پاسخی برای این متن دارید؟
بررسی دقیق (واقعه کربلا) بروشنی نشان می دهد که در قیام امام حسین انگیزه های مردمی و مترقی، بسیار اندک بوده اند. قابل ذکر است:
1. در تمام دوران حکومت معاویه (پدر یزید) که حدود بیست سال امام حسین روابط دوستانه و محترمانه ای با وی داشت. نظریه پردازان « تشیع سرخ علوی » که معاویه را « نماینده ی اشرافیت تاریخی » و « مرکز و مظهر ارتجاع سیاسی » دانسته اند، عمداً
در این باره سکوت می کنند که در سفرهای معاویه به مکه و مدینه، امام حسین همواره اولین کسی بود که به پیشواز معاویه می شتافت و او را در آغوش می گرفت (1) و حتی به فرمان معاویه در سال 49 هجری در جنگ قسطنطنیه شرکت کرد. (2)
2. با چنین مناسبات و روابط دوستانه ای بود که علیرغم خواست توده ها در خلع معاویه و سرنگونی حکومت بنی امیه امام حسین می گفت: « میان من و معاویه عهدی است که آنرا نقض نمی کنم. بنابراین تا معاویه زنده است من (امام حسین) علیه او مبارزه و طغیان نمی کنم ». امام حسین در نامه ای به معاویه تأکید کرد که: « من خواهان نبرد یا مخالفت با تو نیستم » و از این رو به یاران خویش گفت: « تا معاویه زنده هست باید هر یک از شما خانه نشینی را پیشه ی خود سازد » (3).
3. در برابر این آرامش و حسن تفاهم بود که امام حسین همواره از کمک های مالی هنگفت معاویه برخوردار می شد، بطوری که مقرری امام حسن و امام حسین، که در زمان عمر، سالی 5000 درهم بود، معاویه آن را به سالی یک میلیون درهم (یعنی دویست برابر، معادل 4 هزار کیلو نقره) افزایش داد. (4)
4. روایات مورخین اسلامی درباره ثروت ها، اراضی و املاک و بذل و بخشش های امام حسین چنان است که باعث شگفتی و حیرت می شود (5).
5. دیگر افراد خاندان علی نیز از رشوه ها و هدیه های معاویه برخوردار بودند آن چنانکه مثلاً: عبدالله بن جعفر (پسر عموی امام حسن و امام حسین) از معاویه پول های هنگفتی گرفت و آنرا بین مطربان و آوازخوانان و شاعران، بذل و بخشش کرد. همین عبدالله بن جعفر نه تنها از مقرری سالیانه بهره می برد، بلکه هرازگاه به نزد معاویه (به دمشق) می رفت و از او پول ها می گرفت. عبدالله پس از مرگ معاویه نزد یزید رفت. یزید از او پرسید مقرری تو چند است؟ عبدالله گفت: یک میلیون درهم یزید گفت: از امروز دو میلیون درهم بتو می دهم. عبدالله گفت: پدر و مادرم فدای تو! پیش از تو، به هیچکس این جمله را نگفته بودم. یزید گفت مجدداً آن را دو برابر کردم. (6)
6. عقیل (برادر حضرت علی) نیز از رشوه ها و هدایای معاویه بهره ها برد بطوری که کار بجایی رسید که روزی معاویه از عقیل خواست تا علی را لعنت کند. عقیل بر منبر رفت و گفت: « ای مردم! معاویه به من فرمان داد تا علی را لعنت کنم که بر او لعنت باد! » (7)
7. بررسی دقیق « واقعه کربلا » همچنین نشان می دهد:
الف. در واقعه ی کربلا امام حسین هیچگاه قصد جنگ با لشگریان یزید و علاقه ای به شهادت نداشت بلکه با توجه به ضعف، پیری و ناتوانی و تعداد اندکی یارانش (و خصوصاً حضور کودکان خردسال و شیرخوار که مغایر با آمادگی جنگی و تدارک قیام است)، پس از محاصره امام توسط سپاهیان یزید، امام حسین حداقل 5 بار
تقاضای بازگشت کرد، اما ابن سعد از بازگشت امام به مکه یا مدینه جلوگیری کرد.
ب. در طول روزهای محاصره و مذاکره در صحرای کربلا، امام حسین به یاران و غلامانش تأکید کرد: « من کسی نیستم که جنگ را با لشکریان یزید آغاز کنم » (8).
