با نام بردن از امام دوازدهم با مجموعه ای از صفات، راه شناخت روشنی برای آیندگان به ویژه مردمان آخر الزمان گشوده اند. کسانی که در تشخیص امام عصر (عج الله تعالی فرجه) به گمراهی رفتند، با وجود این کلمات صریح رسول خدا در خطبه ی غدیر، راهی برای توجیه ندارند.

شما از روز ازل در نگاه عالمیان، خاص بوده اید و در نگاه رحمت عالمیان نیز.
شما که طلایه دار پایان طلایی تاریخ زمینیان هستید، باید از آغاز مسیر وصایت، برای این امت معارفه می شدید که شدید.
خطبه ی غدیر، مردی را به طور خاص معرفی می کند که روزگاری مرکز استغاثه و تمنای همه ی عالم است و آن روزگار، اکنون است و آن مردِ بی بدیل، شما.
آقای عصر ما! غدیر، نقطه ی عطف رسالت پیامبر خاتم (صلی الله و علیه وآله)، خود، نقطه ی عطفی دارد که از نگاه و توجه ما کمی دور مانده؛ به این نگاه قاصر ما، گوشه نگاهی کن.
سیمایی که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) در روز غدیر خم و در فرازی مفصل از خطبه ی تاریخی خود از امام عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) ارائه فرمودند، ابعاد و زوایای مختلفی دارد.
می شود ویژگی هایی را که حضرت از امام دوازدهم برشمرده اند، در چند محور دسته بندی نمود. معمولاً دسته بندی موارد متعدد، بررسی آن ها را ساده تر و روشن تر می کند.
أَلا إِنَّه خِیَرَة الله وَ مخْتاره: او نیکو و برگزیده ی خداوند است.
بیان این ویژگی، تأکید دیگری است بر منصوص بودنِ مقام امامت و خلافت. کسی جز خدای متعال که پیامبر را مبعوث می کند، حق انتخاب و اختیار امام و وصی او را ندارد
اول- در دو مورد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اعلام می کنند که امام مهدی (علیه السلام)، آخرین امام است. پس با نام بردن از امام دوازدهم با مجموعه ای از صفات، راه شناخت روشنی برای آیندگان به ویژه مردمان آخر الزمان گشوده اند. کسانی که در تشخیص امام عصر (عج الله تعالی فرجه) به گمراهی رفتند، با وجود این کلمات صریح رسول خدا صلی الله و علیه و آله در خطبه ی غدیر، راهی برای توجیه ندارند.
- خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا: همانا آخرین امام از ماست
- أَلا إِنَّه الْباقی حجَّةً وَلاحجَّةَ بَعْدَه: آگاه باشید! که اوست حجّت پایدار و پس از او حجّتی نخواهد بود.
دوم- در بیانِ چند ویژگی، سخن از جایگاه و منصب امام عصر علیه السلام در عالم هستی به میان آمده است. در حقیقت این دسته از خصوصیات، میان همه ی ائمه (علیهم السلام) مشترک است چرا که اشاره به مقامات منصب امامت است.
- أَلا إِنَّه النّاصِر لِدینِ الله: اوست یاور دین خدا.
- أَلا إِنَّه خِیَرَة الله وَ مخْتاره: او نیکو و برگزیده ی خداوند است.
بیان این ویژگی، تأکید دیگری است بر منصوص بودنِ مقام امامت و خلافت. کسی جز خدای متعال که پیامبر را مبعوث می کند، حق انتخاب و اختیار امام و وصی او را ندارد.
- أَلا إِنَّه الْمخْبِر عَنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ: او از سوی پروردگارش سخن می گوید
- الْمشَیِّد لاِمْرِ آیاتِهِ: آیات و نشانه های او را برپا می کند
- أَلا إِنَّه الْمفَوَّض إِلَیْهِ: هموست که [اختیار امور جهانیان و آیین آنان ] به او واگذار شده است.
- أَلا وَ إِنَّه وَلِی الله فی أَرْضِهِ: آگاه باشید که او ولی خدا در زمین است.
- وَحَکَمه فی خَلْقِهِ: داور او در میان مردم است.
- وَأَمینه فی سِرِّهِ وَ علانِیَتِهِ: و امانتدار امور آشکار و نهان است.
