آفرینش مورچه

سخن امام درباره آفرینش مورچه: اگر در بزرگى آفرینش بیندیشید و نعمتهاى فراوان خلقت را بدیده آرید براه هدایت باز میگردید و از شکنجه آتش آخرت به هراس مى‏افتید ولى در دلها بیمار و چشمها نابیناست آیا به آفریده‏هاى کوچک نمى‏نگرید که چگونه آفرینش آنها استوار و ترکیبشان منظم است و خداوند براى آنها چشم و گوش آفریده و پوست و استخوانشان را آراسته است ؟  
بمورچه و کوچکى پیکر و نازکى اندامش نگاه کنید که بگوشه چشم نمیآید و اندیشه به آفرینش آن راه نمى‏یابد ، چگونه بروى زمین راه مى‏رود و براى بدست آوردن روزیش مى‏جنبد و دانه را به لانه‏اش میبرد و انبار مى‏کند و در تابستان براى زمستانش فراهم مى‏آورد و بگاه گرما براى سختى سرمایش ذخیره مى‏کند ، خداوند روزى او را کفالت مى‏فرماید و به تناسب نیازش روزیش مى‏دهد ، خداى منت گزار از او بى‏خبر نیست و پروردگار پاداش بخش بى‏بهره‏اش نمیگذارد هر چند در شکاف سنگهاى صاف و سخت باشد و اگر در اندامهاى گوارش و در پائین و بالاى آن و سازمان هاضمه آن و چشم و گوشى که در سر دارد بیندیشى بشگفتى مى‏افتى و از بیان شگفتیهاى پیکرش ناتوان میمانى .  
پس بلند مرتبه است خداوندى که پیکرش را بپا داشت و ساختمان اندامش را بر بنیان هندسه‏اش بنا کرد و هیچکس را در آفرینش او شریک نگرفت و از یاورى یارى نخواست و اگر درست بیندیشى در مى‏یابى که آفریدگار مورچه همان آفریدگار درخت خرما است که با وجود امتیاز پدیده‏ها و اختلاف جنبندگان دقتى یگانه بکار برده است و موجودات ریز و درشت و سنگین و سبک و توانا و ناتوان را یکسان آفریده است ، همچنین است آفرینش آسمان و هوا و باد و آب ، پس به آفرینش خورشید و ماه و گیاه و درخت و آب و سنگ و آمد و شد شبانه‏روز و جوش و خروش دریاها و فراوانى کوهسارها و بلندى تیغها و گونه‏گونى واژه‏ها و زبانهاى مختلف بژرفى نگاه کن و بیندیش ، پس واى بر آنکس که خداى اندازه‏گیر و پر تدبیر را انکار کند ، آنها چنین مى‏پندارند که در دنیا بمانند گیاهى بدون کشاورز روئیده‏اند و با اینکه چهره‏اى گونه‏گون بدون سازنده‏اند ولى در گفتار و اندیشه خویش برهانى ندارند آیا ممکن است که ساختمانى بدون سازنده پدید آید و یا کارى بدون کارگرى انجام پذیرد ؟

آفرینش ملخ

گفتارى از امام درباره خلقت ملخ: و نیز اگر خواهى درباره آفرینش ملخ بیندیش که خدایش دو چشم سرخ بخشید و آنرا چون چراغى در حدقه‏اى درخشنده جا داد و گوشى پنهان برایش قرار داد و دهانى مناسب در سرش باز گشود و احساسى نیرومند به او بخشید و دندانهائى که با آن گیاه را خورد میکند و داسهائى که با آن مى‏درود ، کشاورزان از هجوم او بهراس مى‏افتند و اگر همه‏شان فراهم آیند توان بیرون راندنش را ندارند ، تا اینکه بکشتزارها درآید و بهره‏اش را برگیرد با اینکه تمام پیکرش از یک انگشت نازک ، کوچکتر است .  
پس خجسته است پروردگارى که همه آفریده‏ها خواه و ناخواه بدرگاهش سجده میبرند و پیشانى‏ها و رخهایشان را به آستانش مى‏سایند و در برابرش ابراز ناتوانى و فرمانبرى مى‏کنند و از بیم حشمتش به اظهار بندگى میپردازند ، پرندگان در گرو فرمان اویند دریا اندامشان را مى‏آراید و روزیشان میدهد و گروههایشان را به آمار مى‏آورد ، پس این کلاغ است و این عقاب و این کبوتر است و این شتر مرغ ، هر پرنده‏اى را بنامش میخواند و روزیش مى‏دهد ابرهاى پربار را پدید میآورد تا بارانهاى خود را ببارند و هر گروه از ابرها را بجائى میفرستد تا زمینهاى خشک را سیراب کنند و پس از مردگى با رویش گیاهان زنده شوند