ج. مهم تر اینکه: در طول مذاکرات و گفتگوهای متعدد با سپاهیان یزید امام حسین هیچگاه از یزید به زشتی و درشتی نام نبرد بلکه حتی ضمن تأکید بر خویشاوندی نزدیکش با ابن سعد از وی خواهش کرد که او را پیش « امیرمؤمنان » (یعنی یزید) ببرد تا دست در دست یزید بگذارد و با او بیعت کند، اما ابن سعد با تقاضای امام موافقت نکرد و گفت: « نه! باید تسلیم ابن زیاد (حاکم دست نشانده یزید در کوفه) شوی! » (9) در این رابطه، شمر که دارای قریحه شعر و ادب و شجاعت بود (10) و درجنگ صفین در لشگر علی حضور داشت و سپس مدت ها در کوفه به روایت حدیث مشغول بود (11) گویا بخاطر نسبت خانوادگی با بعضی از برادران حسن با امان نامه ای به خیمه های حسین رفت و به آنان گفت: پسران خواهران ما بیایند! ای پسران خواهر ما! شما در امانید. (12) بنابراین اگر پافشاری و اصرار شخص ابن زیاد وجود نمی داشت، چه بسا که واقعه کربلا نیز اتفاق نمی افتاد.
د. متون تاریخی تأکید می کند که یزید نیز رضایت و علاقه ی چندانی به کشتن امام حسین نداشت؛ زیرا معاویه در وصیت خود به یزید تاکید کرده بود: « حسین ابن علی، مردی است کم خطر... اگر بر او دست یافتی، گذشت کن! » (13) هم از این رو بود که
با آگاهی از قتل امام حسین، « اشک درچشمان یزید حلقه زد » (14) و در حضور شمر به وی دشنام داد و سپس خواهران، زنان و فرزندان امام حسین را به حضور پذیرفت و از « واقعه کربلا » اظهار تأسف و تألم کرد. به دستور یزید به هر یک از افراد خانواده حسین، پیشکش ها و هدایای بسیار دادند و سپس فرمان داد تا آنان را با عزت و احترام به محل اقامتشان باز گردانند. در برابر این عزت و احترام و هدایا و عطایای یزید، سکینه (دختر امام حسین) می گفت: « هیچ کس را که منکر خدا باشد از یزید بن معاویه بهتر ندیدم » (15).

چکیده پاسخ:

اگر چه عده ای برای پاک کردن دامن معاویه و یزید از آلودگی، دست به کار شدند و فضایلی را برای معاویه و یزید مطرح کرده اند، اما لازم است توجه داده شود که گرایش فکری اکثر اهل سنت آن است که چنین روایاتی جعلی است و اساس درستی ندارد وغالباً به این نکته اذعان دارند که، « در فضیلت معاویه، هیچ حدیث درستی در دست نسیت ». اما درباره یزید باید گفت که اکثریت اهل سنت و بزرگان آنان به جواز لعن و کفر یزید حکم کرده اند و حتی مدافعان معاویه نیز او را مورد سرزنش قرار داده اند؛ مثلاً ابن خلدون درباره فسقِ یزید و عدم استحقاق وی برای خلافت، تردید را روا نمی دارد و تصریح می کند که فسق و فجور یزید بیش از آن بود که معاویه انتظار یا آگاهی داشت.
گفتنی است که جریان جعل حدیث، در همین محدوده متوقف نگردید و درباره شخصیت و قیام عاشورا نیز تحریف را به عنوان اصلی ترین شیوه مبارزه در دستور کار خود قرار داد تا اگر نشد چهره زشت معاویه و یزید را بازسازی کرد و زیبا نشان داد، چهره زیبایی از امام حسین (علیه السّلام) نیز در معرض دید جهانیان به نمایش گذاشته نشود، سیاستی که از سوی متن ارائه شده در سؤال نیز دنبال گردیده است.
بر این اساس؛ در متن فوق بیان شد که امام حسین (علیه السّلام) روابط دوستانه ای با معاویه داشت، در حالی که روابط امام حسین (علیه السّلام) با معاویه بر اساس عهدی بود که امام حسن (علیه السّلام) با معاویه بسته بودند و امام حسین (علیه السّلام) نیز بدان احترام می گذاشت. این چگونه می تواند دلیل بر روابط دوستانه باشد؟! و استقبال امام حسین (علیه السّلام) از
معاویه در سفرهایش به مکه و مدینه؛ نیز دقیقاً در همین راستا ارزیابی می گردد؛ زیرا عدم حضور امام نوعی موضع گیری و جبهه گیری تلقی می گردید و بهانه ای می شد در دست معاویه تا به نقض صلح نامه اقدام کند.
