صفات حق در ادعیه‏ - بشنو این نی چون حکایت می کند

»» صفات حق در ادعیه‏

دعاى جوشن کبیر

یا سَیِّدَ السَّاداتِ، یا مُجیبَ الدَّعَواتِ، یا رافِعَ الدَّرَجاتِ، یا وَلِىَّ الْحَسَناتِ، یا غافِرَ الْخَطیئاتِ، یا مُعْطِىَ الْمَسْئَلاتِ، یا قابِلَ التَّوْباتِ، یا سامِعَ الأَصْواتِ، یا عالِمَ الْخَفِیّاتِ، یا دافِعَ الْبَلِیّاتِ.

اى آقاى آقایان! اى پاسخ دهنده خواسته‏ها! اى بالا برنده درجات! اى صاحب اصلى نیکى‏ها! اى آمرزنده اشتباهات! اى عطاکننده خواسته‏ها! اى پذیرنده توبه‏ها! اى شنونده صداها! اى آگاه بر پنهانى‏ها! اى رد کننده بلاها.

یا خَیْرَ الْغافِرینَ، یا خَیْرَ الْفاتِحینَ، یا خَیْرَ النّاصِرینَ، یا خَیْرَ الْحاکِمینَ، یا خَیْرَ الرّازِقینَ، یا خَیْرَ الْوارِثینَ، یا خَیْرَ الْحامِدینَ، یا خَیْرَ الذّاکرینَ، یا خَیْرَ المُنْزِلینَ، یا خَیْرَ الْمُحْسِنینَ.

اى بهترین آمرزندگان! اى بهترین گره‏گشایان! اى بهترین یارى‏کنندگان! اى بهترین حکم کنندگان! اى بهترین روزى بخشان! اى بهترین وارثان! اى بهترین ستایندگان! اى بهترین یادکنندگان! اى بهترین فرو فرستادگان! اى بهترین نیکوکاران!

یا غافِرَ الْخَطایا، یا کاشِفَ الْبَلایا، یا مُنْتَهَى الرَّجایا، یا مُجْزِلَ الْعَطایا، یا واهِبَ الْهَدایا، یا رازِقَ البَرایا، یا قاضىَ المُنایا، یا سامِعَ الشَّکایا، یا باعِثَ البَرایا، یا مُطْلِقَ الاسارى.

اى در گذرنده از اشتباهات! اى برطرف کننده بلاها! اى نهایت امیدها! اى بخشنده عطاها! اى عنایت کننده هدیه‏ها! اى برآورنده آرزوهاى قلبى! اى شنونده شکایت‏ها! اى برانگیزنده مردمان! اى آزاد کننده اسیران!

یا عُدَّتى عِنْدَ شِدَّتى، یا رَجائى عِنْدَ مُصیبَتى، یا مُونِسى عِنْدَ وَحْشَتى، یا صاحِبى عِنْدَ غُرْبَتى، یا وَلِیّى عِنْدَ نِعْمَتى، یا غِیاثى عِنْدَ کُرْبَتى، یا دَلیلى عِنْدَ حِیرَتى، یا غِنائى عِنْدَ افْتِقارى، یا مَلْجَأى عِنْدَ اضْطِرارى، یا مُعینى عِنْدَ مَفْزَعى.

اى توشه‏ام در رنج و سختى! اى امیدم به هنگام مصیبت! اى مونسم به وقت ترس! اى رفیقم به هنگام غربت! اى سرپرستم در نعمت و خوشى! اى فریادرسم زمان غمزدگى! اى راهنمایم به وقت سرگردانى! اى سرمایه‏ام زمان ندارى! اى تکیه‏گاهم گاه اضطرار! اى پشتیبانم در وقت پریشانى.

یا دَلیلَ المُتَحَیِّرینَ، یا غِیاثَ الْمُسْتَغیثینَ، یا صَریخَ الْمُسْتَصْرِخینَ، یا جارَ الْمُسْتَجیرینَ، یا أَمانَ الْخائِفینَ، یا عَوْنَ الْمُؤْمِنینَ، یا راحِمَ الْمَساکینَ، یا مَلْجَأَ الْعاصِینَ، یا غافِرَ الْمُذْنِبینَ، یا مُجیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرّینَ.

