حضرت رقیه(س) کوچکترین دختر امام حسین(ع) است که درباره اینکه از کدام همسر آن حضرت متولد شده است بحث هایی مطرح است. غالبا چنین مطرح میشود که مادر ایشان، شهربانو دختر پادشاه ایران بوده که در واقعه شکست امپراطور ایران در برابر سپاه اسلام - در زمان خلیفه دوم - همراه اسیران ایرانی به مدینه آورده شد و طی جریاناتی به عقد سید الشهداء(ع) در آمد و حضرت رقیه(س) از این زن فاضله متولد شد. مشروح این داستان در برخی کتب چون ناسخ التواریخ(1) آمده است . اما برخی محققین چون استاد انصاریان این قضیه را با توجه به اینکه داستان پیروزی سپاه اسلام بر ایرانیان در زمان خلیفه دوم بوده و تناسبی بین سن امام حسین(ع) و دختر پادشاه ایران نمی توان تصور کرد، این انتساب را بعید میدانند.

طبق برخی دیگر از نقلها مادر حضرت رقیه(س) ام اسحاق همسر امام حسن(ع) است که زنی صاحب فضیلت  بوده و طبق وصیت امام حسن(ع) پس از شهادتشان به عقد امام حسین(ع) در آمدند.(2)

شبهه در وجود حضرت رقیه(س)

گاهی درمورد وجود حضرت رقیه (س) شبهات و تردیدهایی مطرح می شود که نام ایشان در اکثر کتب نیامده و یا نامهای مشترک و مشابهی در آنها به چشم می خورد که با توجه به آن نمی توان به طور حتم بر وجود دختری به این نام اطمینان داشت. در پاسخ باید گفت :

عدم ذکر نام «رقیه» در برخی منابع تاریخی نمی تواند دلیل بر خرافه بودن این شخصیت باشد؛ چرا که وجود نامهای اشتهاری(کنیه و لقب) در کنار نام اصلی افراد از رسومات رایج عرب است و همان گونه که عده ای معتقدند، حضرت رقیه(س) همان فاطمه صغری است که نامش در بسیاری از تواریخ ذکر شده است. علاوه بر اینکه بر نام «رقیه» در کتاب شریف لهوف سید بن طاووس و نیز سایر کتب تصریح شده است. مرحوم شیخ علی فلسفی در کتاب « حضرت رقیه (س)» می گوید در بیش از بیست کتاب، نام ایشان را رقیه دیده است.

در کتاب معالی السبطین حائری آمده است : « کانت للحسین(ع) بنت صغیره ....تسمی رقیه و کان لها ثلاث سنین»(3).

تعبیر« تسمی رقیه» نشان دهنده این مطلب است که «رقیه» نام اصلی ایشان نبوده بلکه به این اسم معروف بوده است.

ابن ابی مخنف نیز در مقتل الحسین درباره وداع حسین بن علی(ع) می نویسد : « ثم نادی یا ام کلثوم و یا زینب و یا سکینه و یا رقیه و یا عاتکه و یا صفیه...»(4).

در کتاب احقاق الحق نیز آمده است:« ثم نادی یا ام کلثوم یا سکینه یا رقیه یا عاتکه یا زینب یا اهل بیتی علیکن منی السلام...»(5)

خرابه ای به شرافت رسیده تا ملکوت

از محکم ترین دلایل وجودی حضرت رقیه (س)، وجود بارگاه ملکوتی آن نازدانه سیدالشهداء(ع) در شهر شام(در کشور سوریه) است که به گفته بزرگان و اهل معرفت ، نمی تواند ساختگی و دروغ باشد. ممکن نیست خداوند به یک خرافه، این همه جلالت و عظمت و کرامت عنایت کند.  

عبدالوهاب بن احمد شافعی مصری معروف به شعرانی در کتاب «المنن» می نویسد: « نزدیک مسجد جامع دمشق، بقعه و مرقدی است که به مرقد رقیه بنت الحسین معروف است. به روی سنگی که در درگاه آن واقع است چنین نوشته شده است:« هذا البیت بقعه شرفت بآل النبی(ص) و بنت الحسین الشهید رقیه(س)»(6).

در کتاب منتخب التواریخ نیز آمده است که مزاری که در خرابه شام است منسوب به مزار رقیه بنت الحسین است.

از دیگر وقایعی که دلیلی محکم بر صحت استناد این مزار شریف به حضرت رقیه (س) است داستان آب گرفتگی مزار مطهر ایشان در حدود سال 1280 هجری است که طی آن سید بزرگواری بنام سید ابراهیم دمشقی از نوادگان سید مرتضی علم الهدی از جانب حضرت، ماموریت پیدا میکند تا آب گرفتگی قبر مطهر را چاره کند و ایشان نیز بعد از صلاح اندیشی با بزرگان و اهل علم به این امر مبادرت می کند و با بدن  و کفن سالم حضرت مواجه می شود که در میان آب است . پس از آن قبر مطهر را تعمیر و مرمت می کنند.

نتیجه سخن آنکه وجود حضرت رقیه (س) را نمی توان انکار کرد و آنچه پیرامون آن حضرت مطرح می شود نباید به راهی برای خدشه دار شدن منزلت آن حضرت در میان ارادتمندان اهل بیت(ع) تبدیل شود. در هر صورت به کراماتی که از آن حضرت در طول سالیان متوالی متوجه شیعیان شده است را نمی توان به چشم بی توجهی نگریست.

----------------------------------

1 – ناسخ التواریخ : 4/236-237.

2 – کشف الغمه : 2/216.  

3 – معالی السبطین : 2 / 161، 170.

4 – مقتل الحسین : 84.

5- احقاق الحق: 11/633.

6 – کتاب المنن: باب دهم.

آنچه در اوان پیدایش اسلام به تقویت شالوده این دین الهی انجامید حفظ اتحاد و پرهیز از تفرقه بود که دستورات صریح رسول خدا(ص) و ترغیب مسلمانان به همدلی را می توان از مهمترین عوامل تشکیل حکومت قدرتمند اسلامی دانست که فتوحاتی همچون غلبه بر امپراطوری روم و ایران را به دنبال داشت.

هرچند حرکتهای شیطانی عده ای مسلمان نمای دنیا طلب در طول حیات پیامبر اکرم(ص) و بیشتر پس از رحلت ایشان به این اقتدار و همدلی مسلمانان ضرباتی مهلک زد ولی همچنان باید همدلی را رمز موفقیت مسلمانان دانست.

شیعیان بیشتر با این مسئله آشنا هستند که ارزش اتحاد و حفظ اساس اسلام به قدری زیاد است که امامان آنها در مدت حیات پر مشقت خویش، تمام ناملایمات حکام جور را تحمل می کردند و سختی ها را به جان می خریدند ولی راضی نمی شدند کوچکترین تهدیدی متوجه اسلام عزیز شود. چنانکه امیر المومنین(ع) با توجه به همین امر بیست و پنج سال گوشه نشینی را تحمل نمود. اما زمانی که کار به تباهی اسلام انجامید و حکمرانی چون یزید بر سر کار آمد و به وارونه سازی اسلام کمر بست وقت جانبازی سیدالشهداء(ع) شد و ندای " وعلی الاسلام السلام اذ قد بلیت الامه براع مثل یزید" سر داد.

