بزرگانى از دانشمندان اسلامى هم چون ابوحامدغزالى و فیلسوف کم‏ نظیر و محدث خبیر و عارف بصیر ملامحسن‏ فیض کاشانى با تکیه بر آیات قرآن و روایات به زیان‏هاى پرخورى و عادت داشتن به غذاهاى متنوع و سفره‏هاى رنگین و اسرافى و به منافع کم‏خورى و ساده‏خورى و قناعت به حلال پرداخته و در این زمینه کتاب مستقلى تدوین کرده‏اند، من به دورنمائى اندک از مطالبى که از آن بزرگواران رسیده اشاره مى‏کنم باشد که مطالعه کنندگان از آن بهره‏مند شوند.

از قوى‏ترین عوامل هلاککننده بنى‏آدم شهوت شکم و میل او به انواع غذاها و سفره‏هاى رنگین است.

به خاطر توجه نامعقول به شکم و شهوت خوردن، آدم و حوا از خانه قرار و دوام به خانه ذلت و افتقار و نیاز و احتیاج در آمدند، سببش این بود که از نزدیک شد به شجره منهیه و خوردن میوه آن نهى شده بودند ولى شهوت و میل خوردن بر آنان چیره شد، و نهى خدا را در تاریکى نسیانشان پنهان کرد تا از میوه آن درخت خوردند و زشتى بدن‏هایشان آشکار شد.

بدون تردید شکم چشمه شهوات و روئید نگاه بیمارى‏ها و آفات است، زیرا شهوت جنسى و شدت علاقه و اشتیاق به عمل غریزى در زن و مرد از آثار و تبعات شهوت شکم و خوردن غذاهاى رنگارنگ و متنوع است.

سپس شهوت خوردن و شدت میل به ارضاء غریزه جنسى مایه عشق شدید به ثروت و شهرت و مقام است که این امور اقتضاى گسترش انواع سفره‏ها و مایه شهوات جنسى را در پى دارد، آنگاه زیاد کردن ثروت و اضافه نمودن به مقام و جاه افتادن در امور بى‏نتیجه و کارهاى دور از عقل و احمقانه و انواع فخر فروشى‏ها و حسد و چشم‏هم‏چشمى را به دنبال مى‏آورد و بى‏تردید از این مسائل و امور غوغاى تفاخر و تکاثر و خود بزرگ‏بینى به وجود مى‏آید و همین حالات شیطانى است که انسان را به حسد و کینه و دشمنى و خشم مى‏کشد و او را به چاه تجاوز به حقوق دیگران و هر منکر و فحشائى مى‏اندازد.

همه اینها میوه بسیار تلخ آزاد گذاردن شکم و طغیان گرسنگى شکم‏پرست و سیرى او در جهت اسراف و افراط است.

اگر انسان با نیرو گرفتن از ایمان و تقوا و توجه به آخرت و دادگاه‏هاى آن و در نظر گرفتن عاقبت امور وجودش را رام گرسنگى کند و به وسیله آن راه‏هاى ورودى‏ شیطان را به حوزه باطن و درونش تنگ نماید نسبت به طاعت خدا و بندگى او فروتن و خاضع مى‏شود، و راه فساد و طغیان را نمى‏پاید، و کارش به غرق شدن در دنیا و ترجیح دادن آن بر آخرت و دچار شدن به حرص شدید نسبت به امور مادى و تبعاتش نمى‏انجامد در این زمینه روایات بسیار بسیار مهمى از رسول خدا، اهل بیت طاهرینش رسیده که دانستنش بر همه واجب و لازم است.

«جاهدوا انفسکم بالجوع والعطش فان الاجر فى ذلک کاجر المجاهد فى سبیل الله و انه لیس من عمل احب الى الله تعالى من جوع و عطش:» «1»

با خالى بودن شکم از خوراکى‏ها و آشامیدنیها با نفس سرکش مبارزه کنید، بى‏تردید پاداش در این زمینه مانند پاداش جهادگر در راه خداست و یقیناً عملى در پیشگاه خدا محبوب‏تر از گرسنگى و عطش نیست.

«لایدخل ملکوت السماوات قلب من ملأ بطنه:» «2»

قلب کسى که شکمش از خوراکى و غذا پر است وارد ملکوت آسمانها نمى‏شود.

آرى پرخورى مانع صعود به آسمان حقایق و باطن امور و اسرار و رموز است.

«ان الله یباهى الملائکة بمن قل طعمه فى الدنیا یقول: انظروا الى عبدى ابتلیته بالطعام و الشراب فى الدنیا فترکهما لاجلى اشهدوا یا ملائکتى ما من اکلة ترکها لاجلى الا ابدلته بها درجات فى الجنة:» «3»

خدا به فرشتگان به کسى که خوراکش در دنیا کم است مباهات مى‏کند مى‏فرماید: به بنده‏ام بنگرید، او را به خوراک و آشامیدنى در دنیا آزمایش کردم و او به خاطر من پرخورى و مصرف آشامیدنى زیاد را ترک کرد، فرشتگانم شاهد باشید لقمه‏اى را بخاطر من ترک نکرد مگر این که به ترک آن درجاتى را در بهشت عوض قرار دادم.

