(وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أنَّ الأرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ)([1])؛
«و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ی ما به ارث خواهند برد».
رمضان؛ ماه وحی، ماه بیدار شدن نهان های خفته، ماه برانگیختن، ماه آزادی تن های به اسارت رفته، ماه خروش اندیشه ها، ماه بازگشت به سوی خدا، و ماه خدا، ماه سخن گفتن خدا، ماه مردم، ماه تذکر و ماه دل های عاشق است.
ماهی است که به فرمایش رسول اعظم(ص): «دعائکم فیه مستجاب([2])؛ دعای شما در این ماه مستجاب است».
در بسیاری از روایات عصر ظهور آمده است که تمام خواسته ها و آرمان های والای انسانی و اهداف متعالی که در دعاهای ماه رمضان وارد شده، در دولت کریمه ی «قائم آل محمد » محقق خواهد شد. تبیین این موضوع را در این نوشتار دنبال خواهیم کرد.
ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی دل بی تو به جان آمد، وقت است که بازآیی([3])
«إللّهمّ أدخِل عَلی أهلِ القُبُورِ السُّروُر»؛
ای سرور بخش ارواح خفتگان! قبور سینه ها آن گاه سرور و جلا می یابد که دیده ی دل به جمال مهدی روشن شود.
در کدامین روز اهل قبور مسرور خواهند شد؟ آن هنگام که مهدی منتظر پرده از رخ بگشاید و با ظهورش همگان، حتی مردگان داخل گور را شادمان نماید.
امام صادق(ع) در مورد شادی و مسرت مؤمنانی که سال های زیاد انتظار ظهور قائم را کشیدند و از دنیا رفتند، می فرماید: «و در آن حال هیچ مؤمنی در قبر نمی ماند؛ مگر این که شادی و سرور در قبر او داخل می شود و این در حالی است که آن ها در قبرها به دیدار هم می شتابند و قیام آن حضرت را به یکدیگر مژده می دهند».([4])
پیامبر گرامی اسلام نیز شادی آن روز مبارک را این گونه توصیف می فرماید: «در آن هنگام پرندگان در آشیان خود شادمان شوند و ماهیان در قعر دریاها شادمانی کنند و چشمه سارها سرازیر شوند و زمین چندین برابر محصول خود را می رویاند».([5])
«أللّهمّ أغْنِ کُلِّ فَقِیرٍ»؛
ریشه کن شدن فقر و برپایی رفاه اقتصادی و رفع همه ی نیازها جز در سایه ی اکسیر عدالت ممکن نخواهد بود؛ چنانکه امام صادق(ع) می فرماید: «... إنّ النّاس یستغنون إذا عدل بینهم... ([6])؛ مردمان بی نیاز می گردند، آن گاه که عدالت در بینشان حکم فرما باشد».
روی همین اصل، فقر در دولت مهدوی ریشه کن خواهد شد و خداوند برکاتش را بر مردم فرو خواهد فرستاد.
رسول اعظم(ص) فرمود: «در زمان او مردم به نعمت هایی دست می یابند، که در هیچ زمانی دست نیافته باشند».([7])
و نیز فرمود: «در پایان روزگار امت من خلیفه ای می آید که چون سیل بخشش می کند و آن را نمی شمارد. و آن هنگامی است که اسلام با تمام ابعادش پیاده شود».([8])
آن گاه که مهدی آل محمد بیاید؛ گرسنگان، طعم تلخ گرسنگی را فراموش خواهند کرد و بینوایان به نوا خواهند رسید».
امام صادق(ع) در این باره می فرماید: «یلعق المساکین الزّبد...([9])؛ به بینوایان طعم کره (غذ) را می چشاند».
«أللّهمّ اکْسُ کُلَّ عُریَانٍ»؛
در دولت کریمانه که رهبری بخشنده چون مهدی داشته باشد، برهنگی از دامان جامعه رخت بر خواهد بست؛ زیرا «یکون عطاؤه هنیئاً([10])؛ عطایایش گوارا می باشد» و «رحیمٌ بالمساکین([11])؛ بر بی نوایان بسیار رؤوف و مهربان است».
آن روز بدهکاری نمی ماند؛ مگر این که آن حضرت بدهی او را پرداخت می نماید تا آن جا که حتی اگر کسی کشته شود نیز بدهی اش را پرداخت خواهد کرد. علی(ع) در این زمینه می فرماید: «(در آن روز) بدهکاری نمی ماند؛ مگر این که بدهی او پرداخت شود، مظلمه و حقّی بر گردن کسی نمی ماند؛ جز این که به صاحب حق بازگردانده می شود. کسی کشته نمی شود؛ مگر این که دیه ی او را می پردازد. و هیچ قتلی رخ نمی دهد؛ مگر این که بدهی های قاتل را می پردازد و خانواده اش را چون دیگر افراد اداره می کند و نام خانواده اش را در بخش عطایا، مقرر می نماید».
