قرآن کریم، بارها از «نفخ صور» یعنی دمیدن در شیپور سخن گفته است. آن چه روشن است، «نفخ» صور دو مرتبه در جهان آفرینش روی خواهد داد:
1. هنگامی که عمر دنیا به پایان رسد، با نخستین «نفخ صور» همه موجودات آسمان ها و زمین می میرند.
2. دومی که مدتی پس از «نفخ صور» روی می دهد و تمام انسان ها که در طول قرن ها مرده اند، یکباره همگی با هم سر از قبرها بیرون می آورند و برای رسیدگی به کارهائی آماده می شوند که در دنیا انجام داده اند تا پس از رسیدگی، بهشتیان راهی بهشت و دوزخیان به دوزخ روانه شوند.
قرآن کریم عبارت های دیگری نیز برای «نفخ صور» به کار برده است؛ مانند: «صیحه» و «صاخه» به معنای فریاد عظیم، «نقر فی الناقور» یعنی دمیدن در شیپور، «قارعه» به معنای کوبنده و «زجره» یعنی بازدارنده.
از مجموع آن چه قرآن کریم درباره «نفخ صور» گفته است، نتیجه می گیریم که: حقیقت «نفخ صور» دمیدن در یک شیپور عادی نیست، بلکه حادثه ای بزرگ است که خدای سبحان با یک فرمان به سادگی دمیدن در یک شپیور که صدای مهیبی به همراه دارد، همه اهل آسمان ها و زمین را می میراند و با فرمانی دیگر، همه را برای بر پا شدن قیامت زنده می کند و برخی بر این باورند که فاصله این دو نفخ صور بر ما روشن نیست و کسی آن را نمی داند؛ لیکن در حدیثی از امام زین العابدین (علیه السلام) نقل شده است که فاصله دو نفخه صور چهل سال است.1
معاد جسمانی است یا روحانی؟
معاد جسمانی یعنی این که در سرای دیگر، انسان ها با همین جسم و روحی که در نیا دارند، دوباره زنده می شوند و به اعمالشان رسیدگی می شود؛ لیکن مراد از معاد روحانی این است که جسم انسان پس از مردن و خاک شدن، دیگر زنده نمی شود، بلکه روز قیامت فقط روح انسان است که به حساب و کتاب کشیده می شود.
آن چه از قرآن فهمیده می شود، این است که معاد جسمانی است و خدای سبحان، می تواند او را به همین صورتی که در دنیا بوده، زنده کند؛ همانگونه که در داستان عرب بیابانگردی که استخوان پوسیده را نزد پیامبر آورد، بیان شده است و سوره مبارکه «یس»2 به آن می پردازد.
دلایل جسمانی بودن معاد:
أ. خدای توانا در آیات گوناگونی از قرآن کریم می گوید: در روز قیامت شما، از قبرها خارج می شوید و خروج از قبر مربوط به بدنی است که در آن قبر دفن شده است.3
ب. کفار پیوسته معاد را انکار کرده و می گفتند: «چگونه پس از آن که خاک شدیم و این خاک ها پراکنده شد، دوباره زنده می شویم». قرآن حکیم نیز در پاسخ این انکار کفار می فرماید: «کسی آن را زنده می کند که نخستین بار پدیدش آورد.»4
همچنین می فرماید: «آیا ندیده اند که خدای توانا چگونه آفریدگان را پدید می آورد، سپس آن ها را پس از مرگ باز خواهد گرداند. بی شک این کار برای خدا آسان است.»5
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به کتاب «معاد» شهید مطهری و کتاب «معاد در قرآن» آیت الله جوادی آملی مراجعه فرمایید.
پانوشت:
1. ارشاد القلوب دیلمی ؛ ج 1 ؛ ص 55؛ مجموعه ورّام؛ ج1؛ ص 292.
2. سوره یس، آیه 78 – 79.
3. سوره یس، آیه 5؛ سوره قمر، آیه 7؛ سوره معارج، آیه 43؛ سوره نوح آیه 18.
4. سوره یس، آیه 78 – 79.
5. سوره عنکبوت، آیه 19