«ادیموا قرع باب الجنة یفتح، قیل و کیف ندیم قرع باب الجنة؟ قال بالجوع و الظماء:» «4»

کوبیدن در بهشت را ادامه دهید تا باز شود، گفتند: چگونه کوبیدن در بهشت را ادامه دهیم؟ فرمود به خالى بودن شکم از خوراکى و آشامیدنى.

«بئس العون على الدین قلب نخیب و بطن رغیب و نعظ شدید:»

بد عامل مخربى بر ضد دین است: قلب ترسوى بى‏درک، و شکم پرخور، و میل شدید به ارضاء غریزه جنسى.

«ما من شیئ ابغض الى الله من بطن مملؤ:» «5»

چیزى نزد خدا مبغوض‏تر از شکم پر خوراک نیست.

«ویل للناس من القبقین فقیل: و ما هما یا رسول الله؟ قال: الحلق و الفرج» «6»

واى بر مردم از دو قبقب گفتند: اى پیامبر خدا دو قبقب چیست؟ فرمود: شکم و شهوت.

«من شبع و نام قسى قلبه ثم قال: ان لکل شیئ زکاة و زکاة البدن الجوع:» «7»

کسى که پرخورى کند و بخوابد قلبش دچار قساوت مى‏شود، سپس فرمود: براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدن گرسنگى است.

«شرار امتى الذى غدوا بالنعیم الذین یأکلون من الطعام الوانا، و یلبسون الوان الثیاب و یتشدقون فى الکلام:» «8»

بدان امت من کسانى هستند که غذاهاى متنوع مى‏خورند، و لباس‏هاى قیمتى رنگارنگ مى‏پوشند و در سخن گفتن رعایت حزم و احتیاط را نمى‏کنند و بدون قید و بند با مردم سخن مى‏گویند.

علاوه بر پرخورى که از علل تحریک شهوت جنسى است، زمینه‏هاى دیگرى چون نظر بازى، رابطه با نامحرمان، تماشاى تصاویر و فیلم‏هاى زشت نیز محرک شهوت و کشاننده انسان به انواع گناهان و لذائذ غیر مشروع است که بخواست خدا در ضمن توضیح آیات مربوطه مفصل این مسائل خواهد آمد.

نتیجه شوم عصیان و تجاوز

بنى‏اسرائیل چون روى از حق و حقیقت برگرداندند، و با احکام تورات مخالفت کردند، و پى در پى به آزار موسى برخاستند، و فرهنگ الهى را به حاشیه زندگى راندند و خلاصه از شهوات بى‏مهار و بى‏قید و شرطشان در همه امور زندگى پیروى نمودند، چراغ عقل و خردشان با تندباد هواى نفس و طوفان خودپرستى خاموش شد، و به تدریج خلقیات زشت و ناپسند طیبعت ثانوى و عادت دائمى آنان گشت و به این خاطر فطرتشان رنگ باخت و از حالات انسانى محروم شدند و در ظلمات متراکم حیوان صفتى افتادند و نهایتاً به این نتیجه شوم دچار گشتند که تکذیب آیات الهى و کفر به احکام پروردگار و بى‏اعتقادى به کتاب خدا و وحى آسمانى و انکار نبوت پیامبران فرهنگ و پیشه و کار آنان شد، و همین تکذیب پیوسته و انکار دائم عامل خوردن داغ ذلت و مسکنت و گرفتار شدنشان به خشم الهى گشت‏ ذلِکَ‏ اول اشاره به ذلت و مسکنت آنان و خشم خدا بر ایشان است که عاملش تکذیب آیات خداست‏ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ.

و از پى افتادن در شهوات و تکذیب آیات حق به ظالمانه‏ترین کار و زشت‏ترین عمل که کشتن پیامبران است اقدام کردند، پیامبرانى که همه وجود خود را براى هدایت و نجات آنان هزینه کردند ولى آن ستم‏کاران حرفه‏اى چون پیامبر و رسولان حق را در جهت مخالف با خواسته‏ها و شهوات خود دیدند به کشتن آنان برخاستند، چنان که پیمبران باطن خود را که عقلشان بود کشته بودند.

این همه حالات زشت و بدکارى و کشتن پیامبران به خاطر این بود که از فرمان‏هاى خدا سرپیچى کردند و در چهارچوب خواسته‏هاى حق استقامت ننمودند، و از تکالیف الهیه سرباز زدند و پیوسته به تجاوز و تعدى از مرزها و حدود الهى و حقوق مردم مشغول بودند.

