« نماز در کلام امیر مومنان علی علیه السلام» - بشنو این نی چون حکایت می کند

»» « نماز در کلام امیر مومنان علی علیه السلام»

وصف نماز را باید از کسی شنید که خود به راستی اقامه کننده آن بود . کسی که نماز با تک تک سلولهای مبارکش عجین شده و آن را با تمام وجود برپا می نمود .

ذره ذره خاک مدینه ، مکه ، کوفه هر جایی که ایشان قدم نهاده است ، گواه راز و نیازها و نمازهای حقیقی آن بزرگوار است . هنوز پژواک نوای دلنشین مناجات امام علی (ع) در جان هستی طنین انداز است . پس گوش جان به فرموده های آن امام همام می سپاریم ، تا آداب قیام به نماز را که ستون دین است ، فرا گرفته و عامل به آن باشیم .

"اهمیت و فضیلت نماز "

- شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می کنم ، زیرا نماز برترین عمل و ستون و اساس دین شما است . (1)

- وقتی که بنده ای سجده می کند ، ابلیس فریاد می زند : وای بر من! او اطاعت کرد ، ولی من معصیت کردم ، او سجده کرد و من از این عمل سرباز زدم. (2)

- گناهی که پس از آن مهلت یافتم تا دو رکعت نماز گزارم و از خدا اصلاح آن گناه را بخواهم ، مرا اندوهگین نکرد. (3)

- نماز ستون دین است و اولین عمل انسان است که خدا بدان نظر می کند، اگر صحیح بود ، به سایر اعمال نیز نظر می فرماید و اگر صحیح نباشد در هیچ عمل دیگر نمی نگرد و کسی که تارک نماز باشد بهره ای از اسلام ندارد .(4)

" نماز امام علی (ع)"

- بار خدایا! من نخستین کسی هستم که به حق رسیدم ، آن را شنیدم و پذیرفتم . هیچ کس مگر رسول خدا (ص) در نماز بر من پیشی نگرفت. ( 5)

- بار خدایا! این نماز را که در پیشگاه تو به جای آوردم ، نه به جهت نیازی است که به آن داری و نه به خاطر میل و رغبتی است که در آن داری ، بلکه برای بزرگداشت و پذیرش فرمان تو است که مرا به انجام آن فرمان داده ای . خدایا! اگر در نماز من عیبی است ، یا رکوع و سجود آن ناقص است ، مرا باز خواست مکن و با پذیرش و آمرزش خود ، بر من تفضل و عنایت فرما. (6)

- چون وقت نماز فرا می رسید ، علی (ع ) بر خود می لرزید. به او می گفتند : یا امیر المؤمنین ! ترا چه شده است ؟ می فرمود: وقت ادای امانتی رسیده است که خداوند آن را بر آسمان ها ، زمین و کوه ها عرضه کرد ، آنها از قبول آن ابا کردند و از آن بیمناک شدند .(7)

- امیر المؤمنین (ع) رکوع نماز را آن قدر طولانی می کرد که عرق از ساق پای وی جاری و زیر قدم های مبارکش تر میشد .(8)

- هنگامی که برای حضرت علی (ع) مشکلی پیش می آمد ، به نماز پناه می برد و آیه « واستعینوا بالصبر و الصلوة » ( از صبر و نماز یاری جویید) را تلاوت می کرد .(9)

"آثار و اسرار نماز "

- هنگامی که انسان در حال نماز است ، اندام ، لباسش و هر چه پیرامون اوست ، خدا را تسبیح می گویند .(10)

- نماز ، قلعه و دژ محکمی است که نماز گزار را از حملات شیطان نگاه می دارد .(11)

- نماز ، گناهان را مانند ریزش برگ درختان فرو می ریزد .(12)

- اگر نمازگزار بداند که چقدر از رحمت خداوند را فرا گرفته است ، سرش را از سجده بر نمی دارد .(13)

- پیامبر خدا (ص) نماز را به چشمه آب گرمی که در خانه است و شخص شبانه روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد ، تشبیه کرده است . بدون تردید چرک و آلودگی در بدن چنین کسی باقی نخواهد ماند .(14)

- ( بندگان مؤمن ) هنگامی که نماز می خوانند ، به نشان تواضع ، گونه ها را به خاک می سایند و برای اظهار کوچکی و خاکساری ، اعضای خود را بر زمین می گذارند .(15)

" آمادگی قبل از نماز "

- امیرالمؤمنین (ع) فرمود : پیغمبر خدا (ص) فرموده است : روز قیامت خداوند امت مرا در میان سایر امت ها در حالی محشور می کند که آثار نورانی وضو در ایشان پیداست .(16)

