پیامبر اکرم(ص) آیة الکرسی را با عظمت ترین و سید آیات قرآن کریم دانسته است. ائمه معصومین(ع) در روایات به طور گسترده و در زمان ها و مکان های گوناگون به تلاوت آن سفارش کرده اند و آن را همواره مانند تابلوی زیبایی فراروی انسان قرار داده اند.

با اندکی دقت و آشنایی نسبت به فضیلت، خاصیت، آثار فراوان، گسترده و متنوع این آیه شریفه، احساس شوق و رغبت در انسان زنده می شود و مصمم می گردد تا خود را هرچه بیشتر از برکت و فضیلت آن بهره مند سازد و گاهی هم با دیدن آثار مؤثّر، مشکل گشا، اعجازآفرین و فوق العاده آیه الکرسی، ناراحت می شود و با حسرت یاد می کند که: چرا ما با وجود این چراغ پرفروغ به بی راهه می رفتیم و از آن برای سعادت خویش و حل مشکلات روحی، معنوی، دنیایی، آخرتی، کلی و جزئی استفاده نکردیم و بهره مند نشدیم؟ چرا با آ ن دیر آشنا و مأنوس گشتیم؟

امیدواریم این گفتار گامی باشد هر چند کوچک در راه آشنایی و بهره مندی و نزدیکی با فضیلت، آثار، خاصیت و موارد استفاده و کاربرد آیةالکرسی، این شریف ترین و با عظمت ترین آیه قرآن کریم.

نام یک آیه
همه سوره ها در قرآن کریم، دارای نام هستند. مانند: سوره بقره، آل عمران، مائده و… اما غالباً آیات سوره ها اسم خاصی ندارند و تنها با شماره از آنها یاد می شود. مانند: آیه چهار سوره بقره یا آیه ده سوره آل عمران. فقط برخی از آیه ها به لحاظ نوعی ویژگی، دارای نام مخصوصی هستند. مانند: آیه نور ، ملک، شهادت، دِین و… و از آن جمله: آیه 255 از سوره بقره است که با عنوان آیة الکرسی خوانده می شود.

آیةالکرسی نام یک آیه است که با اَللّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَالحَی القَیوم آغاز و با هُوَالعَلی العَظیم پایان می یابد و دو آیه بعد از آن جزء آیةالکرسی نمی باشد، هر چند در برخی از موارد به خواندن آنها همراه آیةالکرسی تأکید شده است. در روایت آمده است که: آیةالکرسی پنجاه کلمه و در هر کلمه پنجاه برکت است و در آیه یاد شده تا علی العظیم، پنجاه کلمه می باشد. همچنین استفاده از تعبیر آیةالکرسی به جای آیات الکرسی، روشن می سازدکه تنها یک آیه منظور بوده است و از سوی دیگر لفظ الکرسی نیز فقط در آیه اول آمده است، به علاوه آن که در مواردی که منظور، خواندن هر سه آیه بوده است، گفته اند: آیةالکرسی و دو آیه بعد از آن را بخوانید. بنابراین آیةالکرسی تنها یک آیه است و در بین آیات، دارای نام مخصوص به خود می باشد .

فضیلت و عظمت
پیامبر اکرم(ص) از ابی بن کعب سؤال فرمودند: کدام آیه در کتاب خدا بزرگوارتر و شریف تر است؟ عرض کرد: «الله لا اله الاهوالحی القیوم»؛ پیامبر(ص) دست بر سینه او زد و فرمود: «دانش بر تو گوارا باد. سوگند به کسی که جان محمد در دست اوست، این آیه دارای دو زبان و دو لب است که در پایه عرش الهی تسبیح و تقدیس خدا می گوید.

رسول اکرم(ص) به علی(ع) فرمودند: «قرآن کلامی برتر و بزرگ است و سوره بقره، سید قرآن و آیةالکرسی سید بقره است.» سپس فرمود: در آیةالکرسی، پنجاه کلمه است و در هر کلمه پنجاه برکت و خیر وجود دارد.»

علی (ع) فرمودند: «اگر از آثار معنوی این آیه شریفه آگاه می بودید، در هیچ حال آن را ترک نمی کردید.»

پیامبر اکرم(ص) فرمودند:آیةالکرسی از گنجینه ای در زیر عرش به من عطا شده است و قبل از من به هیچ پیغمبری چنین عطایی نشده است.»

آیة الکرسی در همه جا
دستوربه خواندن، نوشتن و بهره مندی از این آیه در بسیاری از مناسبت های مکانی و زمانی می تواند فضیلت آنرا را نمایان و روشن سازد و کمک می کند تا انسان در هر موقعیت و زمانی از برکت و رحمت این آیه شریفه بزرگ استفاده ببرد. از این روی در زیر، موارد کاربرد و استفاده این آیه را بر می شماریم. به امید این که با عمل به آنها نور و رحمت نصیب خویش سازیم. هرچند که به یقین می توان اظهار کرد که اهمیت، عظمت و موارد آیة الکرسی، بیش از آن است که بتوان در این مجال از آن سخن به میان آورد.