شیطنت های امروزه دشمنان اسلام چنین اقتضا می کند که مسلمانان با حفظ اتحاد خود و با تکیه بر مشترکاتشان - که بیش از اختلافاتشان است - به تشکیل جبهه ای مستحکم در برابر دشمنان قسم خورده خود بپردازند؛ چرا که دشمنان آنها به چیزی کمتر از محو اسلام و مسلمان راضی نمی شوند "وَلاَ یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّىَ یَرُدُّوکُمْ عَن دِینِکُمْ إِنِ اسْتَطَاعُواْ"(بقره/217) . و مشرکان همواره با شما می  جنگند تا شما را اگر بتوانند از دینتان برگردانند .

توهین به ساحت مقدس رسول خدا(ص) که قلم از بیانش شرم دارد و هتک حرمت مضجع شریف عسکریین(ع) که جهان اسلام را ماتم زده و قلب صاحب عصر(عج) را به درد آورد، تنها گوشه ای از خباثت دشمنان اسلام را نشان می دهد که هرچند داغ آن التیام پذیر نیست ولی می تواند به زنگ خطری برای جهان اسلام تبدیل شود – چنان که شد- تا قدرتمندان و مراکز ثقل کشورهای اسلامی دست در دست هر کافری نگذارند و به کابوس ذلت جهان اسلام در برابر کفر خاتمه دهند که " الاسلام یعلوا و لا یعلی علیه ؛ اسلام برتری می یابد ولی مورد برتری قرار نمی گیرد".

از حرکتهای اخیر مسلمانان مانند تظاهرات مشترک شیعیان و اهل تسنن در کانادا و حرکتهای مشترک دانشجویان شیعه و سنی در کشور خودمان و نیز راهپیمایی ده هزار نفری مسلمانان در لندن و صدها و هزاران حرکت دیگر،  می توان بوی اتحاد را استشمام کرد، یعنی همان چیزی که دشمنان ما را به هراس می اندازد.

صبر، سرّ موفقیت

اسرار موفقیت بر دو نوع است :

یکى محیط ، یعنى مقتضیات اوضاع و احوال .

دوم، استقامت و پافشارى در کار که شرط کمال است .

مبازه براى تغییر دادن عادات واخلاق و آداب و رسوم زندگى مرهون اصطکاک و برخوردهاى جسمى و روحى است . زندگى مسلماً محرومیت­ها و موفقیت­هایى دارد ، شخصى که مى خواهد از نردبان ترقى صعود کند تا از پله اول قطع علاقه نکند به مرحله دوم نمى رسد .

آرى ، باید خستگى و فرسودگى را بر خود تحمل کند تا به اوج عزّت و فضیلت برسد و این است معناى صبر و استقامت .

کسى که مى خواهد مبارزه با فساد اخلاقى کند باید از عادات دیرینه تعلیمى خانوادگى اگر مخالف با شؤون انسانیت است بگذرد ، آنگاه به طریق صلاح و صواب رهسپار شود و از عادات زشت خوددارى نماید تا به فضایل آشنایى و انس بگیرد ، بدون شک بهبود حال و تهذیب نفس سختى و ریاضت دارد ، در این راه باید مبارزه کرد و در راه مبارزه استقامت و شکیبایى به خرج داد ، و این است مفهوم واقعى صبر و شکیبایى .

لقمان حکیم می­گوید: میوه شیرین ایمان در اجراى برنامه هاى عالى انسانى اراده اى قوى و آهنین داشت ، او در برابر حوادث طبیعى از قبیل مرگ عزیزان ، از دست رفتن مال خود را نمى باخت و شکیبایى پیشه مى داشت ، و در برابر محرمات چون کوه از خود پایدارى نشان مى داد و در اتمام اعمال نیک بر نیروى صبر و اراده متکى بود ، از این رو نام مقدّسش را در صفحات تاریخ ثابت و ابدى مى بینیم و زمان نیز براى نگاهدارى یادش استقامت خواهد کرد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 – بقره : 157.                                                  2 - کافی:2/87.

3 ـ کافى : 2 / 89 ، باب الصبر ، حدیث 6 ; مشکاة الانوار : 21 ، الفصل الخامس ، فى الصبر .

4 ـ کافى : 2 / 89 ، باب الصبر ، حدیث 7 ; بحار الانوار : 68 / 72 ، باب 62 ، حدیث 4 .

5 ـ بقره ( 2 ) : 155 ـ 157 .                                   6 ـ رعد ( 13 ) : 23 ـ 24 .

7 ـ نحل ( 16 ) : 96 .                                           8 ـ کنز العمال : حدیث 6522 .

9 ـ نهج البلاغه : 699 ، نامه ى 53 ; تحف العقول : 142 ; بحار الأنوار : 74 / 259 ، باب 10 ، حدیث 1 .

10 ـ غرر الحکم : 70 ، الصبر على الحق ، حدیث 993 .

11 ـ کافى : 2 / 91 ، باب الصبر ، حدیث 14 ; وسائل الشیعه : 15 / 237 ، باب 19 ، حدیث 20371 .

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند :

مَنْ یَتَصَبَّرْ یُصَبِّرْهُ اللهُ وَمَنْ یَسْتَعْفِفْ یُعِفَّهُ اللهُ وَمَنْ یَسْتَغْنِ یُغْنِهِ اللهُ وَما اُعْطِىَ عَبْدٌ عَطاءً هُوَ خَیْرٌ وَاَوْسَعُ مِنَ الصَّبْرِ(8) .

کسى که خود را در گردونه شکیبایى قرار دهد ، خداوند او را به شکیبایى وا مى دارد ، و هرکس خود را به عرصه گاه عفت و پارسایى بکشد ، خداوند او را به پارسایى بیندازد ، و هرکس از خدا بى نیازى بخواهد ، خداوند او را بى نیاز کند . به هیچ بنده­ای بهتر و گسترده تر از صبر چیزى عطا نشده است.

امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند :

 اَلْحَقُّ ثَقِیلٌ ، وَقَدْ یُخَفِّفُهُ اللهُ عَلى اَقْوام طَلَبُوا الْعاقِبَةَ فَصَبَرُوا نُفُوسَهُمْ ، وَوَثِقُوا بِصِدْقِ مَوْعُودِ اللهِ لِمَنْ صَبَرُوا ، اِحْتَسِبْ فَکُنْ مِنْهُمْ وَاسْتَعِنْ بِاللهِ(9) .

حق سنگین است ، ولی خداوند آن را بر اقوامى که به دنبال عاقبت به خیرى هستند و خود را به صبر و شکیبایى وا مى دارند سبک مى نماید ، آرى حق را براى آنان که اعتماد به درستى وعده خدا براى صبر کنندگان دارند خفیف و آسان مى گرداند . براى خداوند کار نیک انجام بده ، و واقعیات را به حساب بیاور ، در نتیجه از صابران باش و از خدا کمک بخواه .

 و نیز آن حضرت فرمودند :

 اِصْبِرْ عَلى مَرارَةِ الْحَقِّ ، وَاِیّاکَ اَنْ تَنْخَدِعَ بِحَلاوَةِ الْباطِلِ(10) .

بر تلخى حق صبر کن ، و بر حذر باش از اینکه تن به فریب شیرینى باطل دهى .

مردى از اهل کوهستان از حضرت صادق (علیه السلام) نسبت به مسأله اى نظرخواهى کرد ، حضرت بر خلاف آنچه که آن مرد دوست داشت نظر داد ، امام در چهره او کراهت و بى میلى دید ، به او فرمودند : اى مرد ! بر حق شکیبا باش ، همانا احدى براى حق صبر ننموده مگر اینکه خداوند به چیزى او را عوض داده که براى او بهتر بوده .

