رسول خدا صلى الله علیه و آله به یارانش فرمود:

شما را خبر دهم به چیزى که اگر انجام دهید به اندازه فاصله مشرق تا مغرب، شیطان از شما دور مى‏شود؟ عرضه داشتند آرى، فرمود: روزه رویش را سیاه مى‏کند، صدقه پشتش را مى‏شکند، دوستى و حبّ فى اللَّه و شتاب بر عمل شایسته به خاکش مى‏نشاند، و استغفار از گناه رگش را قطع مى‏نماید، و براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدن‏ها روزه است. «1» امام صادق علیه السلام از پدرانش از رسول صلى الله علیه و آله حق روایت مى‏کند:

الصّائِمُ فِى عِبادِةَ اللَّهِ وَ انْ کانَ نائِماً عَلى فِراشِهِ مالَمْ یَغْتَبْ مُسْلِماً. «2»

روزه‏دار در عبادت خداست اگر چه در بسترش خواب باشد در صورتى که از مسلمانى غیبت نکند.

حضرت صادق علیه السلام فرمود:

کسى که در روز گرم و پرحرارت روزه بگیرد، خداوند هزار ملک بر او مى‏گمارد تا صورتش را مسح کنند و وى را تا زمان افطار بشارت دهند.

خداوند مى‏فرماید: چه پاکیزه است بویت و روحت، اى ملکوتیان! شاهد باشید او را مورد مغفرت قرار دادم. «3» رسول حق صلى الله علیه و آله فرمود:

نَوْمُ الصّائِمِ عِبادَةٌ وَ نَفَسُهُ تَسْبیحٌ. «4»

خواب روزه‏دار عبادت، و نَفَسَش تسبیح خداست.

امام صادق علیه السلام فرمود:

لِلصّائِمِ فَرْحَتانِ: فَرْحَةٌ عِنْدَ الاْفْطارِ، وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. «5»

براى روزه‏دار دو خوشحالى است: یکى وقت افطار، و دیگر زمان لقاى الهى.

امام على علیه السلام به وقت وفاتش فرمود:

عَلَیْکَ بِالصَّوْمِ، فَانَّهُ زَکاةُ الْبَدَنِ، وَ جُنَّةٌ لَاْهْلِهِ. «6»

بر تو باد به روزه، که این واجب الهى زکات بدن، و براى اهلش مانع از عذاب الهى است.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

مَنْ صامَ یَوْماً فِى سَبیلِ اللَّهِ کانَ کَعَدْلِ سَنَةٍ یَصُومُها. «7»

کسى که یک روز روزه بگیرد و نیّتش در راه حق باشد، روزه آن روزش برابر با یک سال روزه است.

و نیز آن حضرت فرمود:

انَّ اللَّهَ وَکَّلَ مَلائِکَةً بِالدُّعاءِ لِلصّائِمینَ. «8»

خداوند پاره‏اى از ملائکه را مأمور دعا براى روزه‏داران کرده است.

رسول الهى صلى الله علیه و آله فرمود که خداوند عز و جل فرموده:

الصَّوْمُ لى وَ انَا اجْزى‏ بِهِ. «9»

روزه براى من است و من جزاى آن هستم (یا من به آن جزا مى‏دهم، زیرا احدى جز من توان حساب کردن بهره آن را ندارد).

امام صادق علیه السلام از پدرانش از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت مى‏کند:

چهار طائفه دعایشان مستجاب است، زیرا درهاى آسمان به روى آنان باز مى‏باشد و دعا تا عرش حق مى‏رسد:

دعاى پدر براى فرزندش، دعاى مظلوم علیه ستمگر، دعاى حج رفته، و دعاى روزه‏دار تا وقت افطار. «10»

 [ «22» وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ «23» فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَحْفُوظُ وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیَّةُ وَ الْحَقُّ الْمَقْضِیُّ فَنَحْنُ قَائِلُونَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ‏]

به تحقیق این ماه در بین ما، در مرتبه و محلى ستوده‏اى است، و با ما مصاحبت کرد؛ مصاحبتى پسندیده و نیکو، و ما را به برترین بهره‏هاى جهانیان، سودمند کرد. سپس هنگام پایان یافتن وقتش، و به سر رسیدن مدّتش، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد. پس ما او را وداع مى‏کنیم؛ وداع کسى که هجرانش بر ما سخت و غم‏انگیز است، و روگرداندنش ما را غم زده و دچار وحشت کرد. براى او برعهده ما پیمانى محفوظ، و حرمتى در خور رعایت، و حقى واجب الاداء لازم شد. بر این اساس مى‏گوییم: سلام بر تو اى بزرگترین ماه خدا! و اى عید دوستانش!.

