مسلم است که در همه جوامع و همه دوران‏ها، مخصوصاً در آن‏ جمعیت‏هایى که پیامبران و خداشناسان وجود داشته‏اند، جایگاه مخصوصى براى عبادت و تفکرات معنوى ساخته شده است.

این معابد در حقیقت رصدگاه‏هایى براى نظاره به بى‏نهایت و ایجاد رابطه میان بى‏نهایت بزرگ «خدا» و بى‏نهایت کوچک «انسان» مى‏باشند.

در این رصدگاه‏هاست که آدمیان بدون واسطه با خویشتن روبرو مى‏شوند و با امواج مقدس وجدان خویش، با خدا به راز و نیاز مى‏پردازند.

در هیچ یک از جایگاه‏ها و مسکن‏هایى که بشر با دست خود مى‏سازد مصالح ساختمانى از آنچه که هستند، تغییرى پیدا نمى‏کنند، مگر مصالح ساختمان معابد که با آجر بالا مى‏رود و مبدل به روح و جان شفاف مى‏شود و انوار الهى را در دل‏ها منعکس مى‏سازد.

این معابد مانند چشمه‏سارهایى زلال، در میان سنگلاخ‏ها و دشت‏هاى سوزان زندگى حیوانى آدمیان قرار گرفته است، انسان‏ها با شستشو در این چشمه‏سارها طراوت و شادابى روح را در مى‏یابند.

بیت اللّه الحرام که کعبه و مکه نیز نامیده شده است، اولین معبد جهانى است که براى همه مردم با دست ابراهیم خلیل علیه السلام ساخته شده است.

دومین خانه جهانى که به عنوان معبد عمومى بنا شده است، مسجد الأقصى است که به وسیله حضرت سلیمان در سال 1005 پیش از میلاد پس از قرن‏ها از تاریخ بناى کعبه ساخته شده است.

البته پیش از کعبه و مسجد الأقصى معابد زیادى وجود داشته است؛ زیرا به گفته بعضى از انسان‏شناسان:

تاریخ معابد مساوى تاریخ انسان‏هاست، خصوصیت این دو معبد به جهت عمومى بودن و خالى بودن از رنگ و شکل محلى و خصوصیات نژادى و غیره است.

روایتى از امیرالمؤمنین علیه السلام درباره این که کعبه اولین معبد الهى است آمده است که:

مردى از امیرالمؤمنین علیه السلام پرسید: آیا اولین خانه خدا کعبه بوده است؟ آن حضرت فرمودند: نه، پیش از کعبه خانه‏هایى براى عبادت ساخته شده است ولى کعبه اولین خانه مبارک و وسیله هدایت و رحمت و برکت است و اولین کسى که آن را بنا نموده است ابراهیم خلیل بوده، سپس جرهم از قبیله عرب آن را تجدید بنا کرد و بار دیگر منهدم شد و عمالقه آن را تجدید کردند.