از حضرت باقر (علیه السلام) روایت شده :

اَلصَّبْرُ صَبْرانِ : صَبْرٌ عَلَى الْبَلاءِ حَسَنٌ جَمیلٌ ، وَأَفْضَلُ الصَّبْرَیْنِ الْوَرَعُ عَنِ الْمَحارِمِ(11) .

صبر دو صبر است : صبر بر بلا و حادثه که نیکو و زیباست ، و بهترین دو صبر ، خوددارى از محرمات است .

 راستى صبر در همه امور براى اینکه دین و ایمان و عمل و اخلاق انسان سالم بماند ، و عاقبت خوشى نصیب انسان شود ، چه زینت نیکویى و حال پرقیمتى براى آدمى است .

واجب است تائب از گناه با تمرین و ریاضت ، آراسته به صبر شود ، و بر پاک ماندن از گناه اصرار ورزد تا براى همیشه از شر هواى نفس و وساوس شیطانى و معصیت و آلودگى آسوده شود ، که بدون صبر ساختمان توبه برجا نمى ماند ، و رحمت حق بر انسان تداوم نمى یابد .

یکی از برجسته­ترین خصیصه اهل ایمان در فرهنگ اسلامی که به مقامی ارزشی مبدل گشته است، مقام صبر و استواری است. ویژگی که خداوند در قرآن کریم، صاحبان آن را به بهترین پاداش­ها بشارت داده است » أُولَـئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَـئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ «(1).

صبر و شکیبایى از موضوعات مهمى است که اسلام به آن دعوت مى کند و آن را یکى از برجسته ترین وظایف دینداران قرار مى دهد ، تا آنجا که مى گوید :

شکیبایى براى ایمان به منزله سر براى بدن است .(2)

خواجه نصیر الدین طوسى (رحمه الله) در معناى صبر مى فرماید : صبر ، بازداشتن نفس از بى تابى در برابر ناملایمات و مصایب است . صبر باطن را از اضطراب و زبان را از شکایت و اعضا و جوارح را از حرکات غیرعادى بازمى دارد .

صبر بر عبادات و طاعات و بلاها و مصایب و گناهان و معاصى ، انسان را از افتادن در جاده انحراف و سرنگون شدن در چاه هلاکت و تسلیم شدن در برابر طاغوت­ها و شیطان­ها و از این که دینش را از دست بگذارد در مصونیت و حفاظت مى برد .

امام صادق (علیه السلام) مى فرماید : آزاد ، در همه حالات آزاد است ; اگر حادثه اى به او برسد استقامت و شکیبایى مى­ورزد ، و اگر مصایب شکننده بر او هجوم کنند او را نمى شکنند ، و اگر اسیر شود یا شکست بخورد یا آسانى اش به سختى تغییر یابد زیانى نمى بیند ; چنان که یوسف صدیق امین به بردگى رفتن و شکست و اسارتش به آزادى اش زیان نرساند و تاریکى چاه و وحشت و آنچه به او رسید به او ضرر نزد ; و خدا جبارى را که بر او ستم ورزید ـ پس از آن که ارباب بود ـ برده ى یوسف نمود ، پس او را به رسالت و پیامبرى فرستاد و به وسیله ى او بر امتى رحم کرد . آرى ، صبر این چنین است ، خیر و خوشى و خوبى به دنبال آن است ; پس صبر کنید و وجودتان را به صبر وادارید تا به پاداش و اجر و ثمرات صبر برسید(3) .

حضرت باقر (علیه السلام) فرمود :

الجَنّةُ مَحفُوفةٌ بِالمَکارِهِ وَالصَّبرِ ; فَمَن صَبَرَ عَلىَ المَکارِهِ فِى الدُّنیَا دَخلَ الجَنّةَ . والجهنَّم محفُوفَةٌ بِاللَّذاتِ وَالشَّهواتِ ; فَمَن أعطَى نَفسَهُ لَذَّتَهَا وَشَهْوَتَها دَخَلَ النَّارَ(4) .

بهشت پیچیده به ناگوارى ها و صبر است ; پس کسى که در دنیا بر ناگوارى ها صبر کند وارد بهشت مى شود . و دوزخ پیچیده به لذت ها و خواسته هاى نامعقول است ; پس کسى که لذت ها و خواسته هاى نامعقول را به نفس خود دهد وارد آتش مى شود .

شکیبایى و صبر در آنچه که قرآن و روایات نسبت به آن دستور صبر داده اند ، مسأله اى الهى و اخلاقى و انسانى است ، و امرى است محبوب حق ، و سزاوار اجر بزرگ و ثواب عظیم . صبر ، عامل حفظ دین و نگاهبان انسان از بى میل شدن به حق و حقیقت ، و عامل تقویت روح و روان ، و حافظ انسان از افتادن در دام شیاطین جنى و انسى است .

انسان اگر در پیشامدها و حوادث تلخ و شیرین که غارتگر دین و ایمان است ، و به هنگام طاعت و عبادت ، و به وقت گناه و معصیت صبر کند ، به این معنا که حوادث را هماهنگ با قواعد الهى تحمل کند ، و براى نجات خود به دشمنان حق پناه نبرد ، و به وقت طاعت و عبادت خود را در گردونه بندگى قرار دهد و مقاومت کند ، و زمان آماده شدن زمینه معصیت و گناه ، تلخى گذشت از لذت­ها را به دوش جان بردارد ، به فرموده قرآن مجید مستحق صلوات و رحمت خداوند مى شود .

 وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْء مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْص مِنَ الاَْمْوَالِ وَالاَْنْفُسِ وَالَّثمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ * الَّذِینَ إِذَا أصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلّهِ وإِنّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ * أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِن رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ (5)

ما شما را به چیزى از خوف از دشمن به وقت جنگ ، و گرسنگى و کم شدن از اموال و جان­ها و میوه­ها امتحان مى کنیم و به این امور مبتلا مى سازیم . (پیامبر من !) صابران (بر این پنج امتحان) را بشارت بده ، آنان که چون مصیبتى به آنها وارد شد با دل و زبان گفتند : ما از خداییم و به او باز مى گردیم ، از جانب خداوند بر اینان درود و رحمت است و اینان هدایت شدگانند .

 . . . وَالْمَلائِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِم مِن کُلِّ بَاب * سَلامٌ عَلَیْکُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ (6) .

فرشتگان از هر درى در قیامت به آنان(= بهشتیان) وارد مى شوند و مى گویند : سلام بر شما به خاطر اینکه در عبادت و طاعت ، و براى پاک ماندن از معصیت ، و در حوادث و آفات صبر کردید ، پس بهشت براى شما نیکو منزلگاهى است .

 مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاق وَلَنَجْزِیَنَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ (7) .

آنچه (از مال و منال و مقام دنیا) نزد شماست پایان مى پذیرد و آنچه (از ثواب و اجر براى شما) نزد خداست باقى ماندنى و ابدى است ، هر آینه به آنان که صبر کردند جزا مى دهیم بهتر از آنچه در دنیا عمل کردند .

