کربن‏

بدن همه گیاهان و حیوانات مقدار زیادى عنصرکربن دربردارد، شما زغال سنگ، زغال چوب، یا مغزمداد را دیده اید، تقریباً همه این موارد از کربن تشکیل یافته اند. معمولًا کربن جسمى سیاه رنگ است ولى وقتى با سایر عناصر ترکیب میشود، مثلًا به صورتى که درماده زنده موجود است موادى را به وجود میآورد که سیاه نیستند، کربن مهم ترین عنصرى است که در ماده زنده وجود دارد.

اکسیژن‏

یکى دیگر از مهم ترین عناصر شیمیائى ماده زنده، اکسیژن است، اکسیژن معمولًا به صورت گاز است ولى وقتى با عناصر دیگر ترکیب میشود مواد تازه‏اى که به دست میآیند گاهى جامد و زمانى هم به حالت گازند.

هنگامى که اکسیژن و کربن ترکیب میشوند گازهائى از ترکیب آنها حاصل میگردد، یکى از این گازها ایندریک کربنیک است که در بدن ما به وجود میآید و درهواى بازدم موجود میباشد.

ازت‏

ازت سومین عنصرمهم موجود در گیاهان و جانوارن است، ازت گازى است که قسمت اعظم هوا را تشکیل میدهد، تمام موجودات زنده براى زنده ماندن باید ازت داشته باشند، ولى نه گیاهان و نه جانوران هیچ کدام نمیتوانند مستقیماً ازت را از هوا بگیرند، گیاهان ازت را از خاک میگیرند.

ازت که در اینجا با سایرعناصر ترکیب شده است به صورت مواد جامع یا مایع موجود میباشد، جانوران فقط میتوانند با خوردن گیاهان یا سایرجانوارن علف خوار ازت به دست بیاورند.

علاوه برکربن و اکسیژن و ازت عناصرشیمیائى دیگرى نیز به مقدار کم در ماده زنده وجود دارند این عناصر عبارتاند از هیدروژن، آهن، کلسیم، فسفر، پتاسیم، گوگرد، منیزیم و مس.

اگرشما میتوانستید برخى از موجودات غیرزنده مانند سنگ و خاک را تجزیه کنید میدیدید درآنها نیز همان عناصرى وجود دارد که در ماده زنده موجود است مانند کربن، اکسیژن، ازت غیره، منشأ تمام عناصرى که بدن گیاهان و جانوران را تشکیل میدهند از هوا، خاک یا سنگهاست.

گیاهان میتوانند مستقیماً از هوا و خاک مواد ضرورى را بگیرند و باآنها ماده لازم بسازند ولى جانوران قادر به انجام چنین عملى نیستند و براى تحصیل‏ موادى که بدنشان لازم دارد باید گیاه مصرف کنند، بنابراین بدون وجود خاک نه گیاهى میماند نه حیوانى‏ «1» نه انسانى ....

این بود گوشه‏اى بسیاربسیار اندک از آنچه حضرت حق به رحمت و لطفش و کرم و قدرتش به سود انسان در زمین آفریده، تا انسان از طریق مشروع از این مواهب و نعمتها استفاده کند و انرژى لازم را براى بندگى حق و خدمت به خلق به دست آورد، و در این دنیا به حیات طیبه و درآن دنیا به زندگى در بهشت عنبر سرشت برسد.

وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ: «2»

و جن و انس را جز براى عبادت کردن نیافریدم.

کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً: «3»

از روزیها و نعمتهاى پاکیزه بخورید و عمل صالح انجام دهید.

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ: «4»

اى اهل ایمان از روزیها و نعمتهاى پاکیزه‏اى که روزى شما نموده ام بخورید، و انرژى به دست آمده از آن نعمتها را هزینه شکر و سپاس خدا کنید.

وَ لَقَدْ مَکَّنَّاکُمْ فِی الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَکُمْ فِیها مَعایِشَ قَلِیلًا ما تَشْکُرُونَ: «5»

و محققاً شما را در زمین جاى دادیم و درآن براى شما وسائل و ابزار زندگى قرار دادیم ولى بسیار اندک و کم سپاس میگزارید.

فَکُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلالًا طَیِّباً وَ اشْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ: «6»

از نعمتهائى که خدا روزى شما کرده است درحالى که حلال و پاکیزه است بخورید و نعمت خدا را سپاس گزارید، اگرفقط او را میپرستید.

مصرف کردن این همه نعمتهاى گوناگون حق، و بهره ورى از سفره بیکران او، و بیتوجّهى به خواستههاى حضرتش دور از عقل و منطق و انصاف و انسانیت است، خواستههائى که درجهت سعادت دنیا و آخرت انسان تنظیم شده است.