«أللّهمّ فَرِّج عَنْ کُلِّ مَکْروبٍ»؛
اوست که با عنایت خداوند قادر متعال، غم و اندوه را از دل ها رفع و بلایا و گرفتاری ها را از جامعه، دفع می نماید. پیامبر اکرم(ص) در این زمینه فرمود: «یفرّج الله بالمهدیّ عن الأمّة([12])؛ خداوند به وسیله ی مهدی از امّت رفع گرفتاری می کند».
و در روایتی از امام حسن عسکری(ع) این گونه نقل شده است: «به یدفع البلاء عن أهل الأرض([13])؛ خداوند به وسیله ی او بلاها را از ساکنان زمین دفع می کند».
نیز حضرت مهدی می فرماید: «أنا خاتم الأوصیاء و بی یدفع الله علی أهلی و شیعتی([14])؛ من خاتم اوصیا هستم. خداوند به وسیله ی من بلاها و گرفتاری ها را از خاندان و شیعیانم دفع می کند».
از آن رو در یکی از توقیعات می فرماید: «إکثروا الدّعا بتعجیل الفرج فإنّ ذلک فرجکم».([15])
«اللَّهمّ رُدَّ کُلَّ غَرِیبٍ»؛
او که طعم تلخ غربت را چشیده است، با اتکال به قدرت لایزال الهی غریبان را نوازش می کند و آن ها را به اهلشان باز می گرداند. عزیزی که با وجود علاقه ی شدید به وطن خویش؛ یعنی مدینه ی منوّره، برای نجات از شرّ دشمنان به امر پدر بزرگوار خویش باید در دورترین و مخفی ترین مکان ها سکنا گزیند. آن حضرت سفارش پدر را چنین بیان نمود: «إنّ أبی عهد إلیّ أن لا أوطن من الأرض إلاّ أخفاها و أقصاها إسراراً لأمری و تحصیناً لمحلّی لمکائد أهل الضّلال والمردة من أحداث الأمم الضوالِّ... ([16])؛ به درستی که پدرم امام حسن عسکری(ع) با من عهد نمود که وطنی از زمین جز مخفی ترین و دورترین جای آن بر نگیرم، تا این که امر خود را پوشیده سازم و به خاطر وجود نیرنگ های گمراهان و منحرفان، مکان خود را از فتنه ی امت های گمراه محفوظ بدارم».
دعای امام دردآشنا با غربت، در عصر غیبت خویش این است که: «... وَعَلَی غُرباء المؤمنین والمؤمنات بالرّد إلی أوطانهم سالمین غانمین بحقّ محمّدٍ وآله الطاهرین([17])؛ (خدای) بر غریبان مؤمنین و مؤمنات بازگشت به وطن خود در حال سلامت و تندرستی و بهره وری عنایت کن».
«أللهمّ فُکَّ کَلَّ أسیرٍ»؛
دل های ما را از قید اسارت های مجاز رهایی بخش؛ لحظه ای پرده از رخ صنم سماوات برگیر تا مدعیان خاکی را دگر مجال خودپرستی از کف برود.
اوست عدل منتظر که همه ی اسیران در بند، به دست او از قید اسارت آزاد می شوند و حلاوت زندگی در پرتو عدل را در می یابند. رسول گرامی اسلام(ص) از این مطلب خبر داد و فرمود: «خداوند مردی از بهترین فرزندان و پاک ترین عترت من بر می انگیزد که سرا پا عدل و برکت و پاکی است که: «یردّ به سبی المسلمین حیث کانوا([18])؛ به وسیله ی او (مهدی ) همه ی اسیران اسلامی را در هر کجا باشند، آزاد می سازد».
امام صادق(ع) نیز فرمود: «یعتق کلّ مملوک و یعوّض علی أصحابه([19])؛ همه ی بردگان را آزاد می کند و قیمت آن ها را به صاحبانش پرداخت می نماید».
ازجمله دعاهای آن حضرت است که: «وَعَلی الأسراء بالخلاص والرّاحة([20])؛ (خداوند) برهمه ی اسیران خلاصی وآسودگی عنایت کن».
با دست الهی آن مصلح کل، هر فساد و مفسدی از جامعه ریشه کن خواهد شد و بساط ظلم و ستم و بی عدالتی از جامعه برچیده می گردد. خداوند به وسیله ی او آتش فتنه ها را خاموش و عدالت و امنیت را بر تمام دنیا حاکم خواهد نمود.
امام کاظم(ع) در این مورد فرمود: «یبید به کل جبّار عنید و یهلک علی یده کلّ شیطان مرید([21])؛ به دست او هر جباری نابود می شود و هر شیطان سرکشی هلاک می گردد».
