طبق داده هاى یونیسف، 60 درصد از 110 میلیون کودک 6 تا 11 ساله محروم از مدرسه در جهان دختر هستند.

طبق آمار صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) 65 میلیون دختر در سراسر جهان از آموزش و تحصیل محرومند که این موضوع خط فقر مفرط، مرگ در دوران کودکى، ایدز و همچنین خطر انتقال به نسل آینده را افزایش مى دهد؛ این در حالیست که اگر یک دختر بدون آگاهى بزرگ شود و اطلاعاتى از مهارت هاى زندگى نداشته باشد، خطرات بیشترى او را نسبت به همتاهاى تحصیلکرده اش تهدید مى کند و این دختر، ناقل این خطرات به نسل هاى آینده نیز خواهد بود.

«مریم شربتدار قدس» مدیر کل دفتر امور بانوان وزارت آموزش و پرورش با اشاره به زمینه هاى فرهنگى، اقتصادى و ضعف دولت ها در رساندن امکانات آموزشى به کودکان در محرومیت از تحصیل دختران مى گوید: به نظر مى رسد عمده دلیل محرومیت از تحصیل دختران مشکلات اقتصادى خانواده ها باشد، از این رو وزارت آموزش و پرورش در این زمینه طرح آموزش از راه دور را براى این کودکان در نظر گرفته تا شاید از نظر اقتصادى و فرهنگى برخى مشکلاتشان حل شود.

این اظهارات در حالیست که به گفته محققان بزرگترین مانع تحصیل دختران در کشورهاى مختلف شهریه هاى مدارس است. زمانى که خانواده مجبور به پرداخت شهریه براى آموزش فرزندانش باشد، ترجیح مى دهد که پسران خود را به مدرسه بفرستد و از تحصیل دختران صرف نظر کند؛ هر چند که فى نفسه نمى خواهد مانع رفتن دخترانش به مدرسه شود.

«پیرانى»، مشاور امور بانوان وزیر آموزش و پرورش در سیستان و بلوچستان با اشاره به فراهم بودن بازار کار در کشورهاى حوزه خلیج فارس بیان مى کند: گاهى اوقات پدر خانواده براى کار به این کشورها مى رود و خانواده وى در کشور رها مى شود؛ در نتیجه مشکلات فراوانى براى زنان به عنوان سرپرست خانواده و کودکان آنها ایجاد مى شود، بنابراین چندان رغبتى براى ادامه تحصیل به دلیل مشکلات ایجاد شده از خود نشان نمى دهند.

«شربتدار قدس» با بیان این که در برخى مناطق، دورى از تحصیل تنها دامنگیر دختران نبوده و حتى پسران نیز از تحصیل محروم هستند تصریح مى کند: زمانى که مسئله اقتصادى، در محرومیت از تحصیل مطرح مى شود پسران را هم درگیر مى کند، به گونه اى که خانواده ها ترجیح مى دهند پسرانشان به سمت مشاغلى مثل کشاورزى بروند و حتى در برخى استان ها با روى آوردن به سوى کارهاى خلاف تحصیل را رها مى کنند.

به گفته وى بُعد اقتصادى محرومیت از تحصیل در استان هاى محروم کشور بیشتر به چشم مى خورد که طبیعتاً ناشى از فرهنگ غلط و فقر فرهنگى موجود در این استان هاست که پدران آنها نیز با آن دست به گریبان بوده اند و آنها فکر مى کنند که تحصیل مانع از درآمدزایى آنها مى شود.

على رغم امکانات لازم براى پوشش تحصیلى دانش آموزان در برخى مناطق روستایى محروم، خانواده ها به دلیل فقر فرهنگى حاضر به ادامه تحصیل فرزندان خود نیستند.

مریم شربتدار قدس عمده دلایل فرهنگى محرومیت از تحصیل دختران را ازدواج در سنین پایین، وجود نگرش هایى مبنى بر این که «دختر آموزش را مى خواهد چه کند؟» مى داند و اظهار مى کند: محرومیت از تحصیل در استان هایى مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبى، و استان هاى محروم بیشتر دیده مى شود.

«پیرانى» نیز تعصبات قومى، ضعف فرهنگى، ازدواج دختران در سنین پایین، پراکندگى روستاها و به حد نصاب نرسیدن دانش آموزان براى تشکیل کلاس، عدم آگاهى و فقر فرهنگى، کمبود و نبود مدارس راهنمایى دخترانه در محل، نبود نیروى متخصص زن در مدارس راهنمایى دخترانه، مخالفت والدین، آمار کم دانش آموزان و عدم امکان افتتاح آموزشگاه، نبود وسیله نقلیه و صعب العبور بودن جاده ها در مناطق روستایى، بُعد مسافت روستاها تا محل تحصیل را از دیگر عوامل محرومیت از تحصیل خواند.

وى با بیان این که در حال حاضر برخى از نگرش هاى خانواده ها درباره تحصیل فرزندان خود و به ویژه دخترانشان تغییر کرده مى گوید: در سال هاى گذشته ما با اجبار و خواهش و تمنا از خانواده ها مى خواستیم که دانش آموزان دختر خود را وارد مدرسه کنند، اما آنها به ویژه از مقطع ابتدایى به بعد تمایل چندانى براى ادامه تحصیل دخترانشان نداشتند.