درآیه بیست و سوم سوره بقره در توضیح والسماء بناءً به گوشه‏اى از آفرینش منظومه شمسى اشاره شده، در شرح این جمله از آیه مورد تفسیر هم‏ ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ‏ به گوشه‏اى از خلقت جهان با عظمت آسمانها اشاره میکنم و به خواست حضرت حق مفصل این مطلب را در ضمن شرح و توضیح آیات دیگر خواهم آورد.

روزگارى گذشت که از جهان هستى هیچ خبرى نبود، و حتى یک موجود تک سلولى هم وجود نداشت، و اثرى از چیزى خودنمائى نمیکرد، و جز خداى‏ یکتا که بدون زمان اول اولین و آخرآخرین است چیزى نبود، نه خورشیدى، نه ماهى، نه ستاره اى، نه گیاهى، نه حیوانى و نه کوچک ترین موجود ذره بینى.

«کان الله ولم یکن معه شیئى:» «7»

فقط او بود و درکنار حضرتش چیزى به نام آفریده و موجود و شیئى نبود.

فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ أَوْحى‏ فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها: «8»

پس خدا در دو دوره و دومرحله کار هفت آسمان را به انجام رسانید و آنها را محکم و استوار ساخت، و در هر آسمانى نظام و قوانینش را وحى نمود و به جریان انداخت.

این که ماده و مصالح ساختمان آسمانها چگونه پدید آمد و آفرینش آنها به چه ترتیب و کیفیت صورت گرفت جز آفریننده قادر و توانا و به وجودآورنده آنها هیچ کس را برآن آگاهى و اطلاع نیست، چنان که درقرآن به این مطلب اشاره شده:

ما أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ: «9»

ما آنان را شاهد و گواه آفرینش آسمانها و زمین قرار ندادیم.

امروزه که علم و دانش به صورت بس گسترده پیشرفته و بشر از ابزارهاى بسیارقوى و پیچیده براى کشف اسرار طبیعت بهره مند است به این حقیقت اعتراف دارد که از چگونگى به وجودآمدن ماده و مصالح آسمانها بیخبر است.

جان ففر میگوید:

«مسئله پیدایش ماده، اصولًا مسئله‏اى است که بیرون از قلمرو و تحقیقات و تفکرات ثمربخش است، بایستى ماده را مفروض و موجود پنداشت و ازآنجا جریان آفرینش کائنات را دنبال کرد.» «10» آنچه درقرآن مجید ذکرشده و زبان علم و دانش هم پس از تحقیقات فراوان به آن رسیده، و نزد دانشمندان بزرگ محقق و مسلم است این است که این مصالح و مواد که خدا بدون سابقه قبلى براى ساختن آسمانها آفریده عبارت بودند از ذرات دود و گاز که درفضا سرگردان، و چنان پراکنده بودند که به ندرت به یکدیگر برمیخوردند.

ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ وَ هِیَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعِینَ: «11»

آنگاه آهنگ آفرینش آسمان کرد، درحالى که به صورت دود بود، پس به آسمان و زمین که به صورت ماده اولیه بود فرمان داده خواه ناخواه بیائید و شکل ویژه و لازم را به خود بگیرید، آن دو پاسخ دادند، فرمان بردار آمدیم.

سرجیمس جنیز دانشمند فلک شناس میگوید:

«ماده هستى و آفرینش از گازهائى که درفضا انتشار دارد شروع شده و از تراکم این گازها «سدیم یعنى مه رقیق» پدید آمده است.» «12» دکتر گاموف استاد بزرگ دانش طبیعى مینویسد:

«جهان در ابتداى پیدایش مملو از گازهائى بوده که درفضا پراکنده بوده است، این گازها از نظر تراکم و درجه حرارت به حدى است که تصور آن براى امکان پذیر نیست.» «13» درهرصورت براساس آیات قرآن که سخن آفریدگار آسمانها و زمین و همه موجودات است، حضرت حق در طى دومرحله ازاین گازها و مواد اولیه آسمانهاى هفت گانه را بنا نهاد.

فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ: «14»

و نقشه بنا و ساختمان این هفت آسمان را به صورت هفت طبقه یکى برفراز دیگرى ترسیم نمود.

أَ لَمْ تَرَوْا کَیْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً: «15»

آیا ندانسته اید که خدا هفت آسمان را چگونه برفراز یکدیگر آفرید؟

هفت آسمان محکم و استوارى که هیچ گونه خلل و سستى درآن راه ندارد:

وَ بَنَیْنا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِداداً: «16»

و به وسیله ستونهاى نامرئى که دانش ازآنها به نیروى جاذبه عمومى تعبیر میکند آسمانها و کرات و کهکشانها و خورشیدها و ستارگانش را استوارى و استحکام بخشید.