شاهد گفتار ما، سخنان امام حسین (علیه السّلام) در برخورد با معاویه در این دیدارهاست که امام اعتراض خود را صریحاً نسبت به تلاش معاویه برای ولایت عهدی یزید و گرفتن بیعت اعلام می دارد و او را مورد سرزنش قرار می دهد. در متن سؤال نقل شده است: امام اولین کسی بود که معاویه را در آغوش می گرفت، در حالی که ما به چنین سخنانی در آدرس ارائه شده برخورد نکردیم.
بله در همان کتاب ها علت انعقاد قرارداد صلح و رعایت آن از طرف امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) به صراحت بیان شده و در مواردی امام حسین (علیه السّلام) بیان فرموده تا زمانی که معاویه زنده است باید هر یک از شما خانه نشینی را انتخاب کند. و این یعنی آماده نبودن شرایط برای قیام نه دوستی با معاویه. اگر امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) روابط دوستانه ای با معاویه داشتند؛ چرا معاویه برای قتل دوستش دسیسه چینی می کند و چرا وقتی خبر شهادت امام حسن (علیه السّلام) را می شنود اظهار خوشحالی می نماید.
در متن سؤال، دریافت امکانات مالی از سوی امام، دلیلی بر وجود رابطه ی دوستانه بین امام و معاویه تلقی شده است. با فرض پذیرش آنچه در اخبار الطوال آمده است، می دانیم که در قرارداد صلح آمده بود: امام حسن (علیه السّلام) همه ساله خراج اهواز و امام حسین (علیه السّلام) دو میلیون درهم را دریافت کنند، اما باید توجه داشت استفاده از امکانات مالی برای پیشبرد اهداف اسلامی، حق امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) بود، و اگر در شرایطی امام نتواند از تمام امکانات انسانی و مالی و... استفاده نماید به قدر امکان و قدرت، واجب است که آن را برای خود تحصیل نماید. بر این اساس؛ در قرارداد صلح هم گنجانده شده بود
که خون شیعیان امام از طرف معاویه ریخته نشود و هم مبلغ فوق به امام حسن و حسین (علیه السّلام) پرداخت گردد.
وانگهی باید دید که آیا دریافت عطایا از زورمداران اشکال دارد یا نه؟ از امام باقر (علیه السّلام) راجع به دریافت عطایا، از زورمداران ستمگر سؤال شد، امام فرمود: امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) عطایای زورمدارانی همچون معاویه را می پذیرفتند؛ زیرا حق آنان بود و آنچه در اختیار زورمداران ستمگر است برخود آنان حرام است.
در متن فوق آمده که امام گفته بود تا معاویه زنده است... و در پرتو این موضع گیری بوده که آن حضرت از کمک های معاویه برخوردار بوده است، در حالی که بیان گردید که دریافت دو میلیون درهم سالانه در متن قرارداد صلح آمده بود، پس این یک نتیجه گیری غلط و تعصب ورزی آشکار است.
روایاتی را هم که از خاندان علی (علیه السّلام) نقل کرده اید، بر فرض صحت و نادیده گرفتن ضعف و بی اعتباری مستندات آن، نمی تواند سرزنشی بر آن دو امام باشد. ضمن این که باید توجه داشت، معاویه برای اولاد علی (علیه السّلام) شرایط سختی را ایجاد کرده بود و همین امر باعث می شد که آنان گه گاهی برای دریافت حق خود به نزد معاویه بروند و معاویه هم تلاش داشت از این موقعیت ها به نفع خود استفاده نماید، اما به هدف خود نایل نمی شد؛ مثلاًعقیل برای اینکه هم به حق خود برسد و هم به ظاهر به خواسته معاویه جامع عمل بپوشاند و در عین حال لعن علی (علیه السّلام) نکند، توریه نمود و این گونه گفت: معاویه به من فرمان داد تا علی را لعنت کنم که بر او لعنت باد و این یعنی بر معاویه لعنت باد، ضمیر (او) از نظر عقیل به معاویه بر می گردد، ولی در عین حال می تواند آن را انکار کند که من که نگفتم بر معاویه لعنت باد. صعصعه بن صوحان نیز در اجابت خواسته معاویه برای لعن علی (علیه السّلام) از این عبارت استفاده نمود و جالب است که بدانیم معاویه از این گفته صعصعه، همانی را فهمید که ما بیان کرده ایم.
