بیش از بیست میلیون آدم، راهی سرزمینی ناامن می‎شوند که هرلحظه ممکن است یک انفجار آن‎ها را، راهی دیار باقی کند. آنهم در روزگاری که شدیدترین حملات تبلیغاتی و فیزیکی به مقوله زیارت، توسل، تشیع و ... می‎شود.

سوای تحلیل‎های اعتقادی عمیق، می‎توان آثار و پیامدهای اجتماعی این اتفاق بزرگ را به تصویر کشید و آن‎ها را شناخت و از بابت همه آن‎ها خوشحال بود. پیامدهایی که در هیاهوی جامعه مدرن امروز معمولاً مورد غفلت واقع شده و شاید کمتر دیده شوند.

بیست میلیون زائری که با پای پیاده راهی کربلا می‎شوند، خود را در فضایی صمیمی با دیگران می‎بینند. فضایی آکنده از اخلاقهای نیکو و پسندیده، فضایی بی نظیر که شاید امروزه در هیچ مکان و زمانی دیده نشود. این انسان‎ها هر کدام حلقه‎های کوچکی از شاخصه‎های اخلاقی خوب می‎شوند که وقتی در کنار هم قرار می‎گیرند تابلویی خلق میکنند که نمایانگر دنیایی از عطوفت، صمیمیت، گذشت، وحدت و ... است. اتفاقی بی نظیر و شگرف.

این حلقه‎ها یکدیگر را تقویت می‎کنند و در فرآیندی مثل بهبود مستمر مدام شاخصه‎های اخلاقی را بیشتر جلوه می‎دهند. آن‎ها به هم کمک می‎کنند تا با اقتدا به همان کسی که به زیارتش می‎روند، بهترین‎ شاخصه های اخلاقی را کسب کنند.

حالا تصور کنید روزی که هر کدام از این الگوها به شهر و خانه و خانواده خود باز می‎گردند، چه تاثیرات مثبت و البته شاید نامحسوسی بر اطرافیان خود می‎گذارند. حلقه‎های پراکنده در دل جامعه که قطعاً بر دیگران تاثیرات مثبت و سازنده ای خواهند داشت. تاثیراتی که متاثر از حضور در بزرگترین اجتماع مردمی میباشد

ایثار، صبر، از خود گذشتگی، آرامش و همگرایی شاخصه های مهم اجتماعی است که در این همایش بزرگ و شگفت انگیز در میان برگزارکنندگانش تقویت می‎شود. نظیر چنین اتفاقی را در هیچ کجای دنیا و هیچ آداب و رسومی نمی‎توان دید.

ایثار مخصوصاً در جامعه ما دارای جایگاه ویژه ای است. گرچه همانند خیلی دیگر از اخلاقیات واگذاشته شده است ولی، جای خالی آن احساس میشود و این بدان معناست که هنوز خواستگاه اجتماعی لازم را دارد. لذا هر عاملی که بتواند آن را تقویت کند قابل توجه خواهد بود.

در این سفر روحانی به فراخور شرایط ویژه‎ای که وجود دارد، افراد بیشتر به هم کمک می‎کنند. از حق خود راحت کوتاه می‎آیند و حتی داشته های خود را با دیگران تقسیم می‎کنند. تمام اینها با نگاه به یک نقطه و الگو صورت میپذیرد. نقطه‎ای که خود منشاء بهترین خلق و خو و بهترین رفتار و الهی ترین منش یک انسان است. الگویی که خود بزرگترین تصویر ایثار را در عالم خلق کرده است.

صبر از صفات پسندیده ای است که نه تنها مورد تائیدات اعتقادی است، بلکه از جنبه های فردی و اجتماعی ضریب سلامت روانی را افزایش می دهد. بسیاری از استرسهای موجود در جامعه امروز به خاطر فقدان صبر در تک تک آحاد جامعه است. سفرهای سخت و حساب شده ای که سختی و تحمل سختی آن از قبل پیش بینی شده است، عامل صبر را در وجود فرد تقویت میکند.

سختی کشیدن برای رسیدن به یک هدف مشخص، آدم را صبور می‎کند. سختی‎ها یا برایش آسان می‎شوند یا قابل تحمل. صبر تک واژه‎ی نادر یا کمیاب این روزگار است. صبوری منش بزرگی است که در سفر زیارت اربعین، این همه آدم آن را تمرین می‎کنند. روزی که می‎رسند کربلا خود را می‎یابند که صبور شده اند.

آرامش هم از آن واژه هایی است که این روزها خیلی افراد دنبال آن هستند و آن را در آسایش جسم و تجملات جستجو می کنند. این در حالی است که آرامش با اتکا به مفاهیم الهی و بالا بردن رابطه خالق و مخلوق و در یک کلام توکل کسب می‎شود.

کسی که قدم در راه سخت و پر خطر کربلا آنهم با آن مختصات خاص اربعین میگذارد، جز با توکل آرامش بخش نمی تواند چنین خطری را به جان بخرد. لذا هر قدمی که برمی‎دارد، بر آرامش دراز مدت ناشی از توکل افزوده است.

همگرایی یکی دیگر از روحیات سازنده ای است که در میان زائران اربعین تقویت می‎شود. بیش از بیست میلیون آدم هم‎زمان- و در بسیاری موراد غیر هم‎زبان- یک هدف مشترک را از یک مسیر مشترک دنبال می‎کنند. موفقیت یک نفر موفقیت همه محسوب می‎شود و جا ماندن یک نفر در این سفر دیگران را ناراحت و درصدد جبران درمی‎آورد

همگرایی نقطه قوت یک اجتماع موفق است. کشورهای پیشرفته با تمرین و تمرکز روی این خصوصیت اجتماعی موجبات رشد خود را فراهم کرده اند و جوامعی که به تک محور بودن و کارهای انفرادی رو آورده اند دارای سرعت پیشرفت کمتری هستند.

تصور اینکه تعداد قابل توجهی انسان در یک کارگاه آموزشی انسان ساز شرکت داشته اند و تاثیرات خوبی گرفته اند کافی نیست! بلکه تصور جامعه‎ای که بعد از روزهای منتهی به اربعین شاهد برگشت افراد آموزش دیده می شوند مهم است. جامعه‎ای که در خود انسان‎هایی صبور، باگذشت، آرام و سازنده را دارد و آن آدمها با تاثیرات خود بر دیگران جامعه را به سمت رشد و ترقی سوق می دهند. و همه اینها ریشه در یک حرکت و نیت الهی دارد که آن امام شهید با صبر خود خلق کرد.