اى راهنماى سرگردانان! اى فریادرس فریاد کنندگان! اى دادرس دادرس طلبان! اى پناه پناه جویان! اى امان ترسویان! اى پشتیبان مؤمنان! اى رحم کننده بر افتادگان! اى پناهگاه عاصیان! اى آمرزنده گنهکاران! اى اجابت کننده خواسته بیچارگان!

یا مَنْ إِلَیْهِ یَرْغَبُ الزَّاهِدُونَ، یا مَنْ إِلَیْهِ یَلْجَأُ الْمُتَحَیِّرونَ، یا مَنْ بِهِ یَسْتَأْنِسُ‏ الْمُریدُونَ، یا مَنْ بِهِ یَفْتَخِرُ الْمُحِبُّونَ، یا مَنْ فى عَفْوِهِ یَطْمَعُ الخاطِئُونَ، یا مَنْ إِلَیْهِ یَسْکُنُ الْمُوقِنُونَ، یا مَنْ عَلَیْهِ یَتَوَکَّلُ الْمُتَوَکِّلُونَ.

اى آن که زاهدان به سویش گریزند! اى آن که سرگردانان به او پناه برند! اى آن که بازآیندگان به سوى او پناه برند! اى آن که پارسایان بدو میل کنند! اى آن که سرگردانان به او پناهنده شوند! اى آن که خواستاران به او انس گیرند! اى آن که عاشقان به او فخر کنند! اى آن که اشتباه‏کاران در عفوش طمع ورزند! اى آن که یقین‏داران به او آرامش یابند. اى آن که تکیه کنندگان به او تکیه کنند.

یا حَبیبَ الباکِینَ، یا سَیِّدَ الْمُتَوَکِّلینَ، یا هادِىَ المُضِلِّینَ، یا وَلِىَّ الْمُؤْمِنینَ، یا أَنیسَ الذّاکِرینَ، یا مَفْزَعَ الْمَلْهُوفینَ، یا مُنْجِىَ الصّادِقینَ، یا أَقْدَرَ القادِرینَ، یا أَعْلَمَ العالِمینَ، یا الهَ الْخَلْقِ اجْمَعین‏ «1».

اى محبوب گریه کنندگان! اى آقاى تکیه‏کنندگان! اى رهنماى گمراهان! اى سرپرست مؤمنان! اى همدم یادکنندگان! اى پناه دلسوختگان! اى نجات‏بخش راستان! اى تواناترین توانایان! اى داناترین دانایان اى معبود تمام آفریده‏ها.

دعاى کمیل‏

اللّهُمَّ مَوْلاىَ کَمْ مِنْ قَبیحٍ سَتَرْتَهُ وَکَمْ مِنْ فادِحٍ مِنَ الْبَلاءِ أَقَلْتَهُ وَکَمْ مِنْ عِثاءٍ وَقَیْتَهُ وَکَمْ مِنْ مَکْرُوهٍ دَفَعْتَهُ وَکَمْ مِنْ ثَناءٍ جَمیلٍ لَسْتُ أَهْلًا لَهُ نَشَرْتَهُ.

پروردگارم! سرورم! چه کارهاى زشتى که از من پوشاندى که اگر قسمتى از آن بر مردم روشن مى‏شد، تا پایان عمر برایم آبرو نمى‏ماند و چه بسیار بارهاى‏ سنگینى از بلا که از دوشم برداشتى و از چه لغزش‏هایى مرا مصون داشتى و چه برنامه‏هاى ناخوش‏آیندى که از من دور کردى و چه تعریف‏هاى جمیلى که لایقش نبودم ولى از من در بین مردم پخش کردى و جامعه مرا از آن دیدگاه نظر مى‏کند که این چنین مورد محبّت هستم.

