رزق و روزى معلول ربوبیت حضرت حق است‏

خورشید بر سطح دریاها مى‏تابد، از روى سطح آب بخار به طرف بالا حرکت مى‏کند، در فاصله‏اى معین میان هوا و زمین ابر تشکیل مى‏شود، پس از فعل و انفعالات شگفت‏آور، ابرها به صورت منابعى عظیم از برف و تگرگ و باران در مى‏آید، سپس به اذن حضرت او که مالک آسمان‏ها و زمین و هر چه میان آنهاست، برف و باران بر زمین مى‏بارد، و همه مواد حیاتى و غذائى پس از باریدن برف و باران در کره زمین فراهم مى‏گردد.

وَ أَنْزَلْنا مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً، لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً، وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً: «1»

و از ابرهاى متراکم و باران زا، آبى ریزان نازل کردیم، تا به وسیله آن دانه و گیاه برویانیم، و باغ‏هائى از درختان به هم پیچیده و انبوه بیرون آوریم.

أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها ..... «2»

(آیا معبودانى که به جهل و نادانى انتخاب کرده‏اید نقشى در زندگى شما دارند) یا آن که آسمان‏ها و زمین را آفرید، و به سود شما از آسمان آبى نازل کرد که به وسیله آن باغ‏هائى شاداب و با طراوت رویاندیم، که از عهده شما بر نمى‏آید درختى از آن باغ را برویانید!

آیا در حوصله و قدرت کسى هست که فعل و انفعالات سه ماهه بهار و سه ماهه تابستان را حساب کند، و میلیاردها حادثه پر فایده‏اى را که در بستر طبیعت به جریان مى‏افتد تا حبه‏ها و حصه‏ها و دانه‏هاى نباتى پس از باران آسمانى سر از زمین بیرون آورد، و هر یک تبدیل به ده‏ها و صدها و هزارها مثل خود شود، تجزیه و تحلیل کند؟!

ما دورنمائى از جهان طبیعت را که گوشه‏اى از آن آسمان و زمین است مشاهده مى‏کنیم که بر اثر همیارى و همبستگى عناصر غیر قابل شماره در این آسمان و زمین دانه‏ها و نباتات و محصولات و ثمرات پس از رشد لازم در اختیار ما قرار مى‏گیرند، و ما از آنها براى حفظ حیات و تداوم آن بهره مى‏گیریم.

اگر به دقت بنگریم به این حقیقت که قرآن مجید هم گویاى آن است پى مى‏بریم که همه این امور جلوه مالکیت و توجه تربیتى حضرت رب العزّه در پهن دشت هستى است و اگر یک لحظه این توجه تربیت تکوینى را از سفره طبیعت باز دارد، خیمه حیات سرنگون مى‏شود، و بساط زندگى موجودات زنده بر باد مى‏رود، و سطح کره خاک به گورستانى خاموش که در هر گوشه‏اش ملیون‏ها مرده متعفن افتاده تبدیل مى‏گردد!!

قرآن مجید درباره‏ى رزق و روزى با توجه به سطور گذشته مى‏فرماید:

وَ فِی السَّماءِ رِزْقُکُمْ وَ ما تُوعَدُونَ فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ ما أَنَّکُمْ تَنْطِقُونَ‏ «3»

رزق و روزى شما و آنچه به آن وعده داده مى‏شوید در آسمان است.

پس سوگند به مالک و مدبّر آسمان و زمین که آنچه را که وعده داده مى‏شوید یقینى و درست است، همان‏گونه که شما هنگام سخن گفتن یقین دارید سخن مى‏گوئید.

کثرت مشرق‏ها و مغرب‏ها جلوه ربوبیت است.

مالک و مدبّر زمین و همه ستارگان آسمانى تدبیرش اقتضا کرد، که زمین و مجموعه ستارگان را کروى شکل بیافریند و همه آنها را در گردونه دو حرکت وضعى و انتقالى قرار دهد، کروى بودن آنها و گردش وضعى‏شان در هر منظومه‏اى به دور خورشید خاص آن منظومه سبب پدید آمدن مشرق‏ها و مغرب‏ها در هر کره‏اى شد.

قرآن مجید که ابتداى نزولش در مکه بود، سرزمینى که به خاطر سایه ظلمانى بى‏سوادى یک خواننده و یک نویسنده نداشت در یک آیه به این پدیده طبیعى یعنى مشارق و مغارب هر کره‏اى با اتصالش به ذکر ربّ اشاره کرد، که باید آن را جزء معجزات علمى این کتاب به حساب آوریم.

فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ‏ «4»

به مالک و مدبر مشارق ومغارب سوگند که ما (بر هر کارى) توانائیم.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- نبأ، 14- 16.

(2)- نمل، 60.

(3)- ذاریات، 22- 23.

(4)- معارج، 40.