آرى عصیان از دستورات حق، و تجاوز و تعدى دائم چنان روح را کدر، و قلب را سیاه، و نفس را چموش و عقل را خاموش، و فطرت را نابود مى‏کند که نتیجه شوم و میوه تلخى از آن جز تکذیب دائمى آیات خدا و کشتن پیامبران به میان نمى‏ماند، و نتیجه شوم‏تر و میوه تلخ‏تر از آن علاوه بر عذاب استیصال در دنیا عذاب دردناک و آتش هولناک دائمى و همیشگى در عرصه‏گاه قیامت است که گرفتار آن نجاتى ندارد، و بیمار آن شفائى و درمانى نمى‏یابد.

وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ ناراً خالِداً فِیها وَ لَهُ عَذابٌ مُهِینٌ: «9»

و هر کس از خدا و رسولش نافرمانى کند و از اجراى خواسته‏هاى آنان که به مصلحت دنیا و آخرت خود اوست سر باز زند و از مرزهاى او که احکام و اخلاقیات و حلال و حرام است تجاوز نماید، خدا او را در آتشى در آورد که جاودانه است، و براى او عذابى خوار کننده خواهد بود.

گناه و تجاوز و تعدى چنان زشت و پلید است که گاهى نیت انجام آن هم اثر سوء و نتیجه شوم دارد.

در روایتى از پیامبر اسلام در مورد دو مسلمان که در اختلاف و برخورد شخصى به روى یکدیگر اسلحه بکشند و یکى کشته شود آمده:

هر دو در دوزخ‏اند، یکى از شنوندگان گفت: اى پیامبر خدا وضع قاتل روشن و معلوم است که به دوزخ وارد مى‏شود ولى مقتول چرا؟ حضرت پاسخ داد بخاطر این که او نیز نیت و قصد داشت که طرف مقابلش را بکشد! «10»

در روایات و زیارات آمده: که خوشنود به کردارهاى ناپسند و اعمال زشت دیگران هم در گناه با آنان شریک و هم‏چون انجام دهندگان آن است.

«فلعن الله امة قتلتک و لعن الله امة ظلمتک و لعن الله امة سمعت بذلک فرضیت به:»

لعنت خدا بر مردمى که تو را اى حسین‏بن‏على کشتند و لعنت خدا بر جمعى که به تو ستم روا داشتند و لعنت خدا بر گروهى که حادثه قتل تو و ستم بر تو را شنیدند و به آن راضى و خوشنود بودند.

قرآن مجید بخشى از عذاب‏هاى دنیائى و مصائب و بلاها را معلول گناهان مردم میداند:

وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ: «11»

و هر آسیب و بلائى به شما رسد به سبب گناهانى است که مرتکب شده‏اید و خدا از بسیارى از اعمال زشت شما هم در مى‏گذرد.

فَلْیَحْذَرِ الَّذِینَ یُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِیبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ یُصِیبَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ‏ «12»

پس باید کسانى که از فرمان پیامبر سرپیچى مى کنند بر حذر باشند از این که بلائى در دنیا یا عذابى دردناک در آخرت به ایشان رسد.

أَ لَمْ یَرَوْا کَمْ أَهْلَکْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ ما لَمْ نُمَکِّنْ لَکُمْ وَ أَرْسَلْنَا السَّماءَ عَلَیْهِمْ مِدْراراً وَ جَعَلْنَا الْأَنْهارَ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمْ فَأَهْلَکْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَ أَنْشَأْنا مِنْ بَعْدِهِمْ قَرْناً آخَرِینَ: «13»

آیا ندانسته‏اند که پیش از ایشان چه بسیار از ملت‏ها و اقوام را هلاک کردیم که به آنان در پهنه زمین نعمت‏ها و امکاناتى دادیم که به شما ندادیم و بر آنان باران‏هاى پى در پى و پر ریزش فرستادیم و نهرهائى از زیر پاى آنان جارى ساختیم ولى ناسپاسى کردند، پس آنان را به کیفر گناهانشان هلاک نمودیم و بعد از آنان اقوامى دیگر را پدید آوردیم.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- محجة البیضاء ج 5 ص 146.

(2)- محجة ج 5 ص 147.

(3)- محجة ج 5 ص 147.

(4)- همان مدرک، ج 5، ص 150- 151.

(5)- همان مدرک، ج 5، ص 150- 151.

(6)- همان مدرک، ج 5، ص 150- 151.

(7)- همان مدرک، ج 5، ص 154.

(8)- جامع الصغیر باب شین ص.

(9)- نساء 14.

(10)- جامع السعادات ج 3 ص 163.

(11)- شورى 30.

(12)- نور 63.

(13)- انعام 6.