یا مَنْ اسْمُهُ دَواءٌ وَذِکْرُهُ شِفاءٌ وَطاعَتُهُ غِنى.

اى آن که نامش دوا و یادش شفا و فرمان بردنش ثروت است.

یا سابِغَ النِّعَمِ، یا دافِعَ النِّقَمِ، یا نُورَ الْمُسْتَوْحِشینَ فى الظُّلَمِ، یا عالِماً لا یُعَلَّمُ، صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَافْعَلْ بى ما أَنْتَ أَهْلُه.

اى سرشار دهنده نعمت‏ها! اى برطرف کننده انتقامها! اى چراغ وحشت‏زدگانِ در تاریکى‏ها! اى داناى بى‏تعلیم! بر محمّد و آلش درود فرست و با من آن چنان که تو اهل آنى معامله کن.

یا وَلِىَ الْمُؤْمِنینَ، یا غایَةَ آمالِ الْعارِفینَ، یا غِیاثَ الْمُسْتَغیثینَ، یا حَبیبَ قُلُوبِ الصّادِقینَ ویَا إِلهَ الْعالَمینَ.

اى سرپرست مؤمنان! اى نهایت آرزوى عارفان! اى فریادرس بیچارگان! اى محبوب دل‏هاى راستان! اى معبود جهانیان!

دعاى بعد از زیارت حضرت رضا علیه السلام‏

لا تُحْمَدُ یا سَیِّدى إِلّا بِتَوْفِیقٍ مِنْکَ یَقْتَضى حَمْداً لا تُشْکَرُ عَلى‏ أَصْغَرِ مِنَّةٍ إِلّا اسْتَوْجَبْتَ بِها شُکْراً فَمَتى‏ تُحْصى‏ نَعْماءُکَ یا إِلهى وَتُجازى‏ آلاءُکَ یا مَوْلاىَ وَتُکافَئُ صَنایِعُکَ یا سَیِّدى وَمِنْ نِعَمِکَ تَحْمَدُ الحامِدُونَ وَمِنْ شُکْرِکَ تَشْکُرُ الشَّاکِرُونَ وَأَنْتَ الْمُعْتَمَدُ لِلذُّنوبِ فى عَفْوِکَ وَالنَّاشرُ عَلَى الْخاطِئینَ جَناحَ‏ سِتْرِکَ وَأَنْتَ الْکاشِفُ لِلضُّرِّ بِیَدِکَ فَکَمْ مِنْ سَیِّئَةٍ أَخْفاها حِلْمُکَ حَتّى دَخِلَتْ وَحَسَنَةٍ ضَاعَفَها فَضْلُکَ حَتّى عَظُمَتْ عَلَیْها مُجازاتُکَ.

ستایش تو اى آقاى من برایم ممکن نیست، مگر این که خودت قدرت ستایش کردن به من عنایت کنى، قدرتى که براى آن هم ستایش دیگرى لازم است و سپاس نشوى بر کوچکترین منّتى که بر من دارى؛ مگر این که براى آن سپاس مستحقّ سپاس دیگرى، اى معبود من کجا نعمتهایت قابل شمارش است و چگونه ممکن است به عطایت پاداش داده شود؟ و به چه صورت در قدرت کسى است که ساخته‏هایت را اجر کافى دهد به برکت نعمت‏هایت ستایش کنندگان تو را ستایش گویند و بر سپاس‏پذیرى تو بر تو سپاس گویند، هرکسى که بر گناهانش بر عفو تو تکیه دارد بال و پر گناه پوشیت بر خطاکاران گسترده شده، با دست قدرتت بد حالیها برطرف گشتند، چه گناهانى که بردباریت آن را پنهان نموده تا از بین رفت چه اعمال خوبى که به فضل و عنایتت چند برابر کردى تا پاداش دادنت بر آن بزرگ و عظیم باشد.

