عبادت الهی را باید از اولیای خدا آموخت و چه بسیار اندیشههای اشتباه درباره عبادت وجود دارد که اصلاح کردن آن جز با مراجعه به روش زندگی اولیای دین ممکن نیست. در اینجا میخواهیم نوشته خود را به نام دو بانوی گرامی، مریم و فاطمه سلام الله علیهما نورانی و از آن دو گوهر درس عبادت بگیریم.
مریم عذراء الگوی عابدان دوران های گذشته
قرآن کریم آیات زیبایی در شأن مریم سلام الله علیها دارد. مادرش، کودکی که در رحم داشت را برای خدا "نذر" کرده بود و گمان میکرد که پسر باشد؛ اما وقتی دید دختر است و بعد از آنکه به حیرت و تعجب فرورفت، او را "مریم" نامید و مریم و ذریه اش را از شیطان به خدا پناه داد. خدا نیز مریم را به خوبی قبول کرد و به لطف و کید الهی، زکریا کفیل او شد: «فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا» (1)
قرآن کریم به زیبایی به ما میآموزد که بین عبادت و رزق رابطه وجود دارد. میفرماید: هرگاه زکریا بر مریم بر محراب وارد میشد نزد او رزقی را میدید: «کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّى لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِساب»(1)
بنابراین نماز و عبادت اگر درست انجام شود روزی را زیاد میکند و الطاف الهی را به انسان میرساند، اما نه از راهی که مردم معمولا به آن عادت کردهاند؛ بلکه برای خدا همواره راهی نو هست که میتواند بندگانش را از آن راه روزی برساند.
فاطمه زهراء الگوی عبادتگران آخرالزمان
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها الگوی خوب دیگری است که با شرایط زندگی ما در دوران آخرالزمان تناسب بیشتری دارد. منظور از آخرالزمان، دوران بعد از بعثت حضرت محمد صلی الله علیه و آله است. ایشان در شرایطی که رفاه چندانی نداشتند و مشغول پرورش چند کودک نیز بودند، باز عاشق عبادت خدا بودند به گونهای که پاهایشان از شدت ایستادن در نماز ورم میکرد.
عبادت الهی اگر درست انجام شود طرز فکر ما را و نوع نعمتهای الهی به ما را تغییر میدهد. تحمل سختیهایی از سنخ زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها برای ما آسان میشود و بهرههایی از سنخ بهرههای ویژه آن بانو به ما میرساند، مثلاً گرههای زندگیمان از راهی که تصورش را نمیکردیم باز میشود
خدای مهربان برای چنین شخصی که با وجود همه دلمشغولی ها و وظایفش همچنان محبت خدا و عبادت او را هدف اصلی زندگی خود کرده باشد، نعمت های خاصی نیز فرو میفرستند :
از امام باقر علیه السلام روایت شده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سلمان را به سوی خانه فاطمه سلام الله علیها فرستادند. سلمان میگوید: روبروی در ایستادم و سلام کردم و شنیدم که فاطمه زهرا سلام الله علیها قرآن میخواند و آسیاب دستی، به خودی خود میگردد، بیآنکه کسی دیگر نزد او باشد... سپس پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از تبسم به سلمان فرمودند که دخترم فاطمه قلب و قوای درونیاش را سراسر از ایمان کرده است و در وجود خود برای طاعت خدا "جای خاص" قرار داده است و خدا فرشتهای را برانگیخت که برای او آسیاب را بگرداند و خدا او را در زندگی دنیا به همراه زندگی در آخرت مورد حمایت قرار داده است.(2)
درس هایی برای عبادت از بانوی سعادت
یک) عبادت الهی یک کار مهم برای هر انسان است و با وجود مشغلههای فراوان نیز نباید ترک شود.
دو) حتی اگر نیتمان از عبادت، بهره مندی از نعمات الهی نباشد، خدا عبادت "با فراغ بال" ما را بیمزد نمیگذارد.
سه) خدا دوست دارد که ما در عبادت حالت "فراغت" ایجاد کنیم. یعنی فکر و احساس و حالات خود را در زمان عبادت تنها و تنها متوجه خدا کنیم. چنین عبادتی به جز برکات اخروی، دنیای ما را نیز میسازد.
چهار) خوب عبادت کردن، هرگز به معنای ترک وظایف و مشغلهها نیست. هر کس با هر میزان وظایف و مسئولیت که به بر عهده دارد، باید زمانی را ولو اندک برای خدا "خالی " کند و در آن زمان از هر فکر و ذکر دیگر نیز خود را "خالی" کند تا خدا او را "پر" کند.
پنج) عبادت الهی باعث شادی و نشاط در زندگی میشود. بدخلقی و بیهنری ثمره عبادت نیست؛ بنابراین هرگاه چنین صفات بدی را در خود دیدیم باید در نحوه عبادت کردنمان تجدید نظر کنیم.
شش) عبادت الهی اگر درست انجام شود طرز فکر ما را و نوع نعمتهای الهی به ما را تغییر میدهد. تحمل سختیهایی از سنخ زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها برای ما آسان میشود و بهرههایی از سنخ بهرههای ویژه آن بانو به ما میرساند، مثلاً گرههای زندگیمان از راهی که تصورش را نمیکردیم باز میشود.
پی نوشت:
1- فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّى لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِساب(آل عمران، 37)
2- علامه مجلسی این کرامات را در جلد 43 بحارالانوار جمع آورده است؛ روایت فوق از بحارالانوار، ج43، ص46انتخاب شده است: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع قَالَ بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْمَانَ إِلَى فَاطِمَةَ قَالَ فَوَقَفْتُ بِالْبَابِ وَقْفَةً حَتَّى سَلَّمْتُ فَسَمِعْتُ فَاطِمَةَ تَقْرَأُ الْقُرْآنَ مِنْ جَوَّا وَ الرَّحَى تَدُورُ مِنْ بَرَّا وَ مَا عِنْدَهَا أَنِیسٌ وَ قَالَ فِی آخِرِ الْخَبَرِ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ قَالَ یَا سَلْمَانُ إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَةَ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَى مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَةِ اللَّهِ فَبَعَثَ اللَّهُ مَلَکاً اسْمُهُ زُوقَابِیلُ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ جَبْرَئِیلُ فَأَدَارَ لَهَا الرَّحَى وَ کَفَاهَا اللَّهُ مَئُونَةَ الدُّنْیَا مَعَ مَئُونَةِ الْآخِرَةِ.