بازگشت جاهلیت، زمینه ساز قیام حسینی

وقتی مفسر و مدافع قران کریم علی بن ابی طالب(ع) از حق خود یعنی حکومت محروم شد و اهل بیت  پیامبر(ص) مهجورشدند، جریان رجعت و بازگشت به عادات جاهلی سرعت یافت و در طول 25 سال خلافت خلفای ثلاث انحرافات و بدعت های زیادی پدید آمد. لذا هنگامی که علی(ع) زعامت جامعه را پذیرفت ، اصلاحات داخلی را بر هر امر دیگری ترجیح داد. لکن جبهه نفاق در عصر خلفا، مخصوصا زمان عثمان در پرتو قدرت سیاسی توانسته بود قدرت اقتصادی و نظامی قابل توجهی بدست آورد. به همین جهت با ایجاد جنگهای داخلی و مشکلات دیگر مانع اصلاحات علی(ع) گردید و با شهادت مظلومانه آن رادمرد الهی، برنامه های اصلاحی او ناتمام ماند و با استیلای  بنی امیه بر جهان اسلام ، جبهه نفاق با قدرت بیشتری جامعه را به سوی انحطاط و تباهی سوق داد و در اواخر حکومت معاویه فساد و تباهی به اوج خود رسید و بسیاری از عقاید و خلق و خوی جاهلی که پیامبر اکرم(ص) برای اضمحلال آنها تلاشهای بسیاری نموده بود احیا گردید و سنت پیامبر(ص) و قرآن کریم رو به زوال نهاد.

پس از این انهدام عظیم فرهنگی، از حسین بن علی(ع) چیزی جز این انتظار نمی رفت که برای احیاء دین اسلام و سنن بر باد رفته آن قیام نماید. چنان که خود ایشان فرمود:

" من شما را به کتاب خدا و سنت پیامبرش فرا می خوانم، زیرا سنت پیامبر(ص) از بین رفته و بدعت زنده کردیده است"(1)

و نیز فرمود:

" و علی الاسلام السلام اذ قد بلیت الامه براع مثل یزید"(2)

وقتی امت اسلام گرفتار حاکمی چون یزید باشد فاتحه اسلام را باید خواند.

نتیجه سخن اینکه اسلام برای براندازی باورهای پوچ جاهلی آمده بود و مجاهدت های بسیاری  نیز در این راستا از سوی پیامبر(ص) و مسلمانان  صورت گرفته بود اما پس از گذشت مدتی نه چندان مدید آنچه در جامعه حاکم شده بود چیزی جز اسلام و آنچه بدان عمل می شد چیزی جز دستورات قرآن بود و همان باورهای غلط و سنن جاهلی دوباره به بار نشسته بود. قیام الهی سیدالشهداء(ع) نیز جز برای آگاهی دادن مسلمانان از وضعیت موجود و بیان غربت اسلام نبود.

خصیصه های جاهلی

آنچه جامعه عرب را به تباهی کشیده و در گوشت و خون آنها رخنه کرده بود را نمی توان در چند سطر  به بیان نشست اما برخی از آنها را می توان چینن بر شمرد:

بت پرستی، خرافه اندیشی، زمامداری لجام گسیخته، تعصبات بی جهت بر قبیله، زبان و نسب، غرور و تکبر توانگران، جنگ های ممتد قبیله ای، تفرق سیاسی، تبعیت کورکورانه از نیاکان، شرب خمر، تعدی به نوامیس، قساوت و شقاوت، جهل و تحجر، ادبیات بی محتوا و...

اما طلوع اسلام همراه بود با مبارزات جدی بر علیه این خصلت های ناپسند و به عبارت دیگر، اسلام یک تحول همه جانبه در زندگی فردی و اجتماعی اعراب به دنبال داشت. ارمغانی که اسلام برای آنها داشت عبارت بود از: یکتا پرستی، حاکمیت اولیاء الهی، پرورش قلمرو فکری، گسترش تجارت، دوری از تشریفات، وحدت سیاسی، ترویج فضایل و کمالات انسانی، کرامت نفس، عدالت و حق گرایی، ایثار و فداکاری، وحدت و برادری، تحول ادبی، انقلاب در نظام اقتصادی و ...

جریانهای مخرب و خزنده

تلاش رسول مکرم اسلام بر این بود که این ارزشها جایگزین خصیصه­های پیشین اعراب شود اما رخنه بعضی حرکت ها در میان مسلمانان مانع از به ثمر نشستن این آرزو بود. و پس از رحلت پیامبر(ص) و با وجود 23 سال تلاش بی وقفه ایشان برای هدایت مردم نیز این جریانات همچنان مشکل آفرین بودند.

این جبهه خطرناک که به جبهه نفاق معروف است متشکل از چند طیف بود؛ نخست آنانکه از روی طمع اسلام آورده بودند، دوم آنانکه از روی ترس، تظاهر به اسلام می نمودند، وسوم کسانیکه در اثر سستی ایمان، خواسته یا نا خواسته در خدمت کفر ونفاق بودند(هرچند گروه سوم، اصطلاحا منافق نامیده نمی شوند).

منافقان از ابتدای طلوع اسلام سعی در توقف حرکت روبه­رشد آن داشتند اما پس از استیلای مطلق اسلام بر همه مناطق و قدرت یافتن دین جدید، و پس از آنکه منافقان چاره ای جز پذیرفتن اسلام ندیدند به فکر آن افتادند که این مکتب نو بنیاد را در جهت تامین منافع خود سوق و گسترش دهند.

برخی از فعالیت­های منافقان در عصر رسالت را می توان چنین برشمرد: تضعیف سپاه اسلام در جنگ­های احد، خندق و تبوک، خدمت به یهود بنی نضیر، القاء شبهه و ایجاد تردید در مبانی عقیدتی، تضعیف ­شخصیت و قداست پیامبر اکرم(ص)، جعل حدیث، اجتهاد در برابر اوامر صریح رسول خدا(ص) و ...

 با فرارسیدن سال دهم هجری و اعلام رسمی خلافت علی بن ابی طالب(ع) در غدیر خم، جبهه نفاق فعالیت جدی­تری را آغاز کرد. این جبهه، عناصر خود را در مدینه جمع نمود و در انتظار رحلت رسول خدا(ص)بود تا برنامه­های خود را به اجرا گذارد. پیامبر(ص) نیز جهت برهم زدن این اجتماع، عملیات بزرگی را به طرف رومیان طراحی نمود و اسامه بن زید را به فرماندهی سپاه اسلام منصوب کرد و از همه مسلمانان خواست زیر  پرچم اسامه، برای جهاد حرکت نمایند تا به این ترفند جبهه نفاق منحل شود. اما پس از چند روز پیامبر اکرم(ص) مطلع شد که در حرکت سپاه، سستی ایجاد شده است، ازاین رو با همان حال بیماری به میان سپاه آمدند و مسلمانان را تحریص و تهییج نمودند و چندین بار آنها را بر  پیروی از دستور، امر نمودند اما تخلف عده ای از صحابه به بهانه  های واهی مانع از حرکت سپاه اسامه شد و با رحلت رسول خدا(ص) همه سپاه به مدینه بازگشت.(3)

حرکت بعدی منافقان و ضربه مهلکی که بر پیکره اسلام وارد شد ممانعت از نوشته شدن وصیت رسول خدا(ص) در لحظات آخر عمر ایشان بود. واقعه ­ای که به "مصیبه یوم الخمیس" معروف شد. پس از آنکه پیامبر اکرم(ص) متوجه تمرد و بازگشت عده ای از مسلمانان از سپاه اسامه شدند تصمیم گرفتند خلافت علی(ع) را در محضر اصحاب مکتوب نمایند. اما همان افرادی که از رفتن به جبهه جنگ سر باز زده بودند و مترصد آخرین لحظات عمر پیامبر(ص) بودند از تدوین منویات ایشان جلوگیری نمودند و کلماتی در آن مجلس صادر شد که قلم از بیان آن شرم دارد.

پس از رحلت رسول خدا(ص)، بهترین جایگاه برای پیشبرد مقاصد منافقان، سقیفه بود، که پیامدهای سوء فرهنگی و اجتماعی را همچون مهجوریت اهل بیت(ع)، جلوگیری از نشر احادیث پیامبر(ص)، جعل حدیث ، اجتهاذات بی­اساس به دنبال داشت.

