جوان عربى علاقه شدیدى به درس خواندن پیدا مى‏کند که به نجف بیاید و درس بخواند. مى‏آید و شروع به درس خواندن مى‏کند، ولى از طرف خانواده به او کمکى نمى‏شود، چون نمى‏توانستند کمک مالى به او بدهند. در کمال فقر و مضیقه بود، ولى خوب درس مى‏خواند.

نان خشک، پوست هندوانه و خربزه‏اى از کوچه‏ها جمع مى‏کرد تا شکمش را سیر کند. شب‏ها کتاب را زیر چراغ دستشویى مى‏برد و در نور آن چراغ‏ها درس مى‏خواند. این گونه زندگى را مى‏گذراند و گله‏اى نیز نداشت.

گله کردن از خدا نیز خوب نیست. بالاخره وجود مقدس او بر اساس حکمتش پرونده هر کسى را رقم زده است که از دل همان حکمت مى‏شود نمره و درجه در آورد. گلایه و نارضایتى نمره را کم مى‏کند.

در آن شدت ندارى و در اوج جوانى، روزى در مسیر درس، دخترى باادب، باکرامت و باوقارى که صورتش پیدا بود، آمد برود، این طلبه فقیر و گرسنه بى توجه و بدون عمد، نگاهش به قیافه او افتاد و دلش رفت. نشد جلوى دل را بگیرد:

گاهى کسى از خانه بیرون مى‏رود، اصلًا نیت او این است که به نامحرم نگاه کند، پس دارد معصیت مى‏کند، اما گاهى از خانه بیرون مى‏رود و اتفاقى، نه اینکه نیت بدى داشته باشد، چشمش به نامحرمى مى‏افتد، پیغمبر صلى الله علیه و آله مى‏فرماید: طبق دستور قرآن، فورى دیده ات را برگردان.

آن نظر اول هیچ، اما نظر دوم «علیک»، یعنى به ضرر تو است و آن را گناه مى‏نویسند. «1» این طلبه نیز این گونه شد. اما با همان نگاه، دل رفت. سرش را پایین انداخت و دیگر نگاه نکرد. روزى با خود گفت: برویم و ببینیم در کدام خانه مى‏رود که چند روز دیگر به خواستگارى او برویم.

رفت و خانه دختر را پیدا کرد و چند روز دیگر با آن لباس پاره رفت و در زد، دید عجب حیاط و ساختمانى! گفتند: بفرمایید. به اتاق آمد و آبى و شربتى خورد، پدر دختر گفت: فرمایشى دارید؟ پدر دختر از تجّار نجف بود و وضع مالى او خوب بود.

گفت: براى خواستگارى دختر شما آمده‏ام. گفت: دختر من؟ خجالت نمى‏کشى بلند شو برو. او را بیرون کرد.

با گردن کج و ناله و ناراحتى از خانه بیرون آمد.

در این اوضاع اقتصادى کشنده و محرومیت از این دختر، حس کرد که مریضى سل گرفته است. سرفه مى‏کرد و از سینه‏اش خون مى‏آمد. رفیقى داشت، به او گفت:

شیخ! چرا خیلى گرفته هستى؟ گفت: نان که نداریم بخوریم، تابستان در این گرماى شرجى، در بیابان‏هاى نجف به کمک کشاورزها مى‏رویم، مزد کم به ما مى‏دهند، آن را هم باید خورده خورده بخوریم، تا تمام شود، اینها همه درد است، تازه سل نیز گرفته‏ام. درد سوم من نیز این است که دخترى را مى‏خواهم، که به من نمى‏دهند.

رفیق او شخص بیدارى بود و چقدر خوب است که کسى رفیق بیدارى داشته باشد. رفیق بیدار نیز یک فرصت است. رفیق بینایى که ما را از چاله درآورد.