مشاور وزیر آموزش و پرورش در سیستان و بلوچستان خاطر نشان مى کند: اگر در جایى مدارس دخترانه نبود خانواده ها مایل نبودند دختر خود را از منطقه اى به منطقه دیگر با این دلیل که ضرورتى براى ادامه تحصیل دختر وجود ندارد بفرستند، از سوى دیگر ازدواج زودرس نیز باعث محرومیت از تحصیل دختران مى شد.

«شربتدار قدس» مشاور وزیر آموزش و پرورش وجود تفکراتى مانند این که «دختر باید بیشتر در خانه بنشیند، چرا که با بیرون رفتن، چشم و گوشش باز مى شود» را از دیگر دلایل فرهنگى دخیل در محرومیت از تحصیل مى داند و به خبرگزارى دانشجویان ایران مى گوید: "زمانى که تحصیل براى پسران مطرح مى شود خانواده ها آن را راهى براى درآمدزایى مى دانند اما در قبال دختر بیان مى کنند که «آنها تحصیل را مى خواهند چه کنند، دختر ازدواج مى کند و کنج خانه مى نشیند»".

وى با اشاره به اجرایى شدن این باورهاى فرهنگى غلط در برخى از روستاهاى کشور تصریح مى کند: اجراى این باورها به محرومیت از تحصیل دختران دامن مى زند.

مشاور وزیر آموزش و پرورش ادامه مى دهد: متأسفانه ما در میان برخى از مسؤولین نیز با این امر اما با شکلى متفاوت روبرو هستیم؛ چرا که محرومیت از تحصیل براى دختران دیگر بسیار قدیمى شده و در حال حاضر صحبت از این است که آموزش و تحصیل براى همه باشد؛ اما خطر در جاى دیگرى احساس مى شود، مواردى دیده مى شود که القائاتى مبنى بر این که «چه کسى گفته زنان وارد جامعه شوند» دیده مى شود.

به گفته وى این دسته از افراد، تحصیل زنان را مى پذیرند و معتقدند که اگر مادر باسواد باشد در تربیت فرزندان هم مؤثر خواهد بود، اما تا همین مرحله قانع هستند؛ به عبارتى دیگر، آنها با تحصیل موافق ولى با مشارکت زنان مخالفند که این مسأله از همان فقر فرهنگى در میان برخى مسؤولین ناشى مى شود که به ما نشان مى دهد ما نباید به دنبال این مسأله تنها در دورافتاده ترین روستاها باشیم.

«قدس» با اشاره به ضرورت تغییر نگرش در برخى مسؤولین، به بحث افزایش حضور دختران در دانشگاهها اشاره مى کند و ادامه مى دهد: جنجالى که به دلیل ورود بیشتر دختران به دانشگاهها راه افتاد و طرح مسائلى از قبیل این که پسران دیگر با دختران تحصیلکرده ازدواج نمى کنند و آسمان و ریسمان هایى که در این زمینه بافته شد، ناشى از این باورهاست.

مدیر کل دفتر امور بانوان وزارت آموزش و پرورش خاطر نشان مى کند: حال اگرتعداد دختران در دانشگاهها بیشتر است، چرا ما نمى آییم ریشه یابى کنیم که پسران به چه دلیل کمتر سراغ تحصیل مى روند و ترجیح مى دهند تحصیل را رها کنند و وارد بازار کار شوند؛ از این رو برخى به جاى ریشه یابى این قضیه، سریع نگران شدند که چرا دختران بیشتر وارد دانشگاه شده اند.

به گفته وى ایجاد چنین مباحثى، خاص اقشار محروم نیست چرا که آنها را مى توان طى یک یا دو جلسه توجیه کرد و با اقدامات فرهنگى به تشریح لزوم تحصیل دختران پرداخت؛ چرا که اگر مشکلات اقتصادى آنها بر طرف شود سریع آن را مى پذیرند، اما نگرانى در جاى دیگر است.

«شربتدار قدس» معتقد است که وجود تفکراتى که موجب محرومیت از تحصیل دختران مى شود باعث انتقال همین شیوه تربیت و نگرش به نسل بعدى توسط همین دختران مى شود، این در حالیست که نمى توان منکر تأثیر آموزش و تحصیل حتى براى کسى که مى خواهد کنج خانه بنشیند، در تربیت نسل بعدى باشیم.

وى کمترین فایده تحصیل در میان دختران را عدم ممانعت از تحصیل فرزندان خود مى داند و اظهارمى کند: این در حالیست که اهمیت دانش تنها براى دختران نبوده و نمى توان آن را خاص آنها کرد، اما به دلیل این که محرومیت بیشتر در میان دختران در تاریخ قدیمى کشور دیده شده، تأکید بیشترى بر روى دختران مى شود در غیر این صورت کسب دانش براى همه لازم است.

در این زمینه «پیرانى» مشاور وزیر آموزش و پرورش در استان سیستان و بلوچستان بیان مى کند: آسیب هاى ناشى از محرومیت از تحصیل، در درازمدت خود را نشان مى دهد؛ به گونه اى که تحقیقات نیز نشان مى دهد از نظر روحى - روانى کودکانى که شرایط ادامه تحصیل برایشان فراهم نبوده اکثراً دچار افسردگى شده اند و از نظر روحى - روانى، موقعیت اجتماعى، شغلى و آسیب هایى آنها را تهدید مى کند.