حضرت حق، چون انسان را بیافرید، خورشید نبوت و امامت و چراغ پر فروغ‏عقل و خرد را فرا راه او قرار داد، تا به اسرار و رموز جهان و به عظمت شخصیت خود و به قوانین و مقرّراتى که سلامت همه جانبه وى را در زندگى دنیا و سعادت و خوشبختى او را در قیامت تضمین مى‏کند، واقف و آگاه گردد.

رسالت انبیا و امامت امامان عطیّه‏اى عظیم و نعمتى بزرگ از جانب حضرت محبوب به انسان بود.

حیات طیبه و زندگى پاک و ثواب آخرت و بهشت عنبر سرشت، معلول پیروى از انبیا و نتیجه اطاعت از سفیران پاک الهى است.

نبوّت و امامت حصن حصین حضرت حق و ضامن حفظ انسان از خطر و عامل شکوفایى همه استعدادهاى بشر و ترسیم کننده صراط مستقیم حضرت ربّ براى انسان است.

انبیا و امامان علیهم السلام راه زندگى صحیح را به انسان نمایاندند و هر آنچه در مسیر هدایت و رشد و کمال نیاز داشت به او فهماندند و وى را به تمام منافع و خطرات مادى و معنوى آگاه کردند.

انبیا و ائمه علیهم السلام کلیه مسائل مربوط به عقاید حقه و حسنات اخلاقى و اعمال صالحه را در اختیار بشر قرار دادند و در این زمینه از چیزى فروگذار نکرده و براى هدایت و دستگیرى انسان تا سر حدّ نثار جان در راه خدا کوشیدند.

انبیا و امامان علیهم السلام با کتابهاى الهى خود و دستورها و قوانین جامعى که داشتند، انسان را دعوت به آبادى دنیا و عمارت آخرت کردند.

آن بزرگواران از آدمیان خواستند در تمام امور حیات به حقوق مربوط به خود قانع باشند و در همه زمینه‏ها حق وحقوق دیگران را رعایت نمایند.

آنان از مردم خواستند از هر گونه ظلم و ستمى به دیگران و حتى به حیوانات بپرهیزند و آنچه مربوط به دیگران است بگذارند در دست آنان بماند و از غارت و غصب و دزدى و رشوه و خیانت و جنایت و غل و غشّ و حیله و مکر و ثروت‏اندوزى و تعطیل حق دیگران خوددارى نمایند.

در حالى که وجود مقدّس حضرت ربّ، حجت همه جانبه خود را نسبت به بندگان تمام کرده و زمینه‏اى براى تجاوز باقى نگذاشته، چنانچه ظلمى به کسى واقع شود، آتش غضب و خشمش نسبت به ظالم افروخته مى‏گردد و مظلوم را پناه داده، زمینه انتقام او را یا به دست خودش، یا به وسیله دیگران از ظالم فراهم مى‏نماید و چنانچه بنا به عللى در دنیا، از ستم پیشه انتقام مظلوم را نگیرد، وى را در قیامت به عذابى دچار مى‏کند که راه نجاتى براى او نباشد.

این معنا از ابتداى زندگى انسان در دنیا عملًا نسبت به ظالم و مظلوم مسلّم بوده وموضوعى است که نسبت به وضع قیامتى آن، هیچ گونه شک و تردیدى وجود ندارد.

حق مظلوم در این دنیا و در جهان آخرت محال است از بین برود و انتقام از ظالم چیزى نیست که فراموش گردد که حضرت حق عالم به همه امور و سمیع و بصیر و خبیر و علیم و نسبت به کلیّه برنامه‏ها گواه و شهید و آگاه وشاهد است.

حضرت او به کسى که به ناحق مورد ظلم واقع شده رحیم و مهربان و نسبت به ظالم وستمگر خصم و دشمن است.

مظلوم با شخصیت و صابر که قدمى از راه حق فراتر نمى‏نهد و در تمام امور برابر با خواسته‏هاى حق زندگى مى‏کند و منتظر مى‏ماند تا خداوند زمینه انتقام را برایش فراهم آورد، تا به دست خود و یارى مردم مؤمن حقّش را از ظالم بگیرد محبوب خدا مى‏باشد و ستمگر نابکار و متکبّر غدّار و فخر فروش از خود راضى، منفور و مبغوض خدا است.

یارى حضرت حق به فرموده حضرت سجّاد علیه السلام به مظلوم نزدیک و کمک حضرت جبّار و صاحب انتقام از ستمکار دور است.

دورى از ستم‏

ظلم و ستم یا به عبارت دیگر تجاوز به حق خود، یا به حق دیگران، یا به حقوق حضرت حق، عملى بسیار زشت و برنامه‏اى ناباب و کارى پلید و حرکتى زیان آور است.

وجود مقدس حضرت حق در کتب آسمانى، به خصوص قرآن مجید، انسان را از هر عمل زشتى و سوء خلقى و نیت آلوده‏اى، به خصوص ظلم نهى فرموده و به ظالم در صورتى که توبه نکند و دست از ستم برندارد، وعده عذاب دردناک داده است.

آیات و روایات در این زمینه خواهد آمد.