خلفا و بدعت ها

از جمله مسائلی که در سیر جامعه اسلامی پس از رسول خدا(ص) به سوی انحطاط ، نقش اساسی داشت بدعت­هایی بود که توسط خلفا صورت گرفت. اولین بدعتی که بعد از رحلت رسول خدا(ص) رخ داد، مخالفت با سنت آن حضرت در مورد خلافت علی(ع) بود. با قرار گرفتن خلافت در دست سیاستمداران دنیاطلب، احکام الهی یکی پس از دیگری جای خود را به بدعت­ها و پدیده­های جدید داد.

هرچه فاصله مردم با زمان رسالت بیشترمی­شد، بدعت­ها گسترده تر و عمیق­تر شده و با حاکمیت امویان، تخلف از کتاب و سنت، بسیار رواج پیدا کرد به نحوی که اسلام را وارونه و نفهمی­های خود را به جای اسلام معرفی کردند.امام حسین(ع) درباره آنها فرمود:

"ان هولاء قد لزموا طاعه الشیطان و ترکوا طاعه الرحمن و اظهروا الفساد و عطلوا الحدود و استاثروا بالفیئ و احلوا حرام الله و حرموا حلاله"(4)

آگاه باشید! این مردم ملازم اطاعت شیطان شده و اطاعت خدا را ترک کرده­ و فساد را آشکار و حدود را تعطیل و فیء و بیت المال را به خود اختصاص داده و حلال خدا را حرام و حرام او را حلال کرده اند.

موارد زیر تنها بخشی ا ز بدعت­هایی است که در زمان خلفا صورت پذیرفت :

1 – غصب خلافت

علی(ع) در بیان ماجرای سقیفه و چگونگی چیرگی دنیاطلبان بر او چنین فرمود:

" به خدا قسم ابوبکر خلعت خلافت را در حالی بر تن کرد که می­دانست منزلتم نسبت به خلافت منزلتی محوری است..."(5)

2 – تبعیض نژادی

در عصر خلیفه دوم بر خلاف نص صریح قرآن و کلام رسول خدا(ص)، سیاست تبعیض نژادی بنیان نهاده شد و در تدابیر احکام، مقررات و مواضعی که در شرایط و مناسبت­ها حالات مختلف داشت، حقوق غیرعرب پایمال گردید و عرب بر عجم تفضیل و برتری یافت.

ابن ابی الحدید می­نویسد: عمر در پرداخت اموال به مسلمانان، قانون مساوات عصر پیامبر(ص) را نقض کرد؛ او سابقین در اسلام را بر دیگر مسلمانان، مهاجرین از قریش را بر غیر قریش، مهاجرین را بر انصار، عرب را بر عجم و آزادگان را بر بردگان ترجیح و برتری داد.(6)

برخی از تبعیضات  عمر را می­توان چنین برشمرد:

الف) تحریم مدینه بر غیر عرب.

ب) عدم قصاص عرب در مقابل غیر عرب.

ج)تبعیض در تقسیم اموال.

د) هم کفو نبودن عرب و عجم در ازدواج.

 ه) قلع و قمع عجم . و ...

3 – قطع سهم ذی القربی

پیامبر اکرم(ص) طبق نص قرآن، بخشی از خمس را برای ذوی القربی قرار داد که این امر در زمان ابوبکر نقض شد.

4 – قطع سهم مؤلفه قلوبهم

یکی از گروه­هایی که به تصریح قرآن کریم از زکات بهره می­برند" مؤلفه قلوبهم" هستند یعنی کسانی که حاکم اسلامی به صلاح­ دید خود و به جهت جلب رضایت و یا تحکیم ایمانشان به آنها بخشی از زکات را می­پردازد. اما سهم این گروه نیز در زمان ابوبکر و به دست عمر قطع شد.

5 – غصب فدک و آزار فاطمه

داستان منع اهل بیت(ع) از یک منبع مالی عظیم به نام فدک و آزارهایی که از سوی خلیفه اول و دوم در مورد ایشان صورت پذیرفت را همه می­دانند که به جهت اختصار و با توجه به روشن بودن مطلب، از بیان آن صرف نظر می­کنیم.

6 – تحریم متعه زنان و متعه حج

از جمله مسائل فقهی مورد اختلاف شیعه و سنی، مسأله متعه و ازدواج موقت است که  قرآن کریم بر حلیت و جواز آن تصریح دارد.(7)

عمل به متعه در زمان پیامبر(ص) و ابوبکر صورت می­گرفت(8) اما وقتی خلیفه دوم به خلافت رسید، با آن به شدت برخورد و از آن نهی کرد. (9)

این بدعت عمر پیامدها سوئی در جامعه اسلام به جا گذاشت. به تعبیر ابن عباس: لولا نهی عمر لما احتاج الی الزنا الا الشقی(10) اگر عمر از متعه نهی نمی­کرد کسی محتاج زنا نمی­شد مگر آدم فرومایه و بی­آبرو.

از دیگر مسائل اختلافی نیز، متعه تمتع است؛ به این بیان که حجاج بعد از عمره ، به حج تمتع بپردازند( این حج را متعه گفته­اند بدان جهت است که شخص می­تواند بین احرام عمره و حج بیشتر لذات ممنوعه در ایام احرام را مرتکب شود) این امر نیز از تصریحات قرآن کریم است(11) و در زمان پیامبر(ص) بدان عمل می­شده است اما در زمان خلیفه دوم مورد نهی قرار گرفت(12)

7 - انحطاط سیاسی و اقتصادی در عصر عثمان

در عصر خلفای اول و دوم تنها انحطاط فرهنگی بود که گریبان­گیر جامعه بود اما در عصر عثمان این فساد و افساد به مقوله سیاست و اقتصاد نیز سرایت پیدا کرد. علی(ع) در خطبه شقشقیه می­فرماید:

"... تا سومین آنها بر سر کار آمد، او همانند شتر پرخور و شکم برآمده، تلاشی جز جمع آوری و خوردن بیت المال نداشت. بستگانش به همکاری­اش برخاستند. آنها همچون شتران گرسنه­ای که بهاران به علفزار بیفتد و با ولع شدید گیاهان را ببلعند، برای خوردن اموال خدا دست از آستین درآوردند..."(13)

دوران خلافت عثمان، دوران خاصی بود که طی آن، تفکر استثمار رشد کرده و بزرگترین کاخ­ها توسط استانداران او ساخته شد تا جایی که صدای حق طلبی بسیاری از مهاجرین و انصار برخاست .

نمونه­هایی از بخشش­های عثمان به خویشانش از این قرار است:

عثمان به حارث بن حکم (برادر مروان) 000/300 درهم بخشید و شترهای زکات و قطعه زمینی که پیامبر(ص) وقف مسلمانان کرده بود به او داد.

به سعید بن عاص بن امیه 000/100 درهم ، به مروان بن حکم 000/100درهم ، به ابوسفیان 000/200 درهم ، به طلحه 000/200/2 درهم و به زبیر 000/980/5 درهم بخشید. خود عثمان از بیت المال 000/500/30 درهم و 000/350 دینار، یعلی بن منبه 000/500 دینار و عبد الرحمن 000/560/2 دینار برداشتند.(14)

اینها تنها بخشی از بدعت­هایی بود که در زمان خلفا صورت گرفت و پس از آن نیز در زمان معاویه و فرزندش یزید، با لاابالی­گریهایی غیر قابل وصف ادامه یافت و زمینه را برای قیام سید الشهداء(ع) مهیا ساخت.