خَلَقَ السَّماواتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها: «17»

آسمانها را بدون ستونى که شما آن را مشاهده کنید «باتکیه برستونهاى نامرئى» آفرید.

سپس حضرت حق با آفرینش ستارگان به تزئین و چراغانى آسمان پائین که آسمان دنیاى ما و نزدیک ترین آسمان به ماست پرداخت:

وَ لَقَدْ زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابِیحَ: «18»

وبه تحقیق ما آسمان دنیا را با چراغهائى آراستیم.

إِنَّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزِینَةٍ الْکَواکِبِ: «19»

ما آسمان دنیا را با ستارگان درخشان زینت دادیم.

به این ترتیب که میلیونها ذره گاز و دود به شکل ابرهاى عظیم به دورهم گردآمدند .... تودههاى ابر ذرات را به سوى مرکز جذب مینمود، و بالاخره توده انبوده ابرجمع میگشت و ذرات آن به یکدیگر نزدیک میشد، این ذرات که به یکدیگر اصطکاک پیدا میکرد تولید گرما و حرارت مینمود، وگاهى درمرکز ابر گرما چنان شدت مییافت که توده را به تابش میانداخت و فضاى تاریک را روشن میساخت، سرانجام میلیونها توده ابر به صورت ستارهها و کواکب درآمدند، و ازآن پس در جهان تاریک نور پدیدار گشت و آسمان پائین چراغانى شد.

این نکته مهم علمى راهم نباید ناگفته گذاشت که: «ستارگان و کواکب به صورت جمعى دریک زمان پیدا نشدند، برخى از ستارگان هنوز هم بسیار تابناکند و این امر نشان میدهد که آنها زمانى دیرتر از دیگر ستارهها پدید آمده اند، درغیراین صورت میبایست بیشترِ نورشان تمام میشد.

آرى در چهار هزار میلیون سال پیش در زمانهاى معین، تودههاى ابر ستاره شدند و هنوز هم گازهاى میان ستارگان ستاره میشوند و طى سالهائى که درپیش داریم ستارگان بیشمار هم چنان پدیدار خواهند شد» «20» مسئله وسعت گرفتن جهان و گسترده شدن آن که امروزه به عنوان یک واقعیت مسلم مورد بحث و توجه دانشمندان علم هیئت و فلک شناسى است‏ حقیقتى است که در قرآن کریم به طور صریح به آن اشاره شده است، و باید گفت از معجزات ویژه قرآن و نبوت رسول کریم اسلام است:

وَ السَّماءَ بَنَیْناها بِأَیْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ: «21»

وآسمان را به قدرت و نیرو بنا کردیم و ما گسترانندهایم.

راستى قرآن مجید درهمه زمینهها، جهان، انسان، دریا، کوه، معدن، نبات، موجودات ذره بینى، کهکشانها، عقل، نفس، روح، فرهنگ، دین، ایمان، عمل، اخلاق، احکام، تاریخ، ابتداى خلقت، انتهاى آفرینش، جهان دیگر، عاقبت انسان، و ... سخن اول و آخر را گفته، و نظریات متین و محکم و استوارش نسبت به هرحقیقتى مافوق همه نظریات و بلکه میزان و معیار همه رشتههاى علمى و اعتقادى و فرهنگى و امور مادى و معنوى است که صحت و سقم هر عقیده‏اى و علمى و اندیشه‏اى و امرى را باید با آن سنجید.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- علم و زندگى، ص 372.

(2)- ذاریات، آیه 56.

(3)- مؤمنون، آیه 51.

(4)- بقره، آیه 172.

(5)- اعراف، آیه 10.

(6)- نحل، آیه 114.

(7)- اصول کافى، ج 1، ص؟.

(8)- فصلت، آیه 12.

(9)- کهف، آیه 51.

(10)- از کهکشان تا انسان.

(11)- فصلت، آیه 11.

(12)- پیدایش و مرگ خورشید.

(13)- النجوم فى سالکها.

(14)- فصلت، آیه 12.

(15)- نوح، آیه 15.

(16)- نبأ، آیه 12.

(17)- لقمان.

(18)- ملک، آیه 5.

(19)- صافات، آیه 7.

(20)- دنیاى ستارگان، نوشته آنترى وایت- گذشته و آینده جهان، ص 22.

(21)- ذاریات، آیه 47.