در سال‏هاى اول بعثت، مسلمانان در اقلیّت بودند. قریش و سایر قبایل، اهل ایمان را از هر جهت در مضیقه سخت قرار دادند. آنان براى جهاد با کفّار و مشرکان از نظر عدّه و عُدّه آماده نبودند.

رسول خدا صلى الله علیه و آله براى حفظ اسلام و جان مسلمانان و تهیّه پایگاهى در خارج از منطقه حجاز به آنان دستور مهاجرت داد و حبشه را براى آنان انتخاب فرمود، و به آنان گوشزد کرد در آنجا زمامدار صالحى است که از ستم و ستمگرى جلوگیرى مى‏نماید، شما به آنجا کوچ کنید، باشد که خداوند مهربان فرصت مناسبى در اختیار ما قرار دهد.

یازده مرد و چهار زن از مسلمانان عازم آن دیار شدند، و از طریق کشتى به سوى حبشه حرکت کردند. این مهاجرت که در ماه رجب به سال پنجم بعثت انجام گرفت مهاجرت اوّل نامیده شد.

چیزى نگذشت که جعفر بن ابى طالب و جمعى دیگر از مظلومان راه حق به حبشه رفتند و هسته اصلى یک جمعیّت متشکّل اسلامى را که از هشتاد و دو مرد و عدّه‏اى زن و کودک تشکیل مى‏شد به وجود آوردند.

مسأله مهاجرت این گروه براى دشمنان خدا بسیار تلخ و دردناک بود؛ زیرا حس مى‏کردند چیزى نخواهد گذشت که با یک جمعیّت متشکّل نیرومند از مسلمانان که تدریجاً اسلام را پذیرفته‏اند و به سرزمین امن و امان حبشه رفته‏اند روبه رو خواهند شد. براى به هم زدن این موقعیّت دست به کار شده و دو نفر از جوانان باهوش و فعّال و حیله‏گر و پشت هم انداز یعنى: عمرو بن عاص و عمارة بن ولید را براى در هم ریختن اوضاع مؤمنان انتخاب و به حبشه فرستادند.

این دو نفر در کشتى شراب خوردند و به جان هم افتادند، ولى به هر حال براى پیاده کردن نقشه خود وارد سرزمین حبشه شدند و با مقدّماتى به حضور نجاشى بار یافتند و قبلًا با دادن هدایاى گران‏بهایى به اطرافیان نجاشى موافقت آنها را جلب کرده و قول تأیید و طرفدارى از آنان گرفتند.

عمرو عاص سخنان خود را از این جا شروع کرد، به نجاشى گفت: ما فرستادگان بزرگان مکّه‏ایم، تعدادى از جوانان سبک مغز در میان ما پرچم مخالفت برافراشته‏اند و از آیین نیاکان خود برگشته و به بدگویى از خدایان ما پرداخته و آشوب و فتنه به پا کرده و در میان مردم تخم نفاق پاشیده‏اند و از موقعیّت سرزمین شما سوء استفاده کرده و به این جا پناه آورده‏اند، ما از آن مى‏ترسیم که در این جا نیز دست به اخلالگرى بزنند. بهتر این است که آنها را به ما بسپارید تا به محلّ خود بازگردانیم.

این را گفتند و هدایائى را که با خود آورده بودند تقدیم داشتند.

نجاشى گفت: تا من با نمایندگان این پناهندگان به کشورم صحبت نکنم نمى‏توانم در این زمینه سخن بگویم و از آنجا که این بحث یک بحث مذهبى است باید از نمایندگان مذهبى نیز در جلسه‏اى در حضور شما دعوت شود.

روز دیگر در یک جلسه مهم که اطرافیان نجاشى و جمعى از دانشمندان مسیحى و جعفر بن ابى طالب به عنوان نمایندگى مسلمانان و نمایندگان قریش حضور داشتند، نجاشى پس از استماع سخنان نمایندگان قریش رو به جعفر کرد و از او خواست که نظر خود را در این زمینه بیان کند.

جعفر پس از اداى احترام چنین گفت: نخست از اینها بپرسید آیا ما جزء بردگان فرارى این جمعیّتیم؟

عمرو گفت: نه شما آزادید.