- روزی حضرت علی (ع) به فرزندش محمد حنیفه فرمود : ظرفی آب بیاور. محمد آب آورد ، حضرت دست های خود را شست و فرمود : به نام خدا تبرک می جویم ، از او کمک می خواهم ، حمد و سپاس مخصوص خدایی است که آب را پاک و پاک کننده ساخت. سپس آب در دهان گردانید و عرض کرد: خداوندا روزی که ترا ملاقات می کنم ، حجتم را به من تلقین کن و زبانم را برای ذکرت بگشای . آنگاه با آب ، بینی خود را شسته و عرض کرد : خدایا بوی بهشت را بر من حرام مکن و من را از کسانی قرار ده که بوی نسیم و عطر بهشت را حس می کنند . سپس صورتش را شست و عرض کرد: خداوندا روزی که تبهکاران روسیاهند ، مرا رو سپید گردان و روزی که صالحان رو سفیدند ، روسیاهم مکن. آنگاه دست راستش را شست و عرض کرد : خدایا کارنامه ام را به دست راستم و برگه اقامت ابدی در بهشت را به دست چپم بده و حساب مرا آسان گیر.

پس از آن ، دست چپش را شست و عرض کرد: خدایا کارنامه را به دست چپم مده ، آن را بر گردنم مینداز و من از پاره های آتش به تو پناه می برم .آن گاه سرش را مسح کرد و عرض نمود : خداوندا جامه های رحمت ، برکت و عفوت را بر من بپوشان. سپس دو پای خود را مسح کرد و عرض نمود : خدایا روزی که قدم ها در آن می لغزند ، گام های مرا بر صراط ، ثابت و استوار فرما و سعی و تلاشم را در چیزی قرار ده که تو از من راضی باشی. (17)

- زمانی بر مردم بگذرد که کارهای ناشایست بسیار گردد ، هر یک از شما که آن زمان را درک کند ، نباید شبها بدون وضو بخوابد. (18)

- مراقب اول وقت بودن نمازهای پنجگانه باشید ، زیرا این نمازها در پیشگاه خداوند عزوجل دارای موقعیتی خاص هستند .(19)

- هر که بانگ ( اذان ) را بشنود و بدون علت به آن پاسخ ندهد ، پس نمازی برای او نیست .(20)

- هر کسی که نماز خود رابا اذان و اقامه بخواند ، صفی از فرشتگان پشت سر او به نماز می ایستند که دو طرف آن صف دیده نمی شود و هر کس نماز خود را با اقامه تنها بخواند ، یک فرشته پشت سر او نماز می گزارد .(21)

- در چهار زمان دعا را غنمیت شمارید : 1- هنگام قرائت قرآن ، 2- هنگام اذان 3- هنگام نزول باران 4- هنگام روبرو شدن دو لشگر مؤمنین و کفار برای جنگ.(22)

- « قد قامت الصلوة » بدین معنا است که هنگام دیدار ، راز و نیاز ، برآورده شدن خواسته ها ، دریافت آرزوها و همچنین زمان رسیدن به خداوند ، کرامت ، آمرزش ، بخشش و خشنودی او فرا رسیده است .(23)

"حضور قلب"

- ای کمیل! شأن و مقام تو به خواندن نماز ، گرفتن روزه و دادن صدقه نیست . همانا شأن و قدر آدمی آن است که نماز با قلبی پاک انجام پذیرد ، مورد قبول خداوند باشد و با خضوع و خاکساری ادا شود .(24)

- هر که نماز به جای آورد در حالیکه حق نماز را بشناسد آمرزیده شده است .(25)

- در حال کسالت و چرت زدن نماز نخوانید و در حال نماز به فکر خودتان نباشد ، زیرا در محضر خدا ایستاده اید به درستی که آن مقدار از نماز بنده قبول می شود که قلباً به خدا توجه داشته باشد .(26)

- نماز ، تنها قیام و قعود (برخاستن و نشستن) نیست ، همانا نماز اخلاص تو است که جز خدا ، اراده دیگری نکنی.(27)

"اعمال و ذکرهای نماز"

- سوره فاتحه را خداوند به محمد (ص) و امت او عطا کرد و با حمد و سپاس برخود آن را آغاز کرد . سپس با دعا و ثنای خداوند عزوجل ادامه یافت . من از پیامبر خدا (ص) شنیدم که فرمود: « خداوند می فرماید: سوره حمد را میان خود و بنده ام تقسیم کرده ام ، پس نیمی از آن من و نیمی از آن بنده من است . و بنده ام هر چه (در آن) بخواهد به او می دهم .

پس هنگامی که بنده بگوید : " بسم الله الرحمن الرحیم" خداوند می فرماید: بنده ام به نام من شروع کرده ، پس بر من لازم شد که امورش را کامل کنم و اموالش را بر او مبارک گردانم .

و هنگامی می گوید: " الحمدلله رب العالمین" خداوند می فرماید: بنده ام مرا ستایش کرد و فهمید نعمتهایی که دارد از من است و بلاهایی که از او دفع شده با نیروی من است ، شما را گواه می گیرم ، چند برابر نعمتهای دنیاییش در آخرت به او بدهم و بلای آخرت را از او برگردانم، به همان گونه ای که بلای دنیا را از او بر می گرداندم . و وقتی بگوید: "الرحمن الرحیم" خداوند می فرماید: شهادت داد ، من بخشنده و مهربانم ، شما را گواه می گیرم از رحمتم بهره او را فراوان گردانم و از عطایم سهم وی را بسیار دهم .

