شباهت‌های امام مهدی (علیه‌السلام) به سایر امامان (علیهم‌السلام) (2)

همانطور که در بخش قبل بیان شد، بنا بر روایات، همه امامان معصوم (علیهم‌السلام) از یک نور آفریده شده‌اند و یک هدف را بر عهده داشته‌اند و آن هدایت مردم و اشاعه نور ایمان در دل آنها بوده‌است؛ اما بنا بر اقتضائات، در هر زمانی صفتی خاص در هر یک از امامان (علیهم‌السلام) بروز کرده‌است. امام مهدی (علیه‌السلام) آخرین امام از سلسله ائمه (علیهم‌السلام) هستند و اهداف و زحمات اهل بیت (علیهم‌السلام) را به سرانجام می‌رسانند. ایشان جامع همه کمالات الهی انبیاء و اولیاء و ائمه (علیهم‌السلام) می‌باشند به همین خاطر از جهات مختلفی به آن بزرگواران شباهت دارند. در این بخش به شباهت‌های میان امام مهدی (علیه‌السلام) با سایر ائمه (علیهم‌السلام) می‌پردازیم.
4- شباهت امام مهدی به امام سجاد (علیهما‌السلام):
بارزترین صفت امام سجاد (علیه‌السلام) عبادت ایشان می‌باشد که «زین‌العابدین» و «سیّد‌العابدین» نامیده شدند. امام مهدی (علیه‌السلام) نیز این‌گونه‌اند. امام موسی کاظم (علیه‌السلام) در وصف امام مهدی (علیه‌السلام) فرمودند: «با آن چهره گندمگون، زردی بی خوابی شب نیز آمیخته است، پدرم فدای آن کس که شبش را در حال سجود و رکوع و ستاره‌شماری (کنایه از بیداری) خواهد گذراند...» (1)

5- شباهت امام مهدی به امام باقر (علیهما‌السلام):
بارزترین صفت امام باقر (علیه‌السلام)، شباهت به رسول خدا (صلی ‌الله ‌علیه‌ و ‌آله) بود لذا جابر بن عبدالله انصاری هنگامی که نگاهش به آن حضرت افتاد گفت: «به پروردگار کعبه قسم، شمائل پیامبر است.» (2) روایات بسیاری از طرق شیعه و سنی از رسول اکرم (صلی ‌الله ‌علیه‌ و ‌آله) در وصف امام مهدی (علیه‌السلام) نقل شده که آن حضرت فرمودند: «نام او نام من و کنیه‌اش کنیه من است، از نظر خلقت و رفتار شبیه‌ترین مردم به من است ...» (3)
خداوند ریاست و مقام ظاهری را برای امام رضا (علیه‌السلام) قرار داد به طوری که برای پدران طاهرینش واقع نشده بود و تقیّه و بیمناکی در زمان آن حضرت تا حدودی برداشته شد، امام مهدی (علیه‌السلام) نیز این‌گونه است، خداوند بیمناکی او را به امنیّت بدل خواهد ساخت و به او در زمین اقتدار و تسلّطی خواهد داد که برای کسی از پیشینیان میسّر نکرده است.
6- شباهت امام مهدی به امام صادق (علیهما‌السلام):
بارزترین صفت امام صادق (علیه‌السلام) پخش علوم و بیان احکام برای مردم بود به طوری که برای امامان پیش از آن حضرت این امر میسّر نشد، با این حال تمام علومی که نزد آن حضرت بود، کشف نشد و برای ظهور امام مهدی(علیه‌السلام) به تأخیر افتاد و آن حضرت تمام احکام را بیان خواهند کرد و آنچه را که امامان (علیهم‌السلام) و پیغمبران (صلوات‌ الله‌ علیهم) شایستگی آن را در مردم ندیدند، فاش خواهند کرد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «علم و دانش 27 حرف (شعبه) است. تمام آنچه پیامبران الهی آورده‌اند، دو حرف (شعبه) بیشتر نبود و مردم تا‌کنون جز دو حرف را نشناخته‌اند اما هنگامی که قائم ما قیام کند 25 حرف دیگر را آشکار سازد و در میان مردم منتشر می‌کند و دو حرف دیگر را به آن ضمیمه می‌کند تا 27 حرف کامل و منتشر شود.» (4)

7- شباهت امام مهدی به امام موسی کاظم (علیهما‌السلام):
امام موسی کاظم (علیه‌السلام) بیش از پدران بزرگوارش دچار تقیه و شدت بیمناکی از دشمنان بودند. امام مهدی (علیه‌السلام) نیز (در دوران غیبت) این‌گونه هستند، به‌طوری که در برخی از روایات یکی از علل غیبت حفظ جان حضرت مهدی (علیه‌السلام) عنوان شده‌است. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «امام منتظر پیش از قیام خود مدتی از چشم‌ها غایب خواهد شد». از حضرت درباره علت آن سوال شد، حضرت فرمودند: «بر جان خویش بیمناک است» (5)