آفرینش طاووس

سخنى از امام درباره شگفتى‏هاى آفرینش طاووس: پدیده‏هاى آفرینش را بشگفتى بیافرید ، برخى را جاندار و برخى را بیجان ، گروهى را بى‏جنبش و گروهى را در چرخش و با نازک کاریهاى آفرینش براهینى روشن بر توانائى بى‏پایانش بر پا داشت بدانسان که خردها بزرگیش را پذیرفتند و در برابر فرمانش تسلیم شدند ، دلایل یگانگیش در گوشها آواز میدهند و ما را به پذیرش یکتائیش میخوانند .  
و پرندگان گوناگونى بیافرید که در شکافهاى زمین و دره‏هاى ژرف و ستیغ کوهها آشیان گیرند با پرهاى رنگارنگ و اندامهاى گونه‏گون که مهار فرمان او را بگردن دارند و با پر و بالهاى خویش در هواى گشاده و فضاى گسترده پرواز مى‏کنند و آنها را با همه شگفتیهائى که در آفرینش خود دارند بدون نمونه و نقشه قبلى بیافرید و بر استخوانهایشان پرده‏هائى از پوست و گوشت فرو کشید و برخى از آن پرندگان را بجهت سنگینى اندام از پرواز در اوج هوا باز داشت تا در نزدیکى زمین بپرواز آیند و پر و بال هر دسته را برنگى بیافرید و نگارهائى در آنها پدید آورد و با صنعت دقیق خویش هر یک را در قالب رنگى ریخت که رنگى دیگر در آن نیامیخت و طوقى رنگین بپرنده‏اى بخشید که از رنگهاى دیگر ممتاز گردید .  
و از شگفت‏انگیزترین آفریده‏هاى او طاووس است که پیکرش را در نهایت اعتدال بیاراست و رنگهایش را به نیکوترین گونه ، بنگاشت بالهایش را بهم پیوست و دمش را بدرازى کشید که چون بسوى جفتش روى آورد آن دم را چون چترى بگشاید و از آن سایبانى بر سرش بسازد ، همچون کشتیبانى که بادبان کشتى را بهر سوى بگشاید ، حیوانک برنگهایش مینازد و به آهستگى و فخر میخرامد تیغ بالهایش گویا از سیم خام است و بر پرهایش دایره‏هائى رنگین از طلاى ناب و پاره‏هاى زبرجد که اگر بالهایش را بگیاهان مانند کنى ، مثل دسته گلى رنگ برنگ است و اگر بجامه‏اى تشبیه کنى بمانند پارچه‏هاى پرنگار و قماش رنگین یمنى است و اگر بزیورها مانند شود همچون نقره‏هاى سپید گونه‏اى است که گوهرها بر صفحه مرصعش بدرخشد ، مستانه و شادمان میخرامد و بر دم و بالهایش مى‏نگرد و از زیبائى پیراهنش بقهقهه مى‏افتد و از رنگهاى زیبایش به خنده میآید ولى چون بپاهایش نگاه میکند بناله مى‏افتد و بانگ برمى‏آورد و میگرید ، گویا فریاد رسى میجوید و براى ناله‏هاى دردناکش گواهى میخواهد زیرا پاهایش باریک و زشت است مانند پاى خروسى که نه سپید و نه سیاه باشد و از ساقهایش خارهائى پنهان برآمده است .  
افسرى سبز رنگ و پرنقش و نگار بر فراز یالش برخاسته و برآمدگى گردنش بمانند ابریقى است زیبا و کشیده و بلند که تا زیر شکمش با رنگى سبز و تند کشیده شد همچون حریرى رنگین که بمانند آینه صیقل یافته ، گویا خود را بچادرى سیاه پیچیده که از بسیارى شادابى و خرمى سبز گونه است و از شکاف گوشش خطى بباریکى سر قلم بدرخشش گلى سفید کشیده شده که در متنى سیاه میدرخشد و از هر رنگى در پیکر خود بهره‏اى یافته و با شادابى به آن رنگها جلاء و درخشندگى داده است تا رنگها بهتر بجلوه افتد ، همچون شکوفه‏هائى پراکنده بدون آنکه از قطره باران و تابش آفتاب پرورش یافته باشد و گاه پرهایش میریزد و جامه‏اش از تن مى‏افتد و پى‏درپى پرهایش همچون برگهاى درخت مى‏ریزد ولى بجایش پر هائى دیگر میروید و چندان بر مى‏آید که بچهره نخستین باز میگردد ، بدانسان که با رنگهاى پیش اختلافى ندارد و رنگى در غیر جاى خویش پدید نمى‏آید .  
و اگر به یکى از موهاى نازک پرهایش نگاه کنى گاهى سرخ گلرنگ و گاهى سبز زبرجدى و زمانى زرد طلائى بنظر میآید ، پس چگونه دریافتهاى ژرف انسان را توان درک اینهمه شگفتى‏هاست و چگونه اندیشه‏ها میتواند بعمق اینهمه زیبائى فرو رود ؟ و یا زبان ستایش گران بتوصیف نظمهاى دقیقش بپردازد ؟ خیالها از درک کوچکترین جزئى از اینهمه زیبائى ناتوانست و زبانها از بیان اینهمه هنر مندى الکن .  
پس پاک است پروردگارى که خردها از ستایش یکى از آفریدگانش ناتوانند با اینکه این آفریده‏اى که در برابر چشمها جلوه میکند پدیده‏اى محدود است که از نقشها و نگارهائى ترکیب یافته و زبانها نتوانند بوصفش بپردازند و بشایستگى بشناختش نائل آیند .  
پس پاک است پروردگارى که پیکر جانورانى کوچک همچون مورچه و پشه و حیواناتى بزرگ همچون فیل و نهنگ را بیاراست و مقرر فرمود که هر جنبده‏اى که روحى در پیکر دارد بسرانجام مرگ رسد و نابودى فرجام کارش باشد