در متن بالا از ثروت و اراضی و املاک و بخشش های امام حسین (علیه السّلام) سخن گفته شد، بر فرض صحت چنین ادعایی مگر داشتن ثروت و بخشش کردن آن اشکال دارد؟! آنچه اشکال دارد این است که انسان از بیت المال مسلمانان جهت منافع شخصی استفاده کند و این همان است که عثمان و معاویه و... در دوران حکومتشان انجام می داده اند.
از کجا به این نتیجه رسیده اید که در جریان کربلا امام قصد بیعت داشت؟! آیا ابن زیاد خواسته ای غیر از بیعت امام با یزید داشته است؟! امری که معاویه نتوانست سیدالشهدا (علیهم السّلام) را مجبور به آن کند و یزید نیز اگرچه تلاش کرد که از امام بیعت بگیرد اما در این امر به خواسته خود نائل نیامد.
امام در جواب مروان که آن حضرت را به بیعت با یزید فرا خوانده بود، فرمود: دیگر باید فاتحه اسلام و مسلمانی را خواند و با آن وداع گفت، آن گاه که جامعه و مردم دچار زمامدار و رهبری مانند یزید گردند.
آن حضرت در برابر خیرخواهی و چاره اندیشی محمّد حنفیه فرمود: اگر در دنیا هیچ منزل و ماوائی نداشته باشیم باز با یزید بیعت نمی کنم، و باز در صبح روز عاشورا فرمود: شگفتا! زنازاده فرزند زنازاده مرا بین یکی از دو چیز مجبور کرده است، بین مرگ و ذلّت (تسلیم) و هیهات که ما ذلّت و خواری را بپذیریم...
آیا این امام حسین (علیه السّلام) نیست که در روز عاشورا فریاد برمی آورد که:

الموت اولی من رکوب العار *** والعار اولی من دخول النار

و نیز در قربانگاه عشق در برابر تقاضای دشمن، حسرت را بر دل آنان نهاد و خروشید که: هان! بهوش باشید به خدای سوگند هرگز به خواسته ظالمانه آنها پاسخ مثبت نخواهم داد تا در حالی پروردگارم را دیدار کنم که به خون خویشتن در راه او و نجات و آزادی بندگانش از بند بیداد، رنگین شده باشم.
بله دست برد در حقایق این حادثه ی تاریخی کار را به جایی رساند که برخی بگویند حسین بن علی در شب عاشورا از آمدن خود به کربلا پشیمان گردید و آماده شد که به شام برود و با یزید بیعت کند و یا به شکلی با او به تفاهم برسد! این همان حرفی است که در متن سؤال به طبری نسبت داده شده است، در حالی که این مورّخ نامی اهل سنّت چنین سخنی را رد می کند و به سند خود از عقبه بن سمعان روایت می نماید که او گفته است: من از آغاز حرکت امام حسین (علیه السّلام) با او همراه بودم، هیچ گاه از او جدا نشدم، در هر شرایطی چه در سخنرانی های آن حضرت با مردم مدینه و یا مکّه، چه در راه ها و چه در عراق و چه نزد لشکریان، در همه جا با ایشان بودم تا روزی که او را به شهادت رساندند. سوگند به خدا! هرگز این گونه نبود که مردم گمان دارند و به هم می گویند که او می خواست دستش را برای بیعت در دست یزید بن معاویه قرار دهد... .
گفته شده است که امام آغازگر جنگ نبوده یا از یزید به زشتی یاد نکرده است و... اما اینها را باید به عنوان نقصی بر امام تلقی کرد یا به حساب اخلاق و ادب امام گذاشت؟!