رفیق‏هاى این دوره بیشتر افراد را در چاله مى‏اندازند و گرفتار مى‏کنند. از خدا و کرامات انسانى دور مى‏کنند.

گفت: اى شیخ! واقعاً خودت را بى صاحب حساب کرده‏اى؟ یعنى تو فکر مى‏کنى هیچ کس را ندارى؟ گفت: ما چه کسى را داریم؟ گفت: وجود مبارک امام زمان علیه السلام را داریم. باز کردن گره شیعیان در دست اوست. به او متوسل شو. گفت: چه کار باید بکنم؟ گفت: چهل شب چهارشنبه به مسجد سهله برو و به حضرت متوسل شو! گفت: باشد.

چهل شب چهارشنبه رفت و متوسل شد. شب چهارشنبه چهلم، هوا خیلى سرد بود، سینه‏اش نیز خیلى خراب بود. گفت: من در مسجد بمانم و سرفه کنم و خون در مسجد بریزد، نجس کردن مسجد حرام است. بیرون آمد و روى سکوى گلى مسجد نشست و منقل کوچکى داشت، زغالش را آتش کرد و قهوه دم کرد. طبق رسمى که عرب‏ها داشتند، چایى کمتر مى‏خوردند و بیشتر قهوه مى‏خوردند. قهوه که دم کشید، دید که جوان باادب و خوش سیما و نورانى آمد و روى سکوى آن طرف مسجد نشست.

شیخ گفت: خدایا! دو استکان قهوه درست کردیم، این شخص از راه رسیده، اگر بگوید: براى ما قهوه بریز، همه را باید به او بدهیم بخورد. چه کنم؟ در فکر بود که از آن طرف سکو رو کرد و گفت: آقا! فرمایشى دارید؟ به او گفت: شیخ حسین! فعلًا قهوه براى ما بریز تا بعد بگویم. دید نه خطرى که حس مى‏کرد، درست است. قهوه را ریخت و از روى سکو بلند شد و آمد و گفت: بفرمایید.

او فقط لبش را تر کرد و بقیه را برگرداند و گفت: بخور تا همین الان سینه ات خوب شود. ما نیامدیم که از شما چیزى بگیریم، ما آمدیم که به شما چیزى بدهیم.

قهوه را خورد و دید سرفه و خون بند آمد و سینه باز شد، مانند روز اولى که از مادر به دنیا آمده بود. گفت: سینه ات خوب شد، مى‏ماند آن دختر، او رامى‏خواهى؟ گفت: خیلى. گفت: فردا که به نجف برگشتى، خانواده او را نیز براى پذیرش تو آماده کرده‏ام، برو تا دختر را به تو بدهند. بعد گفت: اما راجع به فقر، با ازدواج مقدارى وضعیت معاش تو بهتر مى‏شود، ولى تقدیر تو این است که همیشه با فقر دست و پنجه نرم کنى تا فقیران را از یاد نبرى و در قیامت نیز درجه بالاترى در بهشت داشته باشى.

اگر کسى راه را بداند که دردش را به چه کسى بگوید، درد را اضافه نمى‏کند و مى‏فهمد که در زندگى دست در دست چه کسى بگذارد، و الا:

تا جیب تو پول دارد، تا چهره ات زیبا است، تا مى‏توانند در کنارت شهوت رانى کنند، قربانت مى‏روند، اما تا جیب شما خالى شود و قیافه‏اى زیباتر از تو پیدا کنند، به قدرى بى‏وفا هستند که رهایت مى‏کنند و مى‏روند.

فرمود: دختر را نیز براى تو آماده کرده‏ام، دل پدر و مادرش صاف شده و به تو مى‏دهند. مى‏ماند ندارى و فقرت. کلید گشودن مشکل فقر در دست خداست، ولى تا آخر عمر، چنین کلیدى براى تو نساخته است. این ندارى تا آخر عمر با تو هست.

هر کارى کنى جاده ثروت به روى تو باز نمى‏شود.