نتیجه طغیان در نعمت‏

روشن است که اوّلًا: نعمت‏هاى حضرت حقّ چه مادى و چه معنوى قابل شماره نیست و ثانیاً: خداوند مهربان به هر کسى به اندازه لیاقت و سعى و کوشش او نعمت عنایت فرموده و ثالثاً: راه مصرف نعمت را به وسیله کتب آسمانى و تعلیمات انبیا و امامان علیهم السلام به انسان آموخته است.

اگر نعمت زیبایى و نعمت جسم و نعمت حالات قلب و نعمت غرایز و شهوات و نعمت مال و ثروت و نعمت علم و فهم و نعمت قدرت و قوت و سطوت و مکنت در راه آبادى دنیا و سلامت زندگى و خوشبختى حقیقى خانواده و جامعه و طاعت و عبادت و رشد و کمال و خیر و سعادت و حل مشکلات بندگان خدا خرج شود، عین عدالت و مورّث رضا و خشنودى حق و رسیدن انسان به اجر کریم و ثواب عظیم است.

و اگر آن نعمت‏ها خرج خیانت و غلّ و خدعه و شهوات حرام و قمار و شراب و گناه و معصیت و حبس حقوق از دیگران و فروپاشى نظام خانه و اجتماع و تکاثر وثروت و کبر و فخر فروشى و ... شود باعث نفرت حق و شعله ور شدن آتش غضب حضرت جبار و لعنت خدا و ملائکه و لعنت کنندگان و عذاب مقیم و آتش ابد در قیامت خواهد شد و ظلم و ستم جز این معنایى ندارد، ظلم یعنى طغیان و سرکشى در نعمت و یا به عبارت دیگر، نعمت را در غیر جاى خودش مصرف کردن است.

تبدیل کردن نعمت به معصیت، ظلمى سنگین، عملى زشت و حرکتى فوق العاده قبیح است.

الَمْ تَرَ الَى الَّذینَ بَدَّلُوا نِعْمَةَ اللّهِ کُفْراً وَ احَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَالْبَوارِ* جهنّم یَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرارُ» «1»

آیا کسانى را که [شکر] نعمت خدا را به کفران و ناسپاسى تبدیل کردند و قوم خود را به سراى نابودى و هلاکت درآوردند، ندیدى؟* [سراى نابودى و هلاکت، همان‏] دوزخى است که در آن وارد مى‏شوند، و بد قرارگاهى است.

اى کاش آنان که نعمت‏هاى الهى را در گناه و کوبیدن بندگان حق و ظلم و ستم خرج مى‏کنند، از وضع ستمگران قبل از خود عبرت مى‏گرفتند و افتادن آنان را به بند انتقام و مالیده شدن دماغشان را به خاک مذلّت با چشم دل مشاهده مى‏نمودند، تا از ظلم دست برداشته و قدم به راه پاکى و درستى و صدق و صفا مى‏نهادند.

 [ «6» اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ وَ افْلُلْ حَدَّهُ عَنِّی بِقُدْرَتِکَ وَ اجْعَلْ لَهُ شُغْلًا فِیمَا یَلِیهِ وَ عَجْزاً عَمَّا یُنَاوِیهِ «7» اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ لَا تُسَوِّغْ لَهُ ظُلْمِی وَ أَحْسِنْ عَلَیْهِ عَوْنِی وَ اعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِهِ وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی مِثْلِ حَالِهِ «8» اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَعِدْنِی عَلَیْهِ عَدْوَىً حَاضِرَةً تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً وَ مِنْ حَنَقِی عَلَیْهِ وَفَاءً «9» اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَوِّضْنِی مِنْ ظُلْمِهِ لِی عَفْوَکَ وَ أَبْدِلْنِی بِسُوءِ صَنِیعِهِ بِی رَحْمَتَکَ فَکُلُّ مَکْرُوهٍ جَلَلٌ دُونَ سَخَطِکَ وَ کُلُّ مَرْزِئَةٍ سَوَاءٌ مَعَ مَوْجِدَتِکَ‏]

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست، و ستم‏کننده بر من و دشمنم را با نیرویت از ستم بر من بازدار، و با قدرتت تندى و تیزى ستمش را بر من بشکن، و برایش در آنچه که دوست دارد، مشغولیّت و سرگرمى قرار ده، تا از ستم ورزى غافل گردد، و بر وجودش در برابر مظلومى که به دشمنى برمى‏خیزد، داغ عجز و ناتوانى زن.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست. و ستم کار را رخصت ستم بر من مده، و یاریت را نسبت به من، در برابر او نیکو قرار ده، و مرا از دست زدن به کارهایى مانند کار او حفظ کن، و در حالتى مانند حال او قرار مده.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا بر دشمنم یارى ده؛ یارى دادن بى‏درنگى که خشمم را نسبت به او شفا، و کینه‏ام را در برابر او وفا باشد.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و عفو و بخششت را، در برابر ستمى که دشمن به من روا مى‏دارد عوض ده و به جاى رفتار بدش نسبت به من، رحمتت را قرار ده، پس هر شدّتى وراى خشم تو ناچیز، و هر بلایى با وجود غضب تو معتدل است.

پی نوتشت:

______________________________

(1)- ابراهیم (14): 28- 29.