فضیلت روزه‏داران‏ - بشنو این نی چون حکایت می کند

»» فضیلت روزه‏داران‏

خداى تعالى سکوهایى براى پرواز معنوى و رسیدن به مقام قرب خود قرار داده است، زیرا با آلودگى نمى‏توان در جوار پاکان قرار گرفت.

روزه واقعى باطن را تطهیر مى‏کند تا قدرت بهره‏گیرى از رحمت‏هاى حق و حالات معنوى را به دست آورد، وقتى روزه‏دار براى خدا از خواهش نفسانى خویش دست کشید و دل به حق داد و پیرو فرمان او شد، خداى مهربان نیز بیشتر نوازشش مى‏کند.

امام امیرالمؤمنین علیه السلام مى‏فرماید:

«نَومُ الصَّائِمِ عِبَادَةٌ، وَصَمتُهُ تَسبِیحٌ، وَدُعَاؤهُ مُستَجَابٌ، وَعَمَلُهُ مُضَاعَفٌ، إنَّ لِلصائِمِ عِندَ إفطَارِهِ دَعوَةً لا تُرَدُّ» «1».

خواب روزه‏دار عبادت و سکوتش تسبیح و دعایش مستجاب و عملش دو برابر است، بى‏تردید براى روزه‏دار هنگام افطارش دعایش مستجاب است.

پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله فرمود:

«إنَّ لِلجَنَّةِ بَاباً یُدعَى الرَّیَّانَ، لَا یَدخُلُ مِنهُ إلّاالصَّائِمُونَ» «2».

براى بهشت درب ویژه‏اى است به نام ریّان که هیچ کس جز روزه‏داران از آن وارد نمى‏شود.

فرزانگى لقمان حکیم‏

به حضرت لقمان در حالى که به نصیحت مردم با سخنانى استوار و حکیمانه مشغول بود گفتند: مگر تو برده فلان خاندان نیستى؟ پاسخ داد: چرا.

پرسیدند: از چه راهى به این مقام که مى‏بینیم رسیدى و به اسرار زیادى واقف شدى و اسرار فراوانى را درک مى‏کنى؟

گفت: از طریق راست گویى و امانت‏دارى و فروگذاشتن آنچه سودى براى من نداشت و مربوط به من نبود و فرو هشتن چشم از نامحرم و حفظ زبان از حرام و خویشتن‏دارى در مورد خورد و خوراکم، پس هرکه در رعایت این امور کمتر از این باشد از من پست‏تر است و هر که بیش از این رعایت کند از من فراتر است و هر که به این موارد عمل کند همتا و مانند من است‏ «3».

یکى از بزرگان مى‏گوید: خداى سبحان راه رسیدن به حکمت عبادات و اسرار جهان را فراسوى بندگان خود و سالکان الى اللَّه نصب کرده است و نیز راه‏هاى رسیدن به این امور را یکى پس از دیگرى به ما آموخته است، به طور مثال: انسان در ماه مبارک رمضان احساس عظمت روحى و معنوى مى‏کند و به خود مى‏گوید: من بزرگ‏تر از آن هستم که آلوده شوم و تن به گناه دهم، یافتن این بزرگى بر اثر روزه است و از مقدمات اولیّه روزه دارى امساک و کم خورى است.

فضیلت کم خورى‏

از ارسطو پرسیدند: چرا کم غذا مى‏خورى؟ گفت: من مى‏خورم براى این که زنده بمانم و دیگران مى‏مانند براى این که بخورند.

افراد پرخور هم عمرشان از سایرین کمتر است و هم کمتر از دیگران به معارف و حقایق الهیه دسترسى دارند، به راستى پرخورى بلاى بزرگى است.

پیامبر بزرگ اسلام صلى الله علیه و آله مى‏فرماید: جبرئیل از سوى حق این پیام را براى من آورد:

«یَا مُحَمَّد! مَا أبغَضتُ وِعَاءً قَطُّ إلّابَطناً مَلان» «4».

اى محمد! هیچ ظرفى نزد من مبغوض‏تر نیست مگر شکمى که پر است.

چون شخص پرخور مانند حیوان مى‏خورد و مانند جماد مى‏افتد.

براى راه‏یابى به حکمت و اسرار هستى چاره‏اى جز سبک‏بار شدن از خوراک و شهوت و معصیت و گناه نیست، از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت شده است:

«تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا» «5».

سبک شوید تا ملحق شده و برسید.

این در راستاى کلام خداست که فرمود:

... وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ‏ «6».

... و براى کسانى که از پى ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته‏اند و سرانجام به شرف شهادت نایل مى‏شوند شادى مى‏کنند، که نه بیمى بر آنان است ونه اندوهگین مى‏شوند.

جمله‏ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ‏ عدم و ملکه است یعنى: به کسانى که در راه خدایند و مى‏توانند به شهیدان راه حق برسند مژده مى‏دهند، اما اگر کسى در راه نباشد، در مورد او چنین تعبیرى گفته نمى‏شود، مانند اتومبیلى که در پارکینگ متوقف است و حرکتى ندارد، اما اگر یکى از دو اتومبیل که در جاده در حال حرکت‏اند سرعت کمترى داشته باشد و در نتیجه دیرتر به مقصد مى‏رسد درباره آن گفته مى‏شود: «هنوز نرسیده است».

سبک بار شدن سبب رسیدن است، گاهى انسان آن چنان سبک‏بار مى‏شود که هم به هدف مى‏رسد و هم مى‏رساند.