پیامبر اکرم(ص) نیز فرمود: «یملأ الأرض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً([22])؛ زمین را پر از عدل و داد خواهد نمود، پس از آن که از جور و ستم پر شده باشد».
حضرت علی(ع)نیز می فرماید: «... لینزعنّ عنکم قضاة السّوء ولیقبضنّ عنکم المراضین ولیعزلنّ عنکم أمراء الجور و لیطهرنّ الأرض من کلّ غاش([23])؛ (امام مهدی ) قاضیان زشت کار را کنار می زند و دست سازش کاران را از سرتان کوتاه می کند و حکم رانان ستم پیشه را عزل می نماید و زمین را از هر انسان نیرنگ باز پاک می سازد».
و از آن رو در دعای پر فیض ندبه خطاب به آن حضرت می گوییم: «أین قاصم شوکة المعتدین، أین هادم أبنیة الشّرک والنّفاق، أین مبید أهل الفسوق والعصیان والطغیان... ؛ کجاست در هم شکننده ی شوکت متجاوزان، کجاست ویران کننده ی بناهای شرک و نفاق، کجاست نابود کننده ی اهل فسوق و نادرستی و معصیت و سرکشی...».
از آن جا که در روزگار مهدی موعود پیشرفت علمی و فرهنگی به کمال می رسد و طب و درمان در حدّ مطلوب رواج دارد، بیماری ها تا جای ممکن درمان یافته و کاهش می یابد. بسیاری از بیماران غیر قابل علاج با مدد الهی به دست آن حضرت، شفا می یابند؛ از این رو به جرأت می توان گفت: در حکومت اوست که همه ی بیماران بهبود می یابند.
امام حسین(ع) فرمود: «وَلاَیَبقی عَلی وجه الأرض أعمی ولا مُقْعِدٌ ولامُبتلی إلاّ کَشَفَ الله عنه بلاءَه بنا أهل البیت([24])؛ هیچ نابینا، زمین گیر و دردمندی بر روی زمین نمی ماند؛ مگر آن که خداوند درد او را به برکت اهل بیت: برطرف می سازد».
علی(ع) نیز در این باره می فرماید: بدانید اگر از قیام گر مشرق [حضرت مهدی ] پیروی کنید: «فتداویتم من العمی والصم والبکم([25])؛ از کوری و کری و گنگی بهبود خواهید یافت».
امام محمد باقر(ع) نیز فرمود: «مَن أدرک قائم أهل بیتی من ذی عاهة بریء و من ذی ضعف قوی([26])؛ هر کسی قائم اهل بیت: مرا درک کند اگر به بیماری دچار باشد، شفا می یابد و چنانچه دچار ضعف و ناتوانی باشد، توانا و نیرومند می گردد. «وتزول کلّ عاهة عن معتقدی الحقّ من شیعة المهدی([27])؛ همه ی بیماران از معتقدین به حق و شیعیان مهدی شفا می یابند».
در این زمان نیز یکی از دعاهای آن حضرت(ع) در درگاه خداوند رؤوف، شفای بیماران مسلمین می باشد: «و علی مرضی المسلمین بالشّفاء والرّاحة» و نیز: «علی مرضی المؤمنین والمؤمنات بالشّفاء والصّحة».([28])
از جمله ویژگی های روزگار حضرت مهدی این است که: حرص و طمع از میان می رود و روح غنا و بی نیازی در انسان پدیدار می گردد. پیامبر اکرم(ص) در این زمینه می فرماید: «زمانی که حضرت مهدی قیام کند، خداوند غنا و بی نیازی را در دل بندگانش می نهد؛ به گونه ای که حضرت اعلام می کند چه کسی به مال و ثروت نیاز دارد؟ ولی برای آن کسی پیش قدم نمی شود».([29])
از جمله دعاهای آن حضرت در زمان غیبت، درخواست بی نیازی روحی و ثروتمندی برای مؤمنین است:
«تفضّل عَلَی فقراء المؤمنین والمؤمنات بالغناء والثروة([30])؛ [پروردگارا] به مردان و زنان مؤمن فقیر، بی نیازی و ثروتمندی عنایت فرم».
امام صادق(ع) می فرماید: «إذا قام القائم لایبقی أرض إلاّ نودی فیها شهادة أن لا إله إلاّ الله وأنَّ محمداً رسول الله([31])؛ هنگامی که مهدی قیام کند، زمینی باقی نمی ماند؛ مگر آن که گلبانگ محمدی أشهد أن لا إله إلاّ الله و أشهد أن محمّداً رسول الله در آن بلند می گردد».
حضرت علی(ع) نیز می فرماید: «ولو قد قام قائمنا ... لذهبت الشحناء من قلوب العباد([32])؛ اگر قائم ما قیام کند... کینه ها از سینه ها بیرون می رود».