 [ «24» السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ «25» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ «26» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ «27» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِیاً فَمَضَّ «28» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ «29» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیْطَانِ وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ «30» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَکَ بِکَ! «31» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ وَ أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ! «32» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَى الْمُجْرِمِینَ وَ أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُؤْمِنِینَ!]

سلام بر تو اى از میان اوقات، گرامى‏ترین همنشین! و اى بهترین ماه در ایام و ساعات! سلام بر تو؛ ماهى که در آن آرزوها و حاجات، به برآورده شدن نزدیک است، و اعمالى که موجب خشنودى خداست در آن پخش شده. سلام بر تو؛ همنشینى که هنگام موجود بودن منزلتش بزرگ، و وقت مفقود شدن فقدانش دردناک، و مایه امیدى که دوریش رنج آور است. سلام بر تو همدمى که چون‏ رو کند، مونس گردد و مسرور و شاد کند، و زمانى که سپرى شود، به وحشت اندازد، و دل‏ها را به درد آورد. سلام بر تو، همسایه‏اى که دل‏ها در آن نرم، و گناهان در او کم شد.

سلام بر تو یاورى که ما را در مبارزه با شیطان یارى داد، و رفیقى که راه‏هاى احسان را هموار و آسان ساخت. سلام بر تو، چه بسیارند آزادشدگان خدا در تو، و چه خوشبخت است کسى که حرمتت را محض وجود خودت رعایت کرد. سلام بر تو، چه بسیار گناهان را محو کردى و چه بسیار عیب‏ها را پوشاندى. سلام بر تو، چه طولانى بودى بر گناهکاران و چه با هیبت بودى در قلوب اهل ایمان.

 [ «33» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ «34» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ «35» السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ «36» السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ «37» السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَماً «38» السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ وَ مَحْزُونٍ عَلَیْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ «39» السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا وَ کَمْ مِنْ خَیْرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَیْنَا «40» السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ «41» السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیْکَ! «42» السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ‏]

سلام بر تو؛ ماهى که تمام زمان‏ها قدرت رقابت با او را ندارند. سلام بر تو؛ ماهى که نسبت به هر کارى مایه سلامتى است. سلام بر تو؛ که مصاحبت و همنشینى‏اش ناپسند، و معاشرتش نکوهیده نیست. سلام بر تو، چنانکه با برکات بر ما وارد شدى، و چرک خطاها را از ما شستى. سلام بر تو که وداع با تو؛ نه از باب خستگى، و فراغت از روزه‏ات، نه به خاطر ملالت است. سلام بر تو که قبل‏ از آمدنش خواستارش بودیم، و پیش از رفتنش بر او اندوهگینیم. سلام بر تو، چه بدى‏ها که به سبب تو از ما برطرف شد و چه خوبى‏ها که به وسیله تو بر ما فرو ریخت. سلام بر تو، و بر شب قدرى که از هزار ماه بهتر است. سلام بر تو، دیروز نسبت به تو چه حریص بودیم، و فردا به سوى تو چه بسیار شوق داریم. سلام بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم و بر برکات گذشته‏ات که از ما گرفته شد.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- بحار الأنوار: 93/ 246، باب 30، حدیث 1؛ الکافى: 4/ 62، حدیث 2.

(2)- بحار الأنوار: 93/ 247، باب 30، حدیث 2؛ ثواب الاعمال: 50، ثواب الصائم.

(3)- بحار الأنوار: 93/ 247، باب 30، حدیث 5؛ من لایحضره الفقیه: 2/ 76، حدیث 1781.

(4)- بحار الأنوار: 93/ 248، باب 30، حدیث 6؛ ثواب الاعمال: 51، ثواب الصائم.

(5)- بحار الأنوار: 93/ 248، باب 30، حدیث 7؛ الکافى: 4/ 65، حدیث 15.

(6)- بحار الأنوار: 93/ 248، باب 30، حدیث 10؛ الأمالى، شیخ طوسى: 8، حدیث 7.

(7)- بحار الأنوار: 93/ 253، باب 30، حدیث 25؛ ثواب الاعمال: 52.

(8)- بحار الأنوار: 93/ 253، باب 30، حدیث 26؛ المحاسن: 1/ 72، باب 122، حدیث 149.

(9)- بحار الأنوار: 93/ 255، باب 30، حدیث 31؛ من لایحضره الفقیه: 2/ 75، حدیث 1773.

(10)- بحار الأنوار: 93/ 256، باب 30، ذیل حدیث 39؛ فضائل الأشهر: 86، حدیث 64.