آفرینش شبپره

خطبه‏اى از امام درباره آفرینش شبپره: ستایش شایسته خداوندى است که زبان ستایشگران از دریافت ژرفاى شناختش بازماند و خردها را از درک بزرگیش باز داشت بدانسان که براى رسیدن به ملکوت نامتناهیش راهى نیافت اوست خداى حاکم و پایدار و آشکار ، پایدارتر و آشکارتر از آنچه بچشم آید خردها نتوانند ذات بى‏انتهایش را بمرزبندى کشانند تا نمونه‏اى براى او بنظر آورند ، آفریدگان را بدون نقشه‏اى قبلى بیافرید بى‏آنکه با کسى بمشورت پردازد و از یاورى یارى بخواهد پس آفریدگانش را بفرمان خود بیافرید و بفرمانبرى خویش واداشت آنها فرمانش را پذیرفتند و نافرمانى نکردند و امرش را گردن نهادند و به مخالفت برنخاستند .  
از نازک کاریهاى آفرینش و شگفتى‏هاى حکمت او که در پیچیدگیهاى خلقتش مى‏نگریم ، آفرینش شبپرگان است که روشنى او را به تنگى مى‏کشاند و تاریکى متراکمى که همه زنده‏ها را فرو میگیرد او را بجنبش و پرواز مى‏آورد ، چشمهایش بهنگام تابش خورشید در مسیر حرکت نابیناست و در پرتو آفتاب نمى‏تواند خود را بمقصدش برساند و درخشش خورشید او را از دیده‏ورى و پرواز باز میدارد و بناچار در آشیانه تاریک خود میماند و بیرون نمى‏آید و پلکها را در تمام روز بر هم میگذارد و تاریکى شب را براى بدست آوردن روزیش چراغ راهش میسازد و سیاهى شباهنگام ، دیده‏اش را از بینائى باز نمى‏دارد ، تاریکى انباشته شب راه را بر پروازش نمى‏بندد و چون خورشید پرده از چهره‏اش برمیدارد و روشنى روز همه جا را فرا میگیرد و نور آفتاب حتى سوراخ سوسمارها را روشن میکند ، شبپره دیده بر هم میگذارد و روزى خود را که در تاریکى شب بدست آورده بکام میگیرد .  
پس پاک است خدائى که شب را براى او روز قرار داد تا به دنبال روزى رود و روز را براى او شب ساخت تا به خواب و آرامش پردازد و براى او بالهائى از گوشت بیافرید که بمانند لاله گوش انسان است که پر و استخوانى ندارد ولى شاه رگهاى این بالها بخوبى نمودار است ، دو بال او نازک نیست تا بهنگام پرواز پاره شود و کلفت و سخت نیست که سنگین باشد و از حرکتش باز دارد ، او بچه‏اش را بهنگام پرواز با خود دارد و کودکش به او پناه میبرد هر جا مادرش فرود آید او هم فرود مى‏آید و بهر جا پرواز کند به پرواز مى‏آید و هرگز از او جدا نمى‏شود تا آنکه اندامش استوار گردد و بالهایش براى پرواز ، توان یابد و راههاى حرکت و پیدا کردن روزى را باز یابد .  
پس منزه است آفریدگارى که همه چیز را بدون نمونه و نقشه‏اى پیشین بیافرید