ملائکه در آسمانها: پیامبر(ص) در معراج و در آسمان هفتم دیدند که ملائکه حُجُب، سوره نور می خوانند، خُزّان کُرسی آیة الکرسی می خوانند و حَمَلِه عرش، حم مؤمن می خوانند. (بحار الانوار،ج18/380)

اطراف خانه علی(ع) در بهشت: پیامبر(ص) از جبرئیل(علیه السلام) نقل می نمایند که: کنار نهرهای بهشتی، قصر هایی از درّ سفید ساخته اند. فرش آن اززعفران است و بر اطراف آن خانه ها، آیة الکرسی نوشته شده است و آنها از آنِ علی(ع) و حضرت زهرا(س) است و این تحفه خداوند به آ ن دو بزرگوار است.(بحارلانوار، ج 43/39)

سه مرتبه در هر شب: حضرت علی(ع) فرمودند: بر مسلمان لازم است که شب را به پایان نیاورد مگر آنکه آیة الکرسی را بخواند و اگر می دانستید که آیةالکرسی چیست و در آن چیست، هرگز آن را رها نمی کردید. پیامبر به من فرمود:«آیةالکرسی از گنجینه ای در زیر عرش به من عطا شده است و قبل از من به هیچ پیغمبری چنین عطایی نشده است.» سپس حضرت فرمود: «از وقتی این مطلب را از پیامبر(ص) شنیدم، در تمام شبها آن را خواندم وهرگز آن را ترک نکردم.» سپس فرمودند: «هر شب در سه وقت آیة الکرسی را می خوانم.» (بحار الانوار؛ ج 86/125)

وقت خوابیدن: حضرت علی(ع) فرمودند: پیامبر(ص) مرا خواست و فرمود: آنگاه که به بستر خواب رفتی بسیار استغفار کن و صلوات بفرست «و اکثر من قراءة القرآن «قل هواللّه احد» فانها نورالقرآن و علیک به قراءة آیة الکرسی فان فی کل حرف منها الف برکة و الف رحمة.» (بحار الانوار؛ ج76/231)

در پی وضو گرفتن: امام باقر(ع) فرمودند: هر کسی در پی وضو گرفتن، آیة الکرسی بخواند، خداوند ثواب چهل سال عبادت به وی عطا کند، مقام او را چهل درجه مرتفع می کند و چهل حوریه به تزویج او در می آورد.(بحار الانوار؛ ج80/317)

درنمازهای نافله: امام صادق(ع) فرمودند: کسی که درهر رکعت از نمازهای مستحبی، سوره انا انزلنا و قل هواللّه و آیة الکرسی را بخواند، خداوند درب با فضیلت ترین اعمال انسان ها را بر روی او گشوده ا ست . (بحار الانوار؛ج 85/36)

درنافله ظهر: امام صادق(ع) فرمودند: در هشت رکعت نافله ظهر، برای هر رکعت، سوره و آیه ای را معین کرده اند و در رکعت سوم قل هواللّه و آیة الکرسی بخوانید.(بحار الانوار؛ج87/57)

تعقیب نماز واجب: پیامبر(ص) به حضرت علی (ع) فرمودند: به تلاوت آیة الکرسی در پی نمازهای واجب مواظبت داشته باش زیرا تنها پیامبران، صدّیقان و شهیدان، بر آن مواظبت می کنند. (بحار الانوار؛ج 86/24)

در حال سجده: امام صادق(ع) فرمودند: کسی که در حال سجده، آیة الکرسی بخواند، هیچ گاه داخل آتش جهنم نخواهد شد.(بحار الانوار؛ج 89/269)

بین دو سجده بعد از نماز وتر: مستحب است که مؤمن بعد از نماز وتر، دو سجده بجا آورد و پنج مرتبه در سجده او ل بگوید: سبوح قدوس رب الملائکة والروح و بعد از نشستن، آیة الکرسی بخواند و سجده دوم را بجا آورد و آن ذکر را پنج مرتبه تکرار کند. (بحار الانوار؛ج 87/308)

خواندن بعد از نماز صبح: امام صادق(ع) فرمودند: بعد از نماز صبح، دست راست را بر گونه راست می گذاشت و دعایی خاص می خواند و نیز آیة الکرسی را قرائت می کرد.(بحار الانوار؛ج 87/355)

قبل از بر آمدن خورشید: حضرت علی(ع) فرمودند: هر کسی قبل از طلوع خورشید، یازده مرتبه قل هواللّه، انا انزلنا و آیة الکرسی بخواند، خداوند مالش را از هر زیان و خطری، حفظ می کند. (بحار الانوار؛ج 86/249)

