آنچه شیعیان بدان معتقدند و شالوده تفکرات خویش را مبتنی بر آن میدانند این است که هر یک از معصومین(ع) در انجام وظائف خویش و در مقابله با جو حاکم بر جامعه زمان خود و با پیروی از فرمان حضرت حق، سیاستی خاص اتخاذ می کردند.
از میان امامان معصوم، حضرت امام زین العابدین(ع) جایگاه ویژه و منحصر به فردی داشته اند که به واسطه موقعیت حاد فکری و سیاسی حاکم، با استعانت از حضرت حق(عز و جل) و با تمسک به زبان دعا - این سلاح بی بدیل اهل ایمان و حربه شیطان شکن اهل عرفان – به راهنمایی جامعه انسانی پرداختند.
هم اکنون مجموعه کلمات نورانی آن سرور عابدان و امام زاهدان با عنوان «صحیفه سجادیه» در اختیار اهل ایمان و دوستداران معرفت است. اما با این حال آنچه نمی توان انکار کرد، مهجوریت این زبور آل محمد است.
انزوای «صحیفه سجادیه» را می توان امتداد مظلومیت حضرت زین العابدین(ع) دانست که البته اکنون با عنایت حضرت احدیت و تلاش اهل معرفت، این انزوا در حال کاهش است و تبلور روز افزون این گنجینه ارزشمند بیش از پیش مشاهده می شود.
استاد حسین انصاریان در مقدمه کتاب ارزشمند «دیار عاشقان» که شرحی بسیط و پژوهشی بر صحیفه سجادیه است به بیان مطالبی پیرامون این کتاب ارزشمند و لزوم توجه بیشتر به آن توسط تمام اقشار جامعه اسلامی پرداخته اند:
«صحیفه سجادیه خزانه پر گوهر سلطان مُلک و ملکوت، حاکم عرصه گاه ناسوت و لاهوت، امیرکشور جلال و جبروت، فرمانروای جهان صدق و عشق مولای عارفان روشن دل و پیشوای عاشقان عامل، وجود مقدس حضرت سجاد(ع) است.
این خزانه دارای گنجهای حکمت است و هر آنچه برای رشد و کمال انسان لازم است در این منبع گنجانده شده.
صحیفه، مدرسه ایست، که معلم آن امام چهارم(ع) است و این معلم است که با این کتاب، جهانیان را در تمام اعصار درس میدهد، و هر کسی را در حد توان و قدرتش و به اندازه تکلیف و استعدادش به مقامی که باید برسد میرساند.
صحیفه، دریای پرخروش فیض الهی است، که لؤلؤ و مرجاتش از شمارش بیرون و اشیاء پرقیمتش از حد احصا خارج است.
صحیفه، خورشید پر فروغی است که چون نهال وجود انسان در پرتو تابندهاش قرار گیرد تبدیل به شجره طیبه گردد.
صحیفه، آفتاب پر حرارت الهی است، که از مشرق وجود حضرت زین العابدین برای تربیت درخت وجود انسان طلوع کرده، و تا عمق ابدیت از فروغ بخشی باز نخواهد ماند!!
صحیفه، میزان سنجش سره از ناسره، حق از باطل، نور از ظلمت، درستی از نادرستی، حیات از مرگ، دنیا از آخرت و سلامت از مرض است.
صحیفه، چشمه فیض الهی، نجات دهنده از تباهی، رها کننده انسان ازگمراهی است.
صحیفه، معلم حکمت، منبع معرفت، جاذب رحمت، ایجاد کننده محبت، سازنده شخصیت، به وجود آورنده و رساننده انسان به مقام با عظمت قرب و معیّت است.
صحیفه، طبیب حاذق، محبوب قلب صادق، آرامش جان عاشق، عذرای دل را وامق، روشنگر مغارب و مشارق، کاشف حقایق، دوای درد نفوس ناطق، کوبنده منافق، و به حقیقت چشمه فیاض حضرت خالق است.
صحیفه، آرام جان پاکبازان، محرک قلب تیز پروازان، نوای نای دلنوازان، قدرت نفس جوانمردان، عشق عاشقان، عرفان عارفان، پناه بی پناهان، راز دل رازداران، آه دل مستمندان به وقت شامگاهان، مناجات پرشور سحر خیزان و سرمایه روح امیدواران است.
صحیفه سجادیه، خزانه پرگوهری است، که با کمال تأسف تاکنون ناشناخته مانده و آنطور که شایسته این کتاب با عظمت است، از آن استفاده نشده و شرح جامعی که قابل استفاده تمام مردم باشد، برای این دریای بی ساحل معنوی فراهم نیامده.
اکثریت شیعه دوازده امامی، چنان که از نهج البلاغه عظیم بیخبرند، از صحیفه عزیز نیز در غفلتاند!!