نکته قابل توجه درمتن فوق آن است که تلاشی مذبوحانه صورت گرفته تا این فاجعه به یزید مستند نگردد و مقصر اصلی این حادثه، ابن زیاد یا عمر سعد و شمر جلوه داده شوند که آنان بی اجازه یزید به چنین کاری اقدام کردند و یزید رضایتی به آنچه آنان انجام دادند نداشت. این سیاست همان سیاستی است که امروزه به گونه ای دیگر از سوی وهابی ها دنبال می شود. آنان می گویند یزید نقشی در شهادت امام (علیه السّلام) نداشته و مسئولیت کشتن آن حضرت متوجه شیعیان کوفه بوده است، اما جواب همه این سخنان آن است که:
1. اکثریت اهل سنت چون شیعیان جنایت کربلا را متوجه ی یزید و عمّالش دانسته و شدت آن را به قدری تلقی نموده اند که نابخشودنی است و از نظر کلامی طرفدار نظریه ی لعن یزید و همکارانش، شدند. گفتنی است که این اندیشه یک
اندیشه ی مقطعی و فرقه ای نبوده و کسانی که این نظریه را پذیرفته اند به منطقه، عصر، زبان، تخصص و مذهب خاصی محدود نمی شوند.
2. منابع تاریخی از این نکته حکایت دارند که یزید به عبیدالله دستور قتل امام حسین (علیه السّلام) را داده بود. او به عبیدالله نوشت: در این قضیه با تو آزاد می شوی و یا بر می گردی به همان بردگی که در گذشته به سر می بردی. عبیدالله خود در جایی گفته است: یزید مرا مخیر کرده بود بین این که امام حسین (ع) را بکشم یا خود را، و من قتل امام را برگزیدم ولی ای کاش امام را نمی کشتم.
تاریخ گزارش می دهد که پس از شهادت مسلم و هانی بن عروه، عبیدالله بن زیاد سر مطهّر آن دو بزرگوار را به شام فرستاد و یزید نامه تشکّری برای او فرستاد و اظهار سرور نموده است. همچنین در هنگام دیدن سرهای شهدای کربلا، این شعر ابن زبعری را خواند که: « ای کاش پیران و بزرگان قبیله من که در جنگ بدر کشته شدند، در این جا حاضر بودند و زاری کردن قبیله خزرج را می دیدند. آن گاه از شادی، فریاد هلهله سر می دادند سپس می گفتند: ای یزید دستت شل مباد. ما بزرگان آنها را کشتیم و این به تلافی کشته هایی است که در جنگ بدر دادیم، تا سر به سر گردید. قبیله هاشم حکومت را بازیچه نیل به مقاصد خود قرار دادند، و گرنه نه خبری از آسمان آمد و نه وحی نازل شد. من اگر از آل احمد انتقام نگیرم، از دودمان خندف نخواهم بود. »
دکتر طه حسین دانشمند معروف اهل سنت در این باره می گوید: ابن زیاد به امر قاطع یزید، دست به قتل حسین زد و اگر یزید راضی به جنایت کربلا نبود، باید او را بدون هیچ درنگی جریمه می کرد و او را در مجلس شرب خمر خود راه نمی داد و هم نشین نمی ساخت و هدایایی برایش نمی فرستاد.
همه ی این امور بر رضایت یزید به قتل حسین دلالت دارد و این که او هرگز کشتار تلخ و جنایت هولناک کربلا پشیمان نگردید. حال با این همه شواهد آیا باز
می توان مانند آن گروه اندک گفت که یزید اطلاع نداشت و یا ناراضی بود؟! و بر آن پافشاری کرد؟! آیا چنین اصراری چیزی جز تقدیم نقل جعلی بر خبر متواتر و انکار بدیهیات و داوری جانب دارانه در گزارشات تاریخی، است؟ با این که می دانیم هرگونه تعصب مذهبی، سیاسی و اقتصادی و... و عدم رعایت اصل بی طرفی و حق مداری، مانع جدی و اساسی در دست یابی به حقایق تاریخی محسوب می شود.
بله یزید اهل بیت را مورد ترحم قرار داد، اما این کارها زمانی بود که دید اگر ریاکاری نکند و بر موضع قبلی خود باقی بماند، در خود شام علیه او انقلابی صورت می گیرد.
اگر این گزارش را بپذیریم که حضرت سکینه فرمود: هیچ کس را که منکر خدا باشد بهتر از یزید ندیدم، این سخن چه مدحی برای یزید محسوب می شود! در این عبارت، یزید منکر خدا دانسته شده است. مگر او منکر چه بوده و چه کاری را انجام داده که از حیطه اسلام خارج شده است؟ و آیا این همان نیست که حضرت زینب (سلام الله علیها) در مجلس یزید فرموده است: ای یزید راست گفت حضرت ایزد سبحان که: سپس سرانجام کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند!