روز جمعه: امام صادق(ع) فرمودند: آیةالکرسی در لوحی از زمرد سبز می باشد که با قلم مخصوص خداوند نوشته شده و در هر روز جمعه آن لوح بر پیشانی اسرافیل ظاهر می شود. آنگاه که آیةالکرسی بر پیشانی اش آشکار می شود، خدا را تسبیح می کند و با او تمام فرشتگان آسمانها تسبیح می کنند و پس از آن تمام فرشتگان آسمان دنیا خدا را تسبیح و تقدیس می کنند. هر کسی که آیةالکرسی را در روز جمعه بخواند، همه فرشتگان مقرب و پیامبران مرسل برای او دعا می کنند.(بحار الانوار؛ج 86/355)

برآورده شدن حاجت: همواره انسان برای انجام کاری در پی اسباب می رود و از آن نتیجه می خواهد و برای رسیدن به مقصد و مقصود، تلاش و کوشش می کند و در آرزوی اهداف بلند می باشد. در دین، به ما دستور داده اند که: قبل از انجام هر کار به خداوند توجه کنیم و از او خیر، سلامت و سعادت بخواهیم و با کمک خواهی از خداوند، کارها را آغاز و به انجام برسانیم، زیرا در این صورت است که کار و کوشش، نتایج درخشان نصیب انسان می سازد. پس بنابر این، از آداب انجام کار این است که انسان چشم به اسباب ندوزد و خود را از غفلت نجات دهد و با یاد و درخواست خیر و صلاح از خداوند، وارد کار شود. از جمله این که: قبل از تعقیب حاجتها، آیةالکرسی بخواند، زیرا که ابزار بسیار قدرتمندی است. در رساندن انسان به هدف، نتیجه و مقصود.

پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند: آنگاه که از منزل در پی حاجتی بیرون شدی آیةالکرسی تلاو ت کن، زیرا موجب برآورده شدن حاجت می باشد.(بحار الانوار؛ج 92/159)

میمنت سفر: امام حسن عسکری(ع) فرمودند: آن گاه که در سفر احتمال خطر دادی، قبل از سفر سوره های حمد، معوذتین، آیة الکرسی و قدر را بخوان. (بحار الانوار؛ج 59/24)

برخی می گویند: مثلاً روز چهارشنبه یا دوشنبه سفر خوب نیست و میمنت ندارد. امام صادق(ع) می فرماید: هر وقت خواستی سفر کنی با میمنت است، به شرط این که قبل از آن، صدقه بدهی و آیة الکرسی بخوانی. (بحار الانوار؛ج 59/28)

برای سفر: امام موسی بن جعفر(ع) فرمودوند: هر فردی که می خواهد سفر کند به طرف در بایستد و سه آیة الکرسی به طرف راست، چپ و مقابل خود بخواند و این موجب حفظ و دفع بدی ها و پریشانی می شود.(بحار الانوار؛ج 76/39)

هنگام وداع با خانواده: سید بن طاووس فرمود: در وقت سفر، خانواده را جمع کن، دو رکعت نماز بخوان، آیة الکرسی بخوان و حمد و ثنای خداوند را بجا آور. (بحار الانوار؛ج 100/104)

هنگام خروج از منزل: در چند روایت آمده است که: هنگام بیرون رفتن از خانه، آیة الکرسی، آیات آخر قرآن، انا انزلنا و ام الکتاب خوانده شود، زیرا این کار موجب توفیق در کارها و برآوردن حوائج دنیا و آخرت است. (بحار الانوار؛ج 76/169)

هنگام سوار شدن بر مرکب: مضمون روایت این است که پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند: هر کسی در وقت سوار شدن بر مرکب اعم ازحیوان یا هر وسیله دیگر آیة الکرسی بخواند و بگوید: واغفرلی ذنوبی لایغفر الذنوب الاّ انت، خداوند به فرشتگان می گوید: بنده من می داند که تنها آمرزنده گناه، من هستم. شما گواه باشید که او را آمرزیدم. (بحار الانوار؛ج 76/294)

احساس خوف: امام صادق(ع) فرمودند: «فاذا عاینت الذی تخافه فاقرأ آیة الکرسی؛ هر گاه با شخصی و با امری که از آن خوف داری، مواجه گشتی آیة الکرسی بخوان. (بحار الانوار؛ج 76/247)

حفظ کالا: امام رضا(ع) فرمودند: هر گاه به مالی رسیدی، برای برکت آن دعا کن و برای حفظ کالا و متاع خویش، آیة الکرسی بخوان و آنرا بنویس و میان آن بگذار. (بحار الانوار؛ج76/176)