در کنار دریایی بی کرانند ولی تشنهاند، در جنب بزرگترین گنجینه معارفند ولی بیخبرند، از غنیترین معدن حکمت و علم و بزرگترین منبع دانش و بینش برخوردار ولی تهیدستند.
آنقدر که به دنیای خود میرسند، از آخرت اطلاع نمیگیرند؛ و در حدی که به جسم میپردازند، احوالی از قلب و روح و نفس نمیپرسند، به اندازهای که برای آبادی شکم و پاسخگوئی به شهوت اقدام مینمایند، به معنا و معنویت و به مقام و شخصیت خود توجه نمیکنند.
بعد از گذشت پانزده قرن از طلوع صحیفه هنوز اکثریت مردم در تاریکی جهل نسبت به این سرمایه بی نظیر الهی بسر میبرند.
دقت در دعاهای صحیفه سجادیه، این معنی را به انسان نشان میدهد که واجب شرعی و عقلی است که صحیفه بزرگ باید در حوزههای علمی شیعه و در مدارس فرهنگی، جزء کتب اصولی درسی شود و برجستگان با هنری برای تعلیم این فرهنگ پرفروغ تربیت شوند.
صحیفه باید در دانشگاههای اسلامی، به عنوان یکی از مهمترین منابع درسی مورد استفاده قرار گیرد، تا در سایه آن در هر رشتهای از علم، متخصصانی با فضیلت، و فارغالتحصیلاتی با کرامت، و اندیشمندانی دلسوز، و دانشمندانی متعهد تحویل جامعه گردد.
لازم است مراجع دینی در پایان درس فقه و اصول هر روز خود فصولی از صحیفه را به شاگردان مکتب حق القاء نمایند، تا پس از طی مراحل فقه و اصول، افرادی عابد و زاهد، بینا و بصیر، خبیر و علیم، قوی و آگاه، مخلص و خالص، شیفته و سوخته، عارف و عاشق در جامعه ظهور کنند!
واجب است گویندگان مذهبی بخشی از سخنان خود را در وقت تبلیغ بخصوص ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان در محور معارف صحیفه قرار دهند، تا مستمعان بزرگوار از خواستههای ناب حق آگاه شده و به حسنات الهیه آراسته گردند، و نیز بر هر امام جماعتی لازم است بعد از نماز جماعت یا بین دو نماز فرازهائی از این کتاب گرانبها را بر مردم نمازگزار بخواند، باشد که از این مائده الهی نصیب قابل توجهی به آنان برسد.بر اندیشمندان آگاه و متفکران بینا و محققان توانا فرض است که در شرح و تفسیر این کتاب همت گمارند و از این طریق به کشف حقایق این منبع ناشناخته نائل آیند، باشد که به انسان و انسانیت خدمتی شود.
بر آنان که از نعمت مال در حدود اسلامی آن برخوردارند، لازم و واجب است بینایان راه را در تفسیر مفصل این کتاب تشویق کنند، و آنان را با بذل مال خود، جهت انجام امور چاپی و پخش این منبع فیض حق به تعداد مسلمانان جهان، امیدوار و دلگرم سازند، که یکی از بهترین و ارزندهترین نقاط خرج مال و انفاق در راه خدای متعال این نقطه روشن و این گذرگاه پر قیمت است. بدون شک اگر این کتاب به دست عالمان آگاه، و متخصصان والا، و حکیمان دانا، تفسیر و تحلیل شود، و به بهترین صورت و با زیباترین کیفیت چاپ شود و به دست مردم برسد، نیکوترین اثر تربیتی را در وجود مردم خواهد گذاشت، و از این مسیر هزاران نفر به راه آشتی با حق و حقیقت در خواهند آمد، و چه بسا که جرقه ها و بارقههای آتشین این کتاب از زشت کارترین افراد، نیکوکارترین انسانها به وجود آورد. مگر با یک جرقه الهی پسر یزید ریاحی ، حر الهی نشد! مگر با یک بارقه ربانی که از طریق قرآن جهید هولناکترین دزد سرگردنه بهترین عارف و معلم عرفان نشد! مگر بازیگری شهوت ران، و غرق شدهای در لهو و لعب، با نسیمی که از قلب موسی بن جعفر به او رسید عابد و زاهد زمانه نشد؟!
برای چه پس از این همه و برهان و این همه مصادیقی که قرآن روایات و تاریخ نشان میدهد معطل نشستهایم؟»
در هر صورت توجه به این کتاب ارزشمند و یادگار آن حضرت نیازمند برنامه ای اساسی است. در این باره توجه به مناجات های عاشقانه حضرت سجاد(ع) می تواند راهگشایی برای آشنایی بیشتر جامعه ما با زیبایی های بی بدیل این کتاب باشد.