یکى از تربیت‏شدگان این مکتب مى‏گوید:

در بعضى از سفرها به بزرگى برخوردم که سیمایش به سیماى عارفان مى‏ماند. با او همراه شده در عرض طریق بدو گفتم: «کَیْفَ الطّریقُ إِلى اللّه»؟ راه به سوى خدا چگونه است؟

گفت: «لَوْ عَرَفْتَ اللّهَ لَعَرَفْتَ الطَّریقَ». اگر او را یافته بودى راه به سوى او را نیز آگاه مى‏شدى.

پس گفت: اى مرد سالک! بگذار و دور کن از خود خلاف و اختلاف را.

گفتم: علما را چگونه خلاف و اختلافى خواهد بود؟ چه آن‏ها مؤیّد از جانب حقّند.

گفت: چنین است که مى‏گویى الّا فى التجرید التوحید.

بدو گفتم: معناى این جمله چیست؟

گفت: «فِقْدانُ رُؤْیَةِ ما سواهُ لِوِجْدانه». با بودن او غیر را ندیدن.

که منظور از این جمله نفى هر معبود باطل و مقیّد بودن به طاعت و عبادت حق است.

بدو گفتم: «هَلْ یَکُونُ الْعارِفُ مَسْروراً»؟ آیا عارف را خوشحالى هست؟

جواب داد: عارف را با اتّصال به خدا اندوه هست؟

گفتم: «أَلَیْسَ مَنْ عَرَفَ اللّهَ طالَ هَمُّهُ»؟ نه این است که هرکس او را شناخت دچار اندوه همیشگى مى‏گردد؟

گفت: «مَنْ عَرَفَ زالَ هَمُّهُ». هرکس او را شناخت اندوهش براى همیشه برطرف مى‏شود که اهل معرفت را [فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ‏]*.

گفتم: «هَلْ تُغَیِّرُ الدُّنْیا قُلُوبَ الْعارِفینَ»؟ آیا دنیا دل‏هاى عارفان را تغییر و تحوّل مى‏دهد؟

گفت: «هَلْ تُغَیِّرُ العُقْبى‏ قُلُوبَ الْعارِفینَ حَتّى تُغَیِّرَها الدُّنْیا»؟ آیا آخرت دل آنان را حالى به حالى مى‏کند تا چه رسد به دنیا؟!

گفتم: «أَلَیْسَ مَنْ عَرَفَ اللّهَ صارَ مُسْتَوْحِشاً»؟ کسى که خدا را شناخت آیا دچار وحشت نمى‏گردد؟

گفت: «مَعاذَ اللّه أَنْ یَکُونَ الْعارِفُ مُسْتَوْحِشاً». محال است عارف با شناختن معبود حقیقى دچار وحشت و ترس شود. «وَلکِنْ یَکُونُ مُهاجِراً مُتَجَرّداً». اما عارف در عین تنهایى مسافر به سوى دوست است.

گفتم: «هَلْ یَتَأَسَّفُ الْعارِفُ عَلى شَىْ‏ءٍ غَیْرَ اللّه»؟ آیا عارف به چیزى غیر خدا تأسّف مى‏خورد؟

جواب داد: «هَلْ یَعْرِفُ العارِفُ غَیْرَ اللّهِ فَیَتَأَسَّفُ عَلَیْهِ»؟ آیا عارف غیر خدا چیزى مى‏شناسد تا بر او غصّه بخورد؟

گفتم: «هَلْ یَشْتاقُ الْعارِفُ إِلى رَبِّهِ»؟ آیا عارف مشتاق به حضرت ربّ است؟

گفت: «هَلْ یَکُونُ الْعارِفُ غائِباً طَرْفَةً حَتّى یَشْتاقَ إِلَیْهِ»؟ آیا عارف یک چشم به هم زدن از او غائب است تا مشتاق او باشد؟!

گفتم: «مَا اسْمُ اللّهِ الأَعْظَمُ»؟ اسم اعظم خدا چیست؟

گفت: «أَنْ تَقُولَ اللّهَ وَأَنْتَ تَهابَهُ». آن است که بگویى اللّه و از او در دلت داراى مهابت شوى.

گفتم: «کَثیراً ما أَقُولُ وَلا تُداخِلُنى الْهِیْبَةَ». زیاد خدا مى‏گویم ولى در دلم مهابت پیدا نمى‏شود.

گفت: «لِأَنَّکَ تَقُولُ مِنْ حَیْثُ أَنْتَ لا مِنْ حَیْثُ هُوَ». براى آن که نامش را آن چنان که هستى مى‏گویى نه آن چنان که هست.

گفتم: اى بزرگ! دیگر بار مرا موعظتى فرماى، از گفته‏هاى تو پند بلیغ بگیرم.

گفت: کفایت است از براى موعظت و نصیحت تغییراتى که در روزگار مى‏بینى، نیک‏ بنگر و آن را به جهت خود پندى بزرگ دان‏