آنچه در این نوشتار گذشت خلاصه­ای از کتاب ارزشمند "زمینه­های قیام امام حسین(ع)" تألیف حسین عبدالمحمدی بود که دوست­ داران اهل بیت(ع) می­توانند با مراجعه به این کتاب، به مطالب گسترده­تری در این زمینه دست پیدا کنند.

------------------------

1 – بحارالانوار :44/340، تاریخ طبری:3/305، الکامل فی التاریخ:552/3 ، اعیان الشیعه:59/10 2 - بحار:326/44 .

3 – مغازی واقدی :3/1120 .

4 – تاریخ طبری : 4/304 ؛ الکامل(ابن اثیر):3/553 .

5 – نهج البلاغه، خطبه 3 .

6 – شرح نهج البلاغه: 8/111 .

7 – نساء : 24.

8 – مسند احمد:4/436.

9 – الغدیر:6/238.

10 – همان.

11 – بقره: 196.

12 – الغدیر:6/210.

13 – نهج البلاغه، خطبه 3.

14 _شرح ابن ابی الحدید:1/198؛ الغدیر: 8/286.

حوادث اجتماعی هرچند بزرگ باشند علل و ریشه های آنها هم عمیق تر خواهد بود. از جمله مسائلی که در واقعه عاشورا توجه به آن لازم است بررسی علل وزمینه های پیدایش آن است، امری که چه بسا کمتر مورد توجه و دقت نظر قرار می گیرد.

عوامل پیدایش برخی از رویدادهای سیاسی اجتماعی به روزها و ماهها قبل برمی گردد در حالی که علل برخی دیگر از آنها را باید در دهها سال قبل از تاریخ وقوع، جستجو کرد. قیام سید الشهداء به عنوان بزرگترین حادثه تاریخ اسلام پس از رحلت رسول خدا(ص) از قبیل دوم است.

ریشه یابی عاشورا در سقیفه

بعد از رحلت رسول خدا(ص) آنچه در سقیفه بنی ساعده رخ داد، ریشه در حوادث قبل از اسلام داشت و آنچه در آغاز سال 61 هجری در کربلا رخ داد نیز سرچشمه ای جز سقیفه نداشت.

مهیار دیلمی در غدیریه خود می گوید:

اضالیل ساقت مصاب الحسین             و ما قبل ذاک وما قد تلا

فیوم السقیفه یابن النبی                      تطرق یومک فی کربلا

و غصب ابیک علی حقه                     و امک حسن ان تقتلا

گمراهی و حیرت ها به حدی رسید که مصیبت حسین و وقایع قبل و بعد از آن را به پا کرد.

ای زاده مصطفی! این خود روز سقیفه بود که راه کربلا را هموار نمود.

و از آنجا که حق پدر و مادرت غضب کردید، کشتن تو(برای قاتلانت) نیکو شد.

بررسی آنچه در سقیفه گذشت این امر را روشن می سازد که پس از رحلت رسول خدا(ص) هیچ گونه پایبندی از جانب امت، به دست آوردهای اسلام وجود نداشت و یا لااقل در آن موقعیت خاص صلاح خود را در این نمی دیدند که به دفاع از حقیقت بپردازند واین لاابالی گری، امت را به کشتن ولی خدا واداشت. به جرأت می توان ادعا کرد که پس از رحلت رسول خاتم همان ویژگیهای جاهلی عرب دوباره زنده شد و از زیر اسلامهای غیرحقیقی سر برآورد. امام علی(ع) در این باره می فرمایند:

" الا و ان بلیتکم قد عادت کهیئتها یوم بعث الله نبیه " (1)

آگاه باشید! تیره ورزی های شما بازگشته است به همان شکلی که در ابتدای بعثت پیامبر دچار آن بودید.

این کلام مولی الموحدین(ع) گواه صادقی است بر اینکه همه بدبختی ها، بدعت ها و انحرافاتی که متوجه اسلام گردید و همه ستم هایی که بر اولیاء خدا رفت به سقیفه می رسد.

از جمله عناصری که این امر را دامن زدند صنادید قریش بودند که اسلامشان جز از روی نفاق نبود. امیرالمومنین(ع) درباره ایشان می فرماید:

"... ما اسلموا و لکن استسلموا و اسروا الکفر، فلما وجدوا اعوانا علیه اظهروه"(2)

اینان مسلمان نشدند بلکه فقط تظاهر به مسلمانی کردند و کفر در دل پروراندند و آنگاه که یار و همدستانی یافتندکفر پنهان خویش را آشکار نمودند.

 رویدادهای پس از رحلت رسول خدا(ص) این حقیقت را تصدیق می­کند که عوامل رجعت طلب برای برگرداندن سنت­ها و عقاید دوران کهن با جدیت تلاش کردند و عده­ای از افراد ضعیف الایمان نیز بخاطر سستی اعتقاد با سکوت خویش زمینه را برای قدرت یابی آنان فراهم نمودند و به تدریج جامعه اسلامی به تباهی کشیده شد. البته این ارتجاع دور از انتظار نبود زیرا علاوه بر اینکه مشرکین به طور کلی در حجاز ریشه کن نشده بودند تعدادی از صحابه پیامبر نیز تظار به اسلام می­کرده و ایمان واقعی به رسالت حضرتش نیاورده بودند .

اصولا در هر انقلاب فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی چنین پدیده­ای قابل پیش­بینی است زیرا در هر نهضتی اولاً تحول اعتقادی – اخلاقی در افراد به کمال نمی­رسد ، ثانیاً همه افراد ، مشمول تحول نمی­شوند در نتیجه هم بقایای آثار اعتقادی – اخلاقی گذشته تا حدی در فرد مومن باقی می­ماند و هم عناصر تحول ناپذیر نقش ایفاء می­کنند و زمینه بازگشت جامعه به نظام پیشین را فراهم می­نمایند.

تبلور انحرافات در سقیفه

خواندن اوراق تاریخ و بررسی آنچه بین حاضران در سقیفه گذشته به خوبی بر این مطلب گواه است که مسلمانان آن برهه براموری غیر از شایستگی و لیاقت تکیه داشته اند. نکاتی پیرامون سقیفه هست که بر فهم این مطلب کمک می کند:

الف - انصار بعد از رحلت رسول خدا(ص) بی درنگ به سقیفه بنی ساعده رفته ومساله رهبری و خلافت را به شور گذاشتند. این اقدام چه توجیهی می تواند داشته باشد؟ از این حرکت دو نکته را می توان برداشت نمود:

1 - نگرانی انصار از حاکمیت قریش و انتقام کشته های بدر. چنانکه حباب بن منذر گفت: ما ترس از آن داریم که کسانی از شما بر سر کا ر آیند که ما پدران و برادران آنها را در جنگ کشته ایم، ترس از آنکه اینان از ما انتقام بکیرند.(3)

2 - ترس هر یک از اوس و خزرج از حاکمیت یکدیگرو بازگشت کینه های گذشته. چنانکه ابوبکردر سقیفه به آنها گفت: اگر از میان شما انصار هریک از اوس و خزرج خلافت را بگیرند به خاطر مسائل  جاهلیت با هم جنگ خواهید کرد.(4)

ب - انصار در سقیفه می گفتند: منا الامیر و منکم امیر( یک امیر از ما و یک امیر از شما) و ابوبکر در پاسخ گفت: منا الامراء و انتم الوزراء(امیر از ما باشد و وزیر از شما).