8- شباهت امام مهدی به امام رضا (علیهما‌السلام):

خداوند ریاست و مقام ظاهری را برای امام رضا (علیه‌السلام) قرار داد به طوری که برای پدران طاهرینش واقع نشده بود و تقیّه و بیمناکی در زمان آن حضرت تا حدودی برداشته شد، امام مهدی (علیه‌السلام) نیز این‌گونه است، خداوند بیمناکی او را به امنیّت بدل خواهد ساخت و به او در زمین اقتدار و تسلّطی خواهد داد که برای کسی از پیشینیان میسّر نکرده است.
امام صادق (علیه‌السلام) در مورد آیه «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى‏ لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً» (6) فرمودند: این آیه در شأن قائم و اصحابش نازل شده‌است. (7)

9- شباهت امام مهدی به امام جواد (علیهما‌السلام):
امام جواد (علیه‌السلام) در سنین کودکی و در حالی به امامت رسیدند که از عمر مبارکشان هشت بهار نگذشته بود، امام مهدی (علیه‌السلام) نیز در سنین کودکی به امامت رسیدند.

10- شباهت امام مهدی به امام هادی (علیهماالسلام):
امام هادی (علیه‌السلام) هیبتی داشتند که نظیر آن را احدی نداشته است به طوری که دشمنان آن حضرت، ایشان را به خاطر هیبتشان تعظیم و احترام می‌کردند نه از روی محبت و علاقه. امام مهدی (علیه‌السلام) نیز این‌گونه هستند و در دل دشمنان هیبت و رعب خاصی دارند. در مورد ایشان آمده‌است: "یسیر الرعب بین یدیه، لا یلقاه عدوّ إلّا هزمهم بإذن اللّه"(8)؛ رعب پیشاپیش او در حرکت است و هیچ سپاهی از دشمن با او رو‌به‌رو نمی‌شود، مگر آنکه شکست می‌خورد.
امام موسی کاظم (علیه‌السلام) در وصف امام مهدی (علیه‌السلام) فرمودند: «با آن چهره گندمگون، زردی بی خوابی شب نیز آمیخته است، پدرم فدای آن کس که شبش را در حال سجود و رکوع و ستاره‌شماری (کنایه از بیداری) خواهد گذراند...»
11- شباهت امام مهدی به امام حسن عسکری (علیهما‌السلام):
امام حسن ‌عسکری (علیه‌السلام) نیز مانند امام هادی (علیه‌السلام) هیبتی داشتند که دشمنان با دیدن ایشان لرزه بر اندامشان می‌افتاد. (9) و از این نظر امام مهدی (علیه‌السلام) به ایشان شباهت دارند.(10)

حُسن ختامِ مسیر هدایت
بنا بر آنچه در این بخش و بخش قبلی بیان شد، امامان از یک نور آفریده شده‌اند و هدف هدایت مردم را بر عهده داشته‌اند اما بنا بر اقتضائات در هر زمان، صفتی در هر یک از امامان بروز کرده است. امام مهدی (علیه‌السلام) اهداف امامان را به سرانجام می‌رسانند. ایشان جامع کمالات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) می‌باشند لذا از جهات مختلفی به آن بزرگواران شباهت دارند.

پی نوشت:
1. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج46، باب 5، ح 19، ص63.
2. همان، ص225.
3. کمال‌الدین، صدوق، ج1، باب 25، ح 1، ص 535، ترجمه منصور پهلوان.
4. بحار‌الانوار ج 52، باب 27، ح 73، ص 336.
5. کمال‌الدین، صدوق، ج 2 ،باب 44، ص 233، ح 7، ترجمه منصور پهلوان.
6. خداوند در سوره نور آیه 55 می‌فرماید: « خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده‏اند وعده مى‏دهد که قطعاً آنان را حکمران روى زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روى زمین را بخشید و دین و آیینى را که براى آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‏دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل مى‏کند، آن چنان که تنها مرا مى پرستند و چیزى را شریک من نخواهند ساخت. و کسانى که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقانند.»
7 . الغیبه، نعمانی، ح35، ص240.
8. التشریف بالمنن، ابن‌طاووس، باب131، ح158، ص138.
9 . ر.ک به حدیث بحار‌الانوار، علامه مجلسی، ج50، ص308 و 309.
10 . با استفاده از: مکیال‌المکارم، آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، ج1، ص 321 تا 324.