سوم- بخش دیگری از صفات امام عصر (علیه السلام) را که در خطبه ی غدیر اشاره شده، می توان از ملزومات دسته ی سوم یعنی از ملزومات جایگاه امامت و وصایت دانست. کسی که از سوی خدا در این موقعیت حساس در عالم هستی قرار گرفته است، اگرچه از جنس همین مردمان است، اما باید از امکانات خاصی برخوردار باشد تا وظیفه ی هدایتگری و رهبری را به انجام برساند.
ویژگی های دسته ی سوم، بیانگر این خصوصیات و امکانات ویژه ی امامت است:
شکست های ظاهریِ جبهه ی حق، در دوران او دیگر معنا ندارد. چیرگی موقت اهل باطل، به خط پایان می رسد. برای ظالمان، دیگر وقتِ تقاص است. همه ی این ها حکایت از آخرالزمان و امام آخر دارد
- الْمَهْدِی: هدایت شده (از سوی خدا).
- أَلا إِنَّه الْغَرّاف مِنْ بَحْرٍ عَمیقٍ: از دریایی ژرف پیمانه هایی افزون گیرد.
- أَلا إِنَّه وارِث کلِّ عِلْمٍ : او وارث دانش هاست.
- وَالْمحیط بِکلِّ فَهْمٍ: و حاکم بر ادراک هاست.
- أَلا إِنَّه قَدْ بَشَّرَ بِهِ مَنْ سَلَفَ مِنَ الْقرونِ بَیْنَ یَدَیْهِ: آگاه باشید! که تمامی گذشتگان ظهور او را بشارت داده اند.
- وَلا حَقَّ إِلاّ مَعَه وَلانورَ إِلاّعِنْدَه: درستی و راستی و نور و روشنایی تنها نزد اوست.
چهارم- از میان بیست و چند ویژگیِ بیان شده، 9 ویژگی حکایت از برپایی قسط و عدل دارد با قدرتی بی منازع و بی همتا. به گونه ای که یاور جبهه ی مظلومانِ با خدا، و دشمن جبهه ی ظالمانِ بی خداست.
- الْقائِمَ: قیام کننده.
- أَلا إِنَّه الظّاهِر عَلَی الدِّینِ: اوست غلبه کننده بر همه ادیان.
- أَلا إِنَّه الْمنْتَقِم مِنَ الظّالِمینَ: اوست انتقام گیرنده از ستمکاران.
- أَلا إِنَّه فاتِح الْحصونِ وَهادِمها: اوست فاتح دژها و منهدم کننده ی آنها.
- أَلا إِنَّه غالِب کلِّ قَبیلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ وَهادیها: اوست چیره بر تمامی قبایل مشرکان و راهنمای آنان.
- أَلاإِنَّه الْمدْرِک بِکلِّ ثارٍ لاِوْلِیاءِالله: او خونخواه تمام اولیای خداست.
- أَلا إِنَّه الرَّشید السَّدید: اوست بالیده و استوار.
- أَلا إِنَّه لاغالِبَ لَه وَلامَنْصورَ عَلَیْهِ: کسی بر او پیروز نخواهد شد و ستیزنده ی او یاری نخواهد گشت.
کلید واژه های "قبایل شرک"، "ظالم" و "اولیای خدا" و "دین خدا"، تأکیدی است بر این حقیقت که در دوران ظهورِ آخرین حجت خدا، دیگر سرمایه و قدرت مادی، معیار جبهه بندی جهان نیست؛ بلکه معیار عقیده و ایمان، محور قرار می گیرد.
اکثر خصوصیات دسته ی چهارم، مؤید و مکمل دسته ی اول اند. در این دسته، صفاتی را می خوانیم که تنها متعلق به یک نفر است و او هم کسی است که همه ی ناتمام ها را تمام می کند و همه ی بایدها را به تمامی محقق می کند. شکست های ظاهریِ جبهه ی حق، در دوران او دیگر معنا ندارد. چیرگی موقت اهل باطل، به خط پایان می رسد. برای ظالمان، دیگر وقتِ تقاص است. همه ی این ها حکایت از آخرالزمان و امام آخر دارد.