آیا این ایده و طرز فکر با روحیه اسلام سازگاری دارد؟ مگر در سقیفه تقسیم ارث می کردند که اینچنین به چانه زنی پرداخته بودند؟ آیا پیامبر اکرم(ص) نفرموده بودند هیچ کس بر دیگری برتری ندارد مگر به تقوا و عمل صالح؟ و آیا اساسا زحمت انتخاب وصی بر عهده ملت است؟ آیا یوشع بن نون و شمعون الصفا و آصف بن برخیا را مردم برای وصایت برگزیدند؟

به نظر میرسد آنچه در سقیفه بنی ساعده مورد توجه مهاجرین و انصار بود پیشی گرفتن از قبایل دیگر و رقابت قومی و قبیله ای به سبک جاهلی بوده است و در حالی که غالب آنها - اگر نگوییم همه آنها - به حقانیت علی(ع) و اولویت او اعتقاد داشتند ولی برای اینکه از قبیله رغیب عقب نمانند به چانه زنی بر سر خلافت می پرداختند.

----------------------------------

1 – نهج البلاغه، خطبه 16 .

2 – همان.

3 - انساب الاشراف(بلاذری) :580/1 .

4 - البیان و التبیین(جاحظ) :298/3.

اسلام دینی است که ماهیتی جهانی دارد. این دین از خاورمیانه تا شمال آفریقا، از اروپا تا قلب آفریقای سیاه، از روسیه تا مناطق جنوب شرق آسیا را در برگرفته است. حضور اسلام برای مناطق بسیاری از جهان یک تحول بزرگ و آغاز مقطعی جدید در تاریخ است به همین دلیل گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر به بررسی چگونگی ورود اسلام به کشورهایی می پردازد که فعالیتهای اسلامی و همچنین حضور اولیه مسلمانان در آنها قابل توجه است.

ایرلند نام رسمی کشوری در جزیره ایرلند به پایتختی دوبلین است، گاه از این کشور به صورت "جمهوری ایرلند" نام برده می ‌شود تا با ایرلند شمالی اشتباه نشود.

جمهوری ایرلند 80 درصد کل مساحت جزیره ایرلند را دربر می گیرد. موقعیت جزیره ایرلند در غرب اروپا به طور عام به عامل تعیین کنندهای برای جامعه ایرلندی و به طور خاص برای فرهنگ ایرلندی مبدل شده است.

جمهوری ایرلند از شمال و از غرب به اقیانوس اطلس شمالی و از شرق و جنوب شرقی به دریای ایرلند و تنگه سنت جورج منتهی می شود. جزیره ایرلند در غرب انگلستان واقع شده است. طول مرزهای بین المللی ایرلند 360 کیلومتر در شمال است که در منطقه ایرلند شمالی با انگلستان هم مرز هستند طول سواحل این کشور 1448 کیلومتر است.

دین در ایرلند

اکثریت مردم این کشور را کاتولیک ها تشکیل داده اند به طوری که می توان گفت 92 درصد جمعیت کشور پیرو مذهب کاتولیک روم هستند. 3 درصد از مردم ایرلند خود را پروتستان می دانند و پنج درصد باقی مانده را مسلمان، یهودی، ارتدکس  و دیگر فرقه های مسیحیت تشکیل می دهند .

دومین فرقه بزرگ مسیحی پس از کاتولیک کلیسای ایرلند است که پیرو مذهب انگلیکن محسوب می شوند و در طول قرن بیستم با کاهش تعداد شرکت کنندگان در کلیسا و مراسم عشای ربانی رو به رو شد، اما بر اساس آمار سال 2002 تعداد اعضای این کلیسا افزایش یافته است. کلیسای پروتستان مشایخی از دیگر فرقه های بزرگ این کشور است که بدنبال آن از نظر تعداد اعضا کلیسای متودیست قرار دارد. تعداد پیروان دین یهودیت در این کشور نیز بسیار اندک است.

تاریخ ورود اسلام به ایرلند

به گزارش "مهر" ، تاریخ ثبت شده اسلام در ایرلند به دهه 1950 بر می گردد. توصیف برخی از روزنامه های این کشور از تاریخ ورود دین آسمانی اسلام به ایرلند با ورود مهاجران ترک در اوایل قرن بیستم همراه است اما اینکه همه آنها مسلمان بوده  یا صرفا ترک بودند مشخص نیست.

تاریخ تأسیس نخستین انجمن اسلامی در ایرلند به سال 1959 باز می گردد که توسط دانشجویان مسلمانی که در این کشور تحصیل می کردند ساخته شد و آن را انجمن اسلامی دوبلین نامگذاری کردند و بعدها به فدراسیون اسلامی ایرلند تغییر نام داد.

پیش از ساخت نخستین انجمن اسلامی ایرلند، هیچ مسجدی  در دوبلین وجود نداشت و مسلمانان ابتدا از منازل شخصی خود و بعدها از سالن های اجاره ای برای اقامه نماز جمعه و نماز اعیاد مختلف سود می بردند. در سال 1969 دانشجویان مسلمان ایرلند با اقوام و برخی از سازمان های اسلامی و کشورهای اسلامی با هدف جمع آوری کمک برای ساخت یک مسجد ارتباط برقرار کردند.

هشت سال پس از آن در سال 1976 اولین مسجد و مرکز اسلامی ایرلند به عنوان یک ساختمان چهار طبقه در خیابان هارینگتون دوبلین افتاح شد.

چند سال پس از تأسیس اولین مرکز اسلامی و مسجد در دوبلین این مسجد برای جمعیت در حال رشد نمازگزاران مسلمان بسیار کوچک به نظر می رسید و متصدیان این انجمن اسلامی در صدد ساخت دومین مسجد شهر برآمده و ستادهایی را در راستای جمع آوری کمک برای ساخت مسجدی بزرگتر تشکیل دادند.

در سال 1983 ساختمان فعلی مسجد و مرکز اسلامی دوبلین که خریداری شده بود تعمیر و دفتر مرکزی آن به ساختمان دیگری منتقل شد .

جمعیت شناسی و سابقه قومی مسلمانان ایرلند

بر اساس آماری که ایرلند در سال 2002 تهیه کرد، 19147 هزار نفر از جمیعت جمهوری ایرلند را مسلمانان تشکیل داده اند. همچنین آمار ایرلند شمالی در سال 2001 نشان می دهد تعداد مسلمانان این منطقه 1943 نفر بوده است.

گزارش خبرنگار "مهر" می افزاید: جامعه مسلمانان ایرلند به نحو قابل توجهی دارای تنوع و گستردگی است و اعضای جامعه اسلامی این کشور را نمی توان بر اساس کشور طبفه بندی کرد، می توان گفت که قومیت غالبی در میان جامعه اسلامی ایرلند وجود ندارد. مسلمانان این کشور از جنوب و شرق آسیا، چین، اقیانوسیه و اندونزی به ایرلند مهاجرت کرده اند.

افزایش روز افزون مساجد جمهوری ایرلند شاهدی بر این مدعا است که جامعه مسلمانان علی رغم کوچک بودن در حال رشد و ثبات در جمهوری ایرلند است.

اسلام دینی است که ماهیتی جهانی دارد. این دین از خاورمیانه تا شمال آفریقا، از اروپا تا قلب آفریقای سیاه، از روسیه تا مناطق جنوب شرق آسیا را در برگرفته است.