یا مَعْروفَ الْعارِفینَ، یا مَعْبُودَ الْعابِدینَ، یا مَشْکُورَ الشَّاکِرینَ، یا جَلیسَ الذَّاکِرینَ، یا مَحْمودَ مَنْ حَمِدَهُ، یا مَوْجُودَ مَنْ طلبَهُ، یا مَوْصُوفَ مَنْ وَحَّدَهُ، یا مَحْبُوبَ مَنْ أَحَبَّهُ، یا غَوْثَ مَنْ أَرادَهُ، یا مَقْصُودَ مَنْ أَنابَ إِلَیْهِ.

اى شناخته شده نزد ارباب شناخت! اى مورد پرستش پرستندگان! اى سپاس شده سپاس‏گزاران! اى همنشین یادکنندگان! اى ستوده آن کس که تو را به حق ستود! اى محبوب دوستداران! اى فریادرس کسى که تو را اراده کرد. اى هدف آن که به سویت بازگشت.

ما به همین بسنده مى‏کنیم چرا که اگر بخواهیم نام آیات، روایات و دعاها را نقل‏ کنیم خود کتاب مستقلّى مى‏طلبد.

آیا با توجّه به این معانى بلند و با دقّت در این مضامین عالى که نمایشگر گوشه‏اى از صفات آن جناب است، ممکن است دل با تمام وجودش خریدار عشق او نگردد؟ آن کدام دل است که پس از یافتن این واقعیّت، غرق در عشق او نگردد؟

به فرموده قرآن این دل، دلى است چون سنگ یا سخت‏تر از سنگ، آنان که دلى در گروه عشق او داشتند و جان و سر از پى آن عشق روانه کردند، پس از این معرفت به آن گوهر ارزنده دست یافتند. بدون این معرفت، آن هم معرفتى که پایه‏اش قرآن و ریشه‏اش آثار محمّد و آل محمّد علیهم السلام است، آیا تحصیل این عشق ممکن است؟

آرى، آنان که این چنین عاشق شدند با کلید معرفت درب بسته شده محبّت و عشق به او را به روى خود گشودند.

عاشقان حضرت دوست این چنین مویه مى‏کنند:

دلى کو با تو شد همراه و همبر		چگونه مهر بندد جاى دیگر
دلى کو را تو هم جانى و هم هوش‏		از آن دل چون شود یادت فراموش‏
آن کس که تو را شناخت جان را چه کند		فرزند و عیال و خان و مال را چه کند

دیوانه کنى هر دو جهانش بخشى‏		دیوانه تو هر دو جهان را چه کند
ما را سر وسوداى کس دیگر نیست‏		در عشق تو پرواى کس دیگر نیست‏
جز تو دگرى جاى نگیرد در دل‏		دل جاى تو شد جاى کس دیگر نیست‏
یا رب زشراب عشق سرمستم کن‏		وز عشق خودت نیست کن و هستم کن‏ «2»

و نیز زمزمه مى‏کنند:

روضه روح من رضاى تو باد		قبله‏گاه در سراى تو باد

سرمه دیده جهان بینم‏		تا بود گرد خاک پاى تو باد
گر همه رأى تو فناى من است‏		کار من بر مراد رأى تو باد
شد دلم ذره‏وار در هوست‏		دلم این ذرّه در هواى تو باد «3»
هم چنین ناله برمى‏آورند که:		کردیم عاقبت وطن اندر دیار عشق‏
خوردیم آب بیخودى از جویبار عشق‏		مستان عشق را به صبوحى چه حاجت است‏
زیرا که دردسر نرساند خمار عشق‏		سى سال لاف زدم تا سحر گهى‏
وا شد دلم چو گل زنسیم بهار عشق‏		فارغ شود زدرد سر عقل فلسفى‏
یک جرعه گر کشد زمى خوشگوار عشق‏		در دامن مراد نبینى گل مراد
بى‏ترک خواب راحت و بى‏نیش خار عشق‏		هرکس که یافت آگهى از سر عاشقى‏
وحدت صفت کند سر و جان را نثار عشق‏ «4»		این جهان و آن جهان و هرچه هست‏
عاشقان را روى معشوق است وبس‏		گر نباشد قبله عالم مرا
قبله من کوى معشوق است و بس‏ «5»