پس وقتی بنده می گوید : " مالک یوم الدین" خداوند می فرماید : شما را به شهادت می گیرم ، همان گونه که اعتراف نمود ، من مالک روز رستاخیز هستم ، در روز حساب ، حسابش را بر او آسان گردانم ، حسناتش را بپذیرم و از گناهش درگذرم .

وقتی بگوید: " ایاک نعبد" خداوند می فرماید: بنده ام درست گفت ، او مرا عبادت می کند ، من نیز به او پاداشی در قبال عبادتش بدهم که هر کسی در عبادتش برای من با او مخالفت کرده رشک برد .

پس وقتی بگوید: " ایاک نستعین" خداوند می فرماید : از من کمک خواست و به من پناه آورد ، شما را گواه می گیرم ، او را در کارش یاری کنم ، در گرفتاری کمکش کنم و در روز رستاخیز در هنگام سختی ها دستش را بگیرم ( تا این فراز حمد ، از آن خداوند است.)

هنگامی که بنده بگوید: " اهدنا الصراط المستقیم" تا آخر سوره ، خداوند بزرگ می فرماید : این برای بنده ام و هر چه که بخواهد به او می دهم ، خواسته او را اجابت کردم و هر چه آرزو نمود به او دادم و از هر چه می ترسید ایمنی اش بخشیدم. (28)

- از امام علی (ع) پرسیدند: معنای رکوع چسیت؟ فرمود: یعنی به تو ایمان آوردم ، اگر چه گردنم را بزنی .

- معنای « سبحان ربی العظیم و بحمده » این است که : خدا منزه است ، بزرگی از آن خداوند است و پروردگارم ، همان خالق من است . فقط او بزرگ است و عظیم. (29)

- سجده را طولانی کنید ، هیچ کاری بر ابلیس سنگین تر از این نیست که فرزند آدم را در حال سجده ببیند ، چون به او دستور سجده داده شد ، ولی عصیان ورزید ، در حالی که فرزند آدم مأمور به سجده شد و اطاعت کرد و نجات یافت. (30)

- از امیرالمؤمنین (ع) معنی و تفسیر سجود را پرسیدند ، حضرت فرمود: سجود یعنی خدایا مرا از خاک آفریدی ، و چون سر از سجده بردای ، بدین معنا است که مرا از آن برانگیختی . و چون مجدداً سر به سجده نهی ، یعنی این که دوباره مرا به زمین بازخواهی گرداند و سر برداشتن از سجده دوم ، یعنی این که مرا مجدداً از زمین بر می انگیزی . معنای « سبحان ربی الاعلی» چنین است : " سبحان" یعنی خالق و پروردگار من منزه است از صفات ناپسند و " اعلی" یعنی: او در ملکوت خود علو و رفعت دارد ، تا جایی که بندگان همگی تحت امر و مقهور عزت اویند و اوست که تدبیر امور بندگان ، آسمان و زمین می کند و همه به سوی او عروج می کنند .(31)

- قنوت و سجده طولانی در نماز ، نماز گزار را از عذاب آتش نجات می دهد .(32)

- معنای تشهد تجدید و تکرار شهادتین است که تجدید ایمان و اسلام و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ است . معنای " السلام علیکم و رحمة الله و برکاته" : از خداوند ترحم خواستن برای خود و همه بندگان است که خود سبب ایمن شدن از عذاب قیامت است .(33)

سهل انگاری در نماز

- دزدترین مردم کسی است که از نمازش بدزدد. ( کم بگذارد) ( 34)

آثار ترک نماز

- آیا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرا نمی دهید ، وقتی از آنها سوال می شود : " چه چیز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ گویند : ما از نمازگزاران نبودیم" . (35)

قبولی نماز

- علی (ع) خطاب به کمیل فرمود : ای کمیل! نگاه کن ، ببین که در کجا نماز می گزاری و بر روی چه چیز به نماز ایستاده ای . اگر آن چیزی را که برای نمازت استفاده می کنی حلال و مباح نباشد ، نمازت قبول نیست .( 36)

تعقیبات نماز

- رسول اکرم (ص) به من فرمود: یا علی! در تعقیب هر نمازی آیة الکرسی را بخوان ، زیرا کسی آن را پاس نمی دارد ، مگر پیامبر باشد یا به مقام صدیق و شهید رسیده باشد .( 37)

1- بحار الانوار، ج 82، ص 209

2- همان، ص 233

3- نهج البلاغه، حکمت 291

4- دعائم الاسلام، ج ا، ص 132

5- نهج البلاغه، خطبه 131

6- بحار الانوار ، ج 83 ، ص 038

7- محجة البیضاء ، ج ا ، ص 378

8- بحار الانوار، ج 85، ص 110

9- وسایل الشیعه ، ج 5، ص 263

10- بحار الانوار، ج 82، ص 213

11- غرر الحکم، ص 56

12- نهج البلاغه ، خطبه190