امام باقر(ع) فرمود: «حتّی إذا قام القائم جاءت المزاملة و یأتی الرّجل إلی کیس أخیه فیأخذ حاجته لایمنعه([33])؛ هنگامی که قائم ما قیام کند، دوستی واقعی و صمیمیّت حقیقی پیاده شود؛ کسی که نیازی داشته باشد، سرجیب برادر ایمانی اش رود و نیاز خود را بر می دارد و او هم مانعش نمی شود».
آری! در دولت حضرت مهدی صفا و صمیمیت و یک رنگی و برادری در جامعه حکم فرما می شود.
الهی! تو خود فرمودی: (وَنُرِیدَ أن نَمُنَّ عَلَی اَّلذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الأرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أئِمَةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ)([34])؛ الهی! دَین ما، وفای تو به عهد خود است؛ به ظهور موعود، جهان را از شر مستکبران پاک ساز!
همچنان که در فرازی از این دعای شریف از خداوند می خواهیم که دین همه ی بدهکاران را ادا کن؛ شاید مقصود از این درخواست ادای دین پیروان اهل بیت: و شیعیان آن ها نسبت به امامان خویش باشد؛ از این رو عاشقان حضرت مهدی باید توجه داشته باشند که در برابر اهتمام آن حضرت به ادای دیون، شیعیان نیز نسبت به آن حضرت دیونی دارند که باید با یاری خدا در ادای آن کوشش مستمر و ویژه بنمایند؛ آن گونه که در دعای ندبه از پروردگار می خواهیم: «وَأعنّا عَلی تأدیة حقوقه إلیه».
شاید این جمله حاکی از آن باشد که یکی از شاخصه های متعالی جامعه ی تکامل یافته، نبودن فقر در آن است. یکی از ارکان مهمّ حکومت حضرت قسط و عدل است؛ همچنان که پیامبر اکرم(ص) وضع مردم زمان ظهور را چنین تشریح می فرماید: «[در آن زمان] مردم به دنبال کسی می گردند که زکاتشان را بپذیرد، ولی کسی را نمی یابند که آن را بپذیرد؛ زیرا همه ی مردم از فضل خدا بی نیاز می شوند (روح غنا در آن ها به وجود خواهد آمد).».([35])
الهی! فقر معرفتی ما را نسبت به مولایمان برطرف نما تا از زندگی و مرگ جاهلی نجات یابیم؛ چرا که: «مَن مَات ولَم یُعرف إمام زمانه مات میتة جاهلیة».([36])
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. الأنبیا (21) : 105.
[2]. خطبه ی شعبانیه پیامبر(ص)، عیون اخبارالرضا(ع)، ج 1، ص 230.
[3]. دیوان حافظ.
[4] . کمال الدین، ج 2، ص 560 .
[5] . ینابیع المودّة، ج 3، ص 136.
[6] . کافی، ج 3، ص 568 .
[7]. بحارالأنوار، ج 51 ، ص 78 و 88 .
[8] . صحیح مسلم، ج 8 ، ص 185.
[9]. الإمام المهدی، ص 271.
[10]. بحارالأنوار، ج 51 ، ص 82 .
[11]. همان.
[12]. بحارالأنوار، ج 51 ، ص 75.
[13]. روزگار رهایی، ج 1، ص 161.
[14]. توقیع آن حضرت به محمدبن عثمان عمری، بحارالأنوار، ج 53 ، ص 181.
[15]. همان.
[16]. کمال الدین، ج 2، ص 447.
[17]. مفاتیح الجنان.
[18]. ابن طاووس(قدس سره)، الملاحم والفتن، ص 108.
[19]. روزگار رهایی، ج 1، ص 519 .
[20]. شیخ صدوق(قدس سره)، امالی، ص 78.
[21]. بحارالأنوار، ج 51 ، ص 150.
[22]. بحارالأنوار، ج 52 ، ص 92.
[23]. بحارالأنوار، ج 51 ، ص 120.
[24]. مختصر بصائر الدرجات، ص 37 و قطب راوندی، الخرائج والجرائح، ج 2، ص 849 .
[25]. بحارالأنوار، ج 51 ، ص 123.
[26]. روزگار رهایی، ج 1، ص 420.
[27]. روزگار رهایی، ج 1، ص 421.
[28]. بحارالأنوار، ج 53 ، ص 302.
[29]. الملاحم والفتن، ص 71 و احقاق الحق، ج 13، ص 186.
[30]. مفاتیح الجنان.
[31]. بحارالأنوار، ج 52 ، ص 340.
[32]. بحارالأنوار، ج 52 ، ص 316.
[33]. بحارالأنوار، ج 52 ، ص 372.
[34]. قصص (27) : 5 .
[35] . بحارالأنوار، ج 52 ، ص 337.
[36] . کافی، ج 1، ص 371 و 377
.jpg)