3. اندیشه ی مقصر جلوه دادن شیعیان نیز از جهاتی قابل نقد است؛ زیرا اولاً : نقشه به شهادت رساندن سیدالشهدا (علیهم السّلام) در عراق، از سوی معاویه طراحی شد و یزید تنها آن را به اجرا گذاشت. آنان می خواستند حضرت را به قتل برسانند، اما به جهاتی از جمله موقعیت امام، قادر نبودند این کار را در مدینه و مکه عملی نمایند. از این رو از همان اول یکی از نقشه ها این بود که یا به صورت مخفیانه امام را در مکه ترور کنند، یا از طریق مردم کوفه به خواسته خود جامه عمل بپوشانند؛ یعنی هر طور شده حضرت را به طرف عراق بِکِشانند، ولی مستقیماً
کاری به او نداشته باشند و آن حضرت را به دست مردم عراق به قتل برسانند و خون آن حضرت را به گردن آنان بیندازند.
ثانیاً: کسانی که در به شهادت رساندن سید الشهدا (علیهم السّلام) با یزید همکاری کرده و مباشر قتل امام بودند، همگی از اهل شام و یا از غیر شیعیان بوده اند؛ زیرا کوفه از نظر ساختار جمعیتی شامل شیعیان، خوارج و پیروان بنی امیه بود و این نکته در جای خود به اثبات رسید که اگر چه اکثر شیعیان در کوفه ساکن بودند، اما در آن زمان اکثر مردم کوفه از شیعیان نبودند و همین گروه اندک نیز یا توسّط معاویه، زیاد بن ابیه وابن زیاد به قتل رسیده بودند یا دستگیر گشته و در زندان بسر می بردند و یا با لشکر عمر سعد همراهی کردند تا به کربلا برسند و به امام ملحق شوند.
به هر حال گزارشات تاریخی حاکی از آن است که قاتلان امام حسین (علیه السّلام) از طرفداران عثمان بودند؛ یعنی نه تنها شیعیانی که به تقدم حضرت علی (علیه السّلام) بر خلفای پیشین اعتقاد داشتند، در کشتن امام حسین (علیه السّلام) سهمی نداشتند، شیعیانی که علی (علیه السّلام) را تنها بر عثمان ترجیح می دادند، نیز سهمی در به شهادت رساندن امام نداشتند.
حال اگر فرض را بر انکار واقعیات تاریخی بگیرم و این ادعا را بپذیریم که قاتلان امام حسین (علیه السّلام) از شیعیان کوفه بوده اند، آیا به راستی می توان گناه این جنایت را متوجه شیعیان کرد، مگر هر آن که ادعا کند از شیعیان و پیرو مکتب اهل بیت است، از شیعیان واقعی محسوب می شود. بر این اساس؛ باید گفت: مردم کوفه با این موضع گیری نشان دادند که از شیعه بودن خود برگشته و به دشمنان آن حضرت پیوسته اند و در این حال دیگر به چنین شخصی شیعه نمی گویند، آنان شیعه اسمی بودند نه واقعی. در هر حال اگرچه بیشتر بزرگان کوفه به امام نامه نوشتند و از او خواستند که به کوفه بیاید و گمان می کردند که از شیعیان آن حضرت هستند، اما گروهی به آنچه گفته بودند وفا کرده و با آن حضرت در نبرد علیه یزید شرکت کردند و گروه زیادی نیز خواستند که به سوی امام بروند، ولی
گرفتار زندان شدند. و عده ی کثیری نیز خیانت کردند و خدعه زدند و در کنار یزید قرار گرفتند؛ یعنی آنانی که مدعی بودند که شیعه هستند، تنها گروهی از آنان صادق بودند و بیشتر آنها دروغ می گفتند و در واقع از شیعیان بنی امیه بودند که این نامه ها را برای امام نوشتند تا آن حضرت را به کوفه بکشانند و در آن جا به شهادت برسانند. بر این اساس؛ امام در جواب آنان مرقوم فرمود: إلی الملأ من المؤمنین والمسلمین؛ زیرا می دانستند که اکثر اینان از شیعیان نیستند. یا در روز عاشورا به آنان خطاب فرمود که ای شیعیان آل ابی سفیان!