جعفر: و نیز سؤال کنید آیا آنها حقّى و دینى بر ذمّه ما دارند که آن را از ما مى‏طلبند؟

عمرو: نه، ما هیچ گونه طلبى از شما نداریم.

جعفر: آیا خونى از شما ریخته‏ایم که آن را از ما مى‏طلبید؟

عمرو: نه، چنین برنامه‏اى در کار نیست.

جعفر: پس از ما چه مى‏خواهید که این همه ما را شکنجه و آزار دادید. و ما از سرزمین شما که مرکز ظلم و بیدادگرى بود بیرون آمدیم.

سپس جعفر رو به نجاشى کرد و گفت: ما جمعى نادان بودیم، بت پرستى مى‏کردیم، گوشت مردار مى‏خوردیم، انواع کارهاى زشت و ننگین انجام مى‏دادیم، قطع رحم مى‏کردیم، نسبت به همسایگان بدرفتار بودیم و نیرومندان ما ضعیفان را مى‏خوردند.

ولى خداوند مهربان پیامبرى در میان ما مبعوث کرد که به ما دستور داده است:

هر گونه شبیه و شریک را از خدا دور سازیم و فحشا و منکرات و ظلم و ستم و قمار را ترک گوئیم. به ما دستور داده نماز بخوانیم، زکات بدهیم، عدالت و احسان پیشه کنیم و بستگان خود را کمک نماییم.

نجاشى گفت: عیساى مسیح نیز براى همین امور مبعوث شده بود.

سپس از جعفر پرسید: آیا چیزى از آیاتى که بر پیامبر شما نازل شده است حفظ دارى؟

جعفر گفت: آرى، و سپس شروع به خواندن سوره مریم کرد.

حُسن انتخاب جعفر در مورد آیات تکان دهنده این سوره که مسیح و مادرش را از هر گونه تهمت‏هاى ناروا پاک مى‏سازد اثر عجیبى گذاشت تا آنجا که قطره‏هاى اشکِ شوق از دیدگان دانشمندان مسیحى سرازیر گشت و نجاشى صدا زد: به خدا سوگند! نشانه‏هاى حقیقت در این آیات نمایان است.

هنگامى که عمرو خواست در این جا سخنى بگوید و تقاضاى سپردن مسلمانان‏ را به دست وى کند، نجاشى دست بلند کرد و محکم بر صورت عمرو کوبید و گفت:

خاموش باش، به خدا سوگند! اگر بیش از این سخنى در مذمّت این جمعیت بگویى تو را مجازات خواهم کرد. این جمله را گفت و رو به مأموران کرد و فریاد کشید:

هدایاى آنها را به آنان برگردانید و آنان را از حبشه بیرون بریزید، و به جعفر و یارانش گفت: آسوده خاطر در کشور من زندگى کنید.

آرى، اصحاب حقیقى رسول حق، در مکّه به انواع شکنجه و آزار دچار شدند و از وسعت معیشت به ضیق اقتصاد افتادند، و محض حفظ اسلام مجبور به ترک وطن و اهل و عیال شدند، ولى به قول قرآن مجید و امام سجّاد علیه السلام با سرمایه مودّت و محبّت به پیامبر و فداکارى در راه حضرت رب، به تجارت و معامله‏اى دست زدند که کسادى در آن نبود و نتیجه و نفعش جاودانى و ابدى بود.

إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلَانِیَةً یَرْجُونَ تِجَارَةً لَن تَبُورَ* لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَیَزِیدَهُم مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ» «1»

قطعاً کسانى مانند [على بن ابى طالب علیه السلام‏] که همواره کتاب خدا را مى‏خوانند و نماز را برپا مى‏دارند و از آنچه روزى آنان کرده‏ایم در نهان و آشکار انفاق مى‏کنند، تجارتى را امید دارند که هرگز کساد و نابود نمى‏شود.

* [این همه را انجام مى‏دهند] تا [خدا] پاداششان را کامل عطا کند و از فضلش بر آنان بیفزاید؛ یقیناً او بسیار آمرزنده و عطا کننده پاداش فراوان در برابر عمل اندک است.