من که بچه بودم، ایران، به خصوص تهران، اوضاع سیاسى خاصى پیدا کرده بود. من آن زمان به مدرسه مى‏رفتم و البته، بعد در کتاب‏ها دربار آن اوضاع سیاسى به طور مفصّل مطالعه کردم. آن زمان در ایران دار و دسته‏هاى سیاسى گوناگونى به راه افتاده بودند. در آن زمان، واعظ معروفى که در منبر رفتن حرف اول را مى‏زد؛ یعنى این واعظ در پنجاه و پنج سال پیش، شلوغ‏ترین منبر را داشت. یک دار و دسته سیاسى اصرار داشت که این واعظ در منبرهاى پر جمعیت خود، از آن‏ها دفاع کند، و ایشان هم از آن‏ها دفاع نمى‏کرد؛ یعنى مى‏دید دفاع او جنب حق و دینى ندارد. در همین مسجد امام بازار، براى شنیدن منبر این بزرگوار که خدا او را رحمت کند، داشت جمعیت موج مى‏زد که یکى از طرفداران آن دار و دست مخالف که خیلى قوى هیکل و لات‏منش بود، آمد و از یکى از سکوهاى این مسجد راست راست بالا رفت تا آن که واعظ از منبر پایین آمد. جمعیت دور او حلقه زده بودند و داشتند او را بیرون مى‏بردند تا او در خیابان سوار ماشین بشود و برود. این جناب لات، بالاى این سکو، بر سر این واعظ محترم، چند عربده کشید و چند فحش آبدار هم به او داد. جریان تمام شد. بعد از مدتى که آب از آسیاب افتاد و رهبران آن جریان مخالف، مُردند و چراغ زندگى‏شان خاموش شد، و سران جریان این طرف هم مُردند و نسل جدید بر سر کار آمد، و دیگر، هیچ خبرى از آن جریان‏ها در مملکت‏ نبود، و در ضمن، من آن وقت دیگر طلبه شده بودم. یک روز من دیدم همین لات گردن کلفت که دیگر آرام شده بود، یعنى همان فردى که در آن روز بر سر آن واعظ عربده کشیده بود و به او گفته بود، شکمت را پاره مى‏کنم و مى‏کشمت و چند فحش آبدار هم به او داده بود، ساعت ده صبح به منزل آن واعظ آمده است. من هم در اوایل طلبگى‏ام بودم. علما و گویندگان به خان این واعظ مى‏آمدند و هر روز در آن خانه از شنبه تا جمعه، و از جمعه تا جمعه دیگر، بحث علمى برقرار بود. این فرد وارد خانه مزبور شد و سلام کرد و نشست. این واعظ هم براى او نیم‏خیز شد و گفت: یا الله، حالتان چطور است؟ و او گفت: الحمدلله. واعظ گفت: چه عجب. آن مرد گفت: عرضى دارم. واعظ گفت: بفرمایید؛ یعنى واعظ آن مرد را خوب و کامل مى‏شناخت؛ چون هیکل او معلوم بود و از یاد نمى‏رفت که این همان است و همین‏طور تُن صدا، عربده‏ها و فحش‏هاى آن روزش. این یک اثر دیندارى است. قرآن این اثر را در آى بیست و دوم سور رعد بیان مى‏کند: وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَه. البته، در جاى دیگر قرآن هم آمده است. دینداران واقعى بدى‏هاى دیگران را با خوبى‏هاى خود عوض و بدل مى‏کنند؛ نه این که در مقابل بدى، بدى نمایند؛ بلکه آن‏ها در مقابل بدى آن‏ها، خوبى مى‏کنند. آیا الآن بیش‏تر مردم تحمّل چنین حالى را دارند که بخواهند بدى‏هاى دیگران را با خوبى‏ها دفع کنند.

این واعظ به این لات گفت که مطلبى دارى؟ واعظ هم نرم و با محبت این سخن خود را گفت. آخر، در چنین موقعیتى آدم مى‏تواند قیافه‏اى بگیرد که آن فرد لات بفهمد که: هان! تو همان حرام‏لقمه‏اى بودى که در آن‏ روز و در پیش مردم، به من بد و بى‏راه گفتى. امّا این واعظ این گونه رفتار نکرد و با ادب و با محبت به آن لات گفت: مطلبى بود؟ او گفت: بله. واعظ گفت: پس آن را بفرمایید. آن لات گفت: در دو شب در خان من روضه است. خان من هم هزار متر است و مى‏تواند به خوبى جمعیت زیادى را در خود جا دهد. دلم مى‏خواهد شما بیایید. ایشان فرمود این روضه کى هست؟ آن مرد مثلًا گفت: ده اول صفر. واعظ گفت: اگر اجازه بدهید، من دفترِ منبرم را نگاه بکنم. بعد واعظ دفتر منبرهایش را که باز کرد، و پس از کمى ورق زدن آن، گفت: این دهه‏اى که شما مى‏خواهید، وقتم خالى است، پس ان شاء الله من مى‏آیم.

این رفتار واعظ، دیندارى هست. در دینداران نباید کینه باشد و نیست؛ یعنى دیندار نمى‏تواند اهلِ کینه باشد. آیا او مى‏تواند چنین باشد؟ آیا کسى که روزى دوبار در برابر قبله مى‏ایستد و مى‏گوید: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏، با این موجِ بى‏نهایتِ رحمانیت و رحیمیتى که به دیندار مى‏خورد، مى‏شود دیندار زُمُخت باشد؟ تلخ باشد و ایجادِ عذاب در قلبِ مردم بکند؟ نه، چنین ادعایى را نباید باور کرد.