وقتی راه رفتن آموختی، دویدن بیاموز. و دویدن که آموختی ، پرواز را.
راه رفتن بیاموز، زیرا راه هایی که می روی جزیی از تو می شود و سرزمین هایی که می پیمایی بر مساحت تو اضافه می کند.

دویدن بیاموز، چون هر چیز را که بخواهی دور است و هر قدر که زودباشی، دیر.
و پرواز را یاد بگیر نه برای اینکه از زمین جدا باشی، برای آن که به اندازه فاصله زمین تا آسمان گسترده شوی.

من راه رفتن را از یک سنگ آموختم ، دویدن را از یک کرم خاکی و پرواز را از یک درخت.
بادها از رفتن به من چیزی نگفتند، زیرا آنقدر در حرکت بودند که رفتن را نمی شناختند! پلنگان، دویدن را یادم ندادند زیرا آنقدر دویده بودند که دویدن را از یاد برده بودند.
پرندگان نیز پرواز را به من نیاموختند، زیرا چنان در پرواز خود غرق بودند که آن را به فراموشی سپرده بودند!

اما سنگی که درد سکون را کشیده بود، رفتن را می شناخت و کرمی که در اشتیاق دویدن سوخته بود، دویدن را می فهمید و درختی که پاهایش در گل بود، از پرواز بسیار می دانست!
آنها از حسرت به درد رسیده بودند و از درد به اشتیاق و از اشتیاق به معرفت.

***
وقتی رفتن آموختی ، دویدن بیاموز. ودویدن که آموختی ، پرواز را. راه رفتن بیاموز زیرا هر روز باید از خودت تا خدا گام برداری. دویدن بیاموز زیرا چه بهتر که از خودت تا خدا بدوی. و پرواز را یادبگیر زیرا باید روزی از خودت تا خدا پر بزنی.

من‌ شدم‌ نی‌ و تو شدی‌ نی‌زن، مرا گذاشتی‌ روی‌ لبهایت‌ و دمیدی. نفست‌ که‌ توی‌ تنم‌ ریخت، هوا پر شد از موسیقی‌ دوست.
فرشته‌ها به‌ رقص‌ آمدند و زمین‌ دور خودش‌ چرخید.
نواختن‌ من، جشن‌ ملکوت‌ بود و پایکوبی‌ هستی. دم‌ تو آتش‌ بود و نوای‌ نی، عشق.

من‌ شدم‌ نی‌ و تو شدی‌ نی‌زن. اما فراموشم‌ شد که‌ نی‌ اگر خالی‌ نباشد، نی‌ نیست. پر شدم. دیگر برای‌ تو جایی‌ نمانده‌ بود. مرا گذاشتی‌ روی‌ لبهایت‌ و باز هم‌ دمیدی؛ اما دیگر صدایی‌ نیامد. فرشته‌ها گریستند و شیطان‌ دور نی‌ات‌ رقصید.
این‌ روزها نسیم‌ از سمت‌ بهشت‌ می‌وزد. این‌ روزها هوا‌ بوی‌ تو را دارد. این‌ روزها صدای‌ ساز تو می‌آید و من‌ دوباره‌ به‌ یاد می‌آورم‌ که‌ من‌ نی‌ بودم‌ و تو نی‌زن.
آه، آی‌ یگانه، ‌ای‌ نی‌زن! این‌ نی،‌ دلتنگِ‌ دم‌ِ توست. دلتنگِ‌ نواختنت. نیِ‌ کوچکت‌ را بنواز.

سپیدیِ برف و دیدم

             یـادِ دلِ تـو افـتـادم

فقط می خوام یادت باشه

دلت واسه کسی آب بشه

که چِشماش به رنگ خورشید و          

دسـتـاش پـُر از آفـتـاب بـاشـه