بر خانه مرتفع: امام صادق(ع) فرمودند: وقتی ارتفاع سقف خانه، بیش از چهار متر باشد به دور خانه آیة الکرسی بنویسید تا از شرّ جن و شیطان در امان باشید.(بحار الانوار؛ج76/149)

بر دیوار اطاق: یکی از اصحاب می گوید: دیدم بر دور خانه امام صادق(ع) آیة الکرسی نقش بسته و همچنین درطرف قبله عبادتگاه آن حضرت، آیة الکرسی نوشته شده بود.(بحار الانوار؛ج 76/151)

دور ساختن شیطان: پیامبر(ص) درباره آیة الکرسی فرمودند:«اقرها فی بیتک فلا یقربک شیطان؛ در خانه آیةالکرسی بخوان پس شیطان به شما نزدیک نمی شود.» پیامبر این مطلب را در موارد گوناگون به اصحاب می آموختند. (بحار الانوار؛ج63/316)

شفای مریض: بر بالین مریض و بر میت، آیة الکرسی بخوانید.(بحار الانوار؛ج 81/239)

وقت جان کندن: امام صادق(ع) فرمودند: وقتی بر سر شخصی رسیدید که در حال جان کندن است، آیة الکرسی و دو آیه بعد آن را بخوانید. (بحار الانوار؛ج 81/243)

بر میت در قبر: امام صادق(ع) فرمودند: آن هنگام که میت را درقبر گذاشتید و طرف راست صورتش را بر خاک نهادید، بر آن فاتحة الکتاب، معوذتین، قل هواللّه احد و آیة الکرسی بخوانید.(بحار الانوار؛ج 82/53)

برای دفن میت: امام رضا(ع) فرمودند:کسی که برای دفن میت وارد قبر می شود، ام الکتاب، آیة الکرسی و معوذتین بخواند.(بحار الانوار؛ج 82/39)

اهداء ثواب به مردگان: پیامبر(ص) فرمودند:هر وقت شخص آیة الکرسی بخواند و بر اهل قبور اهداء کند، خداوند از هر حرف آن، ملکی می آفریند که تا قیامت برای آن شخص تسبیح می کند. (بحار الانوار؛ج 82/63)

امام صادق (ع) فرمودند: آنگاه که مؤمن ثواب خواندن آیةالکرسی را به مردگان هدیه می کند، خداوند ثواب آن را به همه آنان می رساند و به خود او نیز درجه شصت پیامبر می دهد و از هر حرفی، ملکی می آفریند که ت قیامت برای او تسبیح کند. (بحار الانوار؛ج 102/300)

در نماز حرز جواد(ع): امام جواد(ع) حرزی را برای شخصی فرستاد تا آن را به بازوی راست ببندد و سپس چهار رکعت نماز و در هر رکعت، فاتحة الکتاب و هفت مرتبه آیة الکرسی بخواند.(بحار الانوار؛ج 50/95)

نماز روز عید غدیر: امام صادق(ع) فرمودند: هر کس هنگام ظهر روز عید غدیر، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت، فاتحة الکتاب، سوره اخلاص، سوره قدر و آیة الکرسی را ده مرتبه بخواند معادل هزار عمره است.(بحار الانوار؛ج 98/321)

نماز شب عاشورا: پیامبر(ص) فرمودند: چهار رکعت است و در هر رکعت ده مرتبه آیة الکرسی با سوره های دیگر بخواند. (بحار الانوار؛ج 98/336)

روز نیمه رجب: از جمله اعمال ام داود در روز پانزده رجب، خواندن ده مرتبه آیة الکرسی است.(بحار الانوار؛ج 98/398)

روز عرفه: امام صادق(ع) فرمودند: در روز عرفه صد مرتبه آیة الکرسی بخوان. (بحار الانوار؛ج 98/255)

شب نیمه شعبان: پیامبر(ص) فرمودند: بعد از نماز عشاء، دو رکعت نماز بخوان و در هر رکعت، حمد، سه آیه اول سوره بقره، آیة الکرسی و سه آیه آخر سوره بقره را بخوان.(بحار الانوار؛ج 98/414)

برداشتن تربت امام حسین(ع): امام صادق(ع) فرمودند: هنگام برداشتن خاک قبر امام حسین(ع) فاتحة الکتاب،… و آیة الکرسی را بخوان.(بحار الأنوار،ج 101/128)

غسل زیارت امام حسین(ع): امام صادق(ع) فرمودند: برای زیارت امام حسین(ع) غسل کن و هنگام غسل کردن بگو: اللّهم… و نیز آیة الکرسی بخوان.(بحار الأنوار،ج 101/173)

در صحن امام حسین(ع): آنگاه که برای زیارت امام حسین(ع) وارد صحن آن حضرت شدی، دست به دعا بردار و آیة الکرسی بخوان. (بحار الأنوار،ج 101/206)