آتش سوزى یا سیلى در مدائن اتفاق افتاد، استاندار وقت جناب سلمان فارسى بود، جنس اندکى که داشت همراه با قرآن و شمشیرى برداشت و از عرصه حادثه جان خود را نجات داد، ولى دیگران تا آمدند وسایل گسترده و فراوان خود را جمع کنند آسیب دیدند و گرفتار زیان و خسارت شدند، سلمان فرمود:

«هَکَذَا یَنجُوا المُخِفُّون» «7».

اینگونه انسان سبک‏بار در روز خطر نجات پیدا مى‏کند.

رسول خدا صلى الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:

«یا عَلِىُّ نَجَى المُخِفُّونَ وَهَلَکَ المُثقِلُون» «8».

اى على سبک باران نجات مى‏یابند و سنگین باران هلاک مى‏شوند.

امیرالمؤمنین علیه السلام درباره آنانکه اموال مسلمین رابه غارت برده بودند و بار قیامتى خود را سنگین نموده بودند فرمود:

«بَینَ نَثِیلِهِ وَمُعتَلَفِهِ» «9».

زندگى آنان میان آشپزخانه و محل قضاى حاجت سپرى مى‏شود.

نه خدمتى کردند و نه چیزى فهمیدند و نه دانستند براى چه آمده‏اند و چه باید انجام دهند.

نکوهش شکم بارگى‏

ماه مبارک رمضان فرصت مناسبى است براى پى بردن به حقایق و این پى بردن با روزه و ذکر و ترک گناه و تهجد خالصانه شب میّسر است و اصولًا باید به مقدار غذایى که نیروى انسان را تأمین مى‏کند قناعت کرد، زیرا هیچ کس با پرخورى به جایى نمى‏رسد.

حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

«مَا مَلأ آدَمِىٌّ وِعَاءً شَرّاً مِن بَطْنٍ» «10».

انسان هیچ ظرفى را بدتر از شکم پر نکرده است.

هنگامى که شکم پر شود و انسان بیش از حد لازم بخورد، راه فهم مسدود مى‏شود. انسان پرخور چیز فهم نیست و هرگز به اسرار و باطن هستى پى نخواهد برد.

شکم‏بارگى، بى‏ارادگى و خمودى و سستى و تنبلى مى‏آورد و رعایت اعتدال در خورد و خوراک، سلامتى، طول عمر و نورانیت دل مى‏بخشد.

خوردن بیش از حد، هم روح را سرگرم مى‏کند تا غذاى زاید هضم شود و هم بدن را به سوخت و ساز بیشترى وادار مى‏کند و سرانجام انسان را زودتر از موعد از پا درمى‏آورد. نوعاً انسان‏هاى پرخور عمر طولانى ندارند. زیاده روى در خوردن بر کسالت و خواب مى‏افزاید.

هنگامى که اصحاب رسول خدا صلى الله علیه و آله حضور آن حضرت شرفیاب مى‏شدند حضرت از آنان مى‏پرسید:

«هَل مِن مُبَشَّراتٍ» «11».

شب گذشته چه خوابى دیدید که مایه بشارت باشد؟

انسان مى‏خوابد که چیز بفهمد نه آنکه زیاد بخورد تا بیشتر بخوابد.

شخصى در محضر پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله آروغ زد حضرت فرمود:

«قَصِّر مِن جَشائِکَ فَإنَّ أطوَلَ النَّاسِ جُوعاً یَوْمَ القِیامَةِ أکْثَرُهُمْ شِبْعاً فِى الدُّنیا» «12».

کمتر بخور، گرسنه‏ترین افراد در قیامت کسانى هستند که در دنیا سیرترین افراد بودند.

در حالات امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است که روزى حضرت به باغبانش فرمود: غذایى دارى؟ گفت: غذاى ساده‏اى دارم که شایسته‏ شما نیست، از کدوى بى‏روغن خوراکى تهیّه کرده‏ام، حضرت فرمود:

حاضر کن، سپس دستانش را شست و آن غذا را میل فرمود، آنگاه به شکم خود اشاره کرد و گفت: شکمى که با این غذاى ساده سیر مى‏شود، بدا به حال کسى که شکمش او را به آتش ببرد «13».

پی نوشت ھا:

______________________________

(1)- الدعوات: 27، حدیث 45 و 46؛ بحار الأنوار: 90/ 360، باب 22، حدیث 21.

(2)- معانى الأخبار: 409، حدیث 90؛ وسائل الشیعة: 10/ 404، باب 1، حدیث 13703.

(3)- تفسیر القرآن العظیم: 3/ 453.

(4)- المحاسن: 2/ 446، باب 44، حدیث 338؛ بحار الأنوار: 63/ 336، باب 5، حدیث 26.

(5)- نهج البلاغة: 242، خطبه 167؛ غرر الحکم: 145، حدیث 2633.

(6)- آل عمران (3): 170.

(7)- الدرجات الرفیعه: 215.

(8)- مکارم الأخلاق: 440، الفصل الثالث؛ بحار الأنوار: 74/ 55، باب 3، حدیث 3.

(9)- نهج البلاغة: 48، خطبه 3؛ الأمالى، شیخ طوسى: 373، المجلس الثالث عشر، حدیث 803.

(10)- مشکاة الأنوار: 325، باب 9؛ بحار الأنوار: 63/ 330، باب 5، حدیث 4.