در اینجا لازم است به توضیح هر یک از این چهار مانع اقدام شود ، باشد که گمراهى با خواندن آن از خواب غفلت بیدار گردد .

1 ـ شراب

مشهور است که مخترع شراب شیطان رجیم بود ، او با اختراع این ماده فساد که اهل دل آن را ام الخبائث نامیده اند ، به عقل و قلب و روح و ایمان و عمل و ادب و تربیت انسان حمله برد ، و در این حمله ناجوانمردانه هم در طول تاریخ موفق بود ، زیرا آنان که به این ماده فساد آلوده شدند ، قواى عاقله را از دست دادند ، و در نتیجه تبدیل به حیوانى بى فکر شدند ، و چون از اندیشه در عواقب امور بازماندند ، از اثر بى فکرى به انواع گناهان و معاصى آلوده شدند ، و در آلودگى به معاصى حرکت الهى قلب و روح را از دست داده خود را به هلاکت ابدى دچار کردند !

امتیاز انسان بر سایر موجودات عالم به عقل اوست ، چون عقل را از دست بدهد ، از تمام موجودات بى ارزش تر و پست تر مى گردد .

عقل حوزه جاذبه ، تکالیف و مسؤولیت هاى الهى و انسانى است ، وقتى جاذبه این حوزه نورانى از دست برود ، خود بخود ظرف وجود و صفحه حیات از تابش نور پر فروغ تکلیف و مسئولیت محروم مى گردد .

کسى که از نور عقل و تفکر بهره مند است ، جز به سوى خیر دنیا و آخرت حرکتى ندارد ، عقل محبوب ترین خلق خداست ، و عاقل که عقلش را بکار گیرد محبوب ترین بنده الهى است .

در آثار « طبسى » صفحه سى و یک آمده :

بدان که تفکر سیر انسانى است از مبادى به مقاصد ، و نظر را همین معنا گفته اند .

و هیچ کس از مرتبه نقصان به مرتبه کمال نتواند رسید الا به سیرى ، و به این سبب اول واجبات تفکر و نظر است .

و بدان که مبادى سیر ، که از آنجا حرکت باید کرد ، آفاق و انفس است ، و سیر استدلال است از آیات هر دو ، یعنى از حکمت هائى که در هر ذره از ذرات هر یکى از این دو کون یافته شود ، بر عظمت و کمال مبدع هر دو ، تا مشاهده نور ابداع او در هر ذره ذره کرده شود :

( سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الاْفَاقِ وَفِی أَنفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ )(3) .

تفکر اسباب را به حق قائم دیدن است ، و فاضل ترین اعمال ، فکرت است و ورع .

بدان که هر که را سخن نه از سر حکمت است آن عین آفت است ، و هر که را خاموشى نه از سر فکرت است آن همه شهوت و غفلت است ، و هر نظر که نه از سر عبرت است آن همه سهو و زلت است .

قالَ النَّبِیُّ تَفَکُّرُ ساعَة خَیْرٌ مِنْ عِبادَةِ سَبْعینَ سَنَةً .

بعثت انبیاء و امامت امامان بنا به فرموده على(ع)  در خطبه اول نهج البلاغه براى حرکت فکرى انسان بوده .

اگر بخواهید آثار و نتائج و محصولات و ثمرات اندیشه و فکر را در طول تاریخ به حساب بیاورید ، در هیچ کتاب و کتابخانه اى گنجایش نخواهد داشت .

تمام کتب علمى ، و تمدن با عظمت انسانى بر این صفحه خاک و در این میدان تابناک نتیجه اندیشه انسان در امور مادى و معنوى است .

شما خود فکر کنید که شراب این دو ماده فساد ، چه تیشه اى به ریشه انسانیت ، که عبارت از قوه اندیشه اوست مى زند ، و چگونه آدمى را از دست راه راست الهى و صراط مستقیم ربانى به کجى و ضلالت مى برد ، حرکت در راه راست چه سودها ، و سیر در راه ضلالت چه ضررها و خسارتها براى انسان دارد ؟

امام باقر (علیه السلام) مى فرماید :

شراب خوار با روى سیاه ، دهان کج ، زبان بیرون آمده ، و با ناله و فریاد سخت از شدت تشنگى وارد قیامت مى شود ، و از چاهى که چرک بدن زناکاران در آن است به او مى آشامانند !

امام ششم (علیه السلام) به یونس بن ظبیان فرمود :

از طرف من که به مردم لطف و محبت دارم بگو : هر کس یک جرعه شراب بنوشد ، خداوند و ملائکه و انبیاء و مؤمنان او را لعنت مى کنند ، مستى شراب روح ایمان را از کالبد برده و بجایش روح پست و کثیف و لعنت شده قرار مى دهد .

پیامبر بزرگ در مسئله شراب ده طائفه را لعنت کردند :

غرس کننده مُو ، نگهبان آن ، فشار دهنده انگور جهت شراب ، خورنده ، ساقى ، حمل کننده ، تحویل گیرنده ، خریدار ، فروشنده ، دریافت کننده پول .

پیامبر فرمودند :

از اولین برنامه هائى که خداوند منع فرمود ، عبارت است از بت پرستى ، شرابخوارى .

و نیز آن حضرت فرموده :

شراب خوارى مبدء تمام گناهان است(4) .

امام ششم (علیه السلام) مى فرماید :

شراب منع تمام آلودگى هاست و شراب خوار ، تکذیب کننده قرآن است ، زیرا اگر قرآن را باور داشت ، حرامش را حرام مى دانست ! !

امام باقر (علیه السلام) مى فرماید :

خداوند به چیزى همانند شرابخوارى معصیت نشده ، براى شراب خوار مست زناى با مادر و دختر و خواهر امرى است عادى ، زیرا به هنگام مستى ، آنان را تشخیص نمى دهد که چه کسى هستند و نیز براى مشروبخوار ترک نماز برنامه اى است سهل و آسان .

به امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرضه داشتند ، شما فرموده اید شراب از دزدى و زنا بدتر است فرمود : آرى ، زناکار ممکن است گناه دیگرى مرتکب نشود ، ولى شراب خوار چون مست شد زنا مى کند ، آدم مى کشد ، و نماز را ترک مى نماید(5) .

در این روایات ملاحظه کردید ، که از جمله موانع راه نماز آلوده بودن به شراب است .

دانــــــا نخورد شراب و مستى نکند *** با طبع بلند میل پستى نکند

خوشبخت کسى بود که اوقات عزیز *** صرف هوس و هواپرستى نکند

مضرات شراب و شرابخوارى ، و خسارتهائى که از این ناحیه به تاریخ حیات خورده قابل شمردن نیست ، همین بس که در باره شراب در روایات خواندید که شراب ریشه همه خبائث و آلودگى ها و گناهان است .