حضور اسلام برای مناطق بسیاری از جهان یک تحول بزرگ و آغاز مقطعی جدید در تاریخ است به همین دلیل گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر به بررسی چگونگی ورود اسلام به کشورهایی می پردازد که فعالیتهای اسلامی و همچنین حضور اولیه مسلمانان در آنها قابل توجه است. بریتانیا با مساحت 229870 کیلومتر مربع در شمال غربی اروپا واقع شده و هشتمین جزیره بزرگ جهان است. بریتانیا شامل انگلستان، اسکاتلند  و ولز است که در سال 1543 میلادی به طور قانونی متحد شدند. United Kingdom یا پادشاهی متحده از بریتانیا و ایرلند شمالی تشکیل شده است. بریتانیا به دو بخش سرزمین های مرتفع و سرزمین های پست تقسیم شده که اسکاتلند و ولز در سرزمین های مرتفع قرار دارند.

اکثریت مردم این کشور نوادگان اقوامی هستند که در طول دو هزار سال قبل از 1066 میلادی به جزایر بریتانیا، حمله ور شده اند. از جمله "کِلت"ها، "رومـَن"ها، "انگـِل"ها، " ساکـسـُن"ها و "اسکاندیناوی"ها. در طول قرن ها مردمانی از ریشه های نژادی دیگر مانند چینی ها به علاوه مردمانی از اروپای مرکزی، شرقی و جنوبی، جزائر قناری و آسیای جنوبی نیز در این سرزمین سکنا گزیده اند.  بر اساس آمار سال 2004 میلادی ، پادشاهی متحده جمعیتی معادل با 60،270,708 دارد و تراکم جمعیت آن معادل 250 نفر در یک کیلومتر مربع است که یکی از پر تراکم ترین کشورهای اروپا و جهان است.

به گزارش "مهر"، نظام حکومتی سلطنتی پارلمانی و برمبنای قانون اساسی نانوشته ای که در طول قرن ها تکامل یافته پایه ریزی شده است. پادشاه بریتانیا در رأس کشور قرار دارد و طبق قانون در رأس دو قوه اجرائیه و قضائیه و نیز فرمانده کل نیروهای مسلح سلطنتی و رئیس کلیسای انگلیس و کلیسای اسکاتلند است. به علاوه پادشاه بریتانیا در رأس شانزده کشور مشترک المنافع نیز قرار دارد. با توجه به قانون و لایحه مصوب سال 1700 میلادی، حق سلطنت فقط به پروتستان ها اختصاص دارد. اگرچه پادشاه به طور صوری در رأس قوه اجرائی قرار دارد ولی درعمل دولت پادشاهی قوه اجرائیه را در اختیار دارد . در این دولت ، نخست وزیر و وزراء معمولاً از حزبی که اکثریت پارلمانی را داشته باشد و با رأی اکثریت اعضای پارلمان انتخاب می شوند.

اولین تماس انگلستان با جهان اسلام

انگلستان در ارتباط با دنیای اسلام تاریخ طولانی دارد. در قرون وسطی، عصر گسترش امپراطوریهای اسلامی و جنگهای صلیبی اروپا این ارتباطها بیشتر بوده است. این تعامل به تبع گسترش مستعمرات انگلستان در سرزمینهایی بود که دارای جمیعت قابل توجهی مسلمان و حاکمان مسلمان بودند .

عده ای بر این باورهستند که اسلام از ادیان تازه وارد بریتانیا محسوب می شود اما پادشاهی متحد انگلستان قرنهاست که با جهان اسلام در تماس بوده است. پادشاه مرسیا (کشوری در جنوب و مرکز انگلستان در دوران باستان) در قرن هشتم با الهام از جهان اسلام اقدام به ضرب سکه کرد. برخی بر این باور هستند که این سکه ها هدیه ای از سوی حاکم وقت مسلمانان "منصور" بوده یا برای تسهیل تجارت با امپراطوری در حال رشد مسلمانان ضرب شده است.

اولین مسلمانان پادشاهی متحد انگلستان

به گزارش "مهر"، اولین انگلیسی که در قرن شانزدهم اسلام آورد "جان نلسون" نام داشت و کاپیتان جان وارد از کنت نیز در میان دریانوردان انگلیسی بود که به دین اسلام مشرف شد. بعدها برخی از توحیدگرایان نیز به دین اسلام علاقمند شده و در این زمینه مطالعه کردند همانطور که هنری استابز در قرن هفدهم مطالبی نوشته است. این مطالب به نحوی درباره اسلام نوشته شده که مخاطب تصور می کند استابز اسلام آورده است. اگر چه کتاب وی تحت عنوان " توصیفی از ظهور و پیشرفت دین محمد و دفاع از وی و اسلام از اتهامات مسیحیان" منتشر نشد اما اولین اثر آن زمان به زبان انگلیسی محسوب می شود که در زمینه الهیات اسلامی نوشته شده است که نویسنده طی آن تلاش کرده بر شباهتهای میان اعتقادات اسلام و مسیحیان توحیدگرا تأکید کند.

ریچارد برتون دانشمند قرن نوزدهمی نیز از افرادی بود که به اسلام روی آورد و برای زیارت به مکه سفر کرد. طی این زمان اولین مساجد در بنادر بریتانیا ساخته شدند و اولین مسجد این کشور اروپای غربی در سال 1860 در شهر کاردیف ساخته شد. از دهه 1950 به بعد نیز مهاجران بسیاری از مستعمره های سابق بریتانیا به این کشور سفر کردند.

موج مهاجرت مسلمانان و جمعیت آنها در انگلستان

به گزارش "مهر" ، براساس آمار سال 2001، 1591000 مسلمان در انگلستان و ولز زندگی می کنند که این تعداد 7/2 درصد جمعیت را تشکیل داده اند. این در شرایطی است که بسیاری از انجمنهای اسلامی انگلستان جمعیت مسلمانان را تا 3 میلیون نیز تخمین زده اند. 43 هزار نفر مسلمانی که در اسکاتلند زندگی می کنند 84/0 درصد جمعیت این کشور را تشکیل داده اند. آمار ایرلند شمالی جزئیات را درباره پیروان ادیان غیر مسیحی فراهم نکرده است. اولین جامعه مسلمانانی که در کشور متحده پادشاهى انگلستان ساکن شدند دریانوردان یمنی بودند که کمی پس از سال 1900 به بندرهای سوانسی، جنوب ولز، لیورپول و ساوت شیلدز وارد شدند. بعدها برخی از مهاجران در شهرهای مرکزی تر انگلستان همچون بیرمنگام و شفیلد ساکن شدند. کشمیریها از شهر میرپور اولین جامعه مسلمان آسیایی بودند که به طور ثابت در انگلستان اقامت گزیدند. اولین گروه آنها در اواخر دهه 1930 به بیرمنگام و برادفورد وارد شدند.

از اواخر دهه 1950 به بعد، مهاجرات از میرپور افزایش یافت و همراه مهاجرت از دیگر بخش های پاکستان به ویژه شمال استان پنجاب و منطقه آتاک در شمال غربی استان فرونتیر بود. پاکستانی تبارها بیشتر در شهرهایی چون وست میدلند، وست یورک شایر، لانکاشایر، منچستر و شهرهای صنعتی جنوب شرقی انگلستان چون لاتون، اسلاو و آکسفورد اقامت گزیدند.

اواخرسال 1960 و 1970 آسیائیهای اوگاندا به دنبال فشار سیاست " آفریقایی کردن" در کنیا و تانزانیا ، و اوگاندا به انگلستان مهاجرت کردند. مسلمانان هندوستان در اوایل دهه 70  پس از اخراج آسیایی ها از اوگاندا به انگستان سفر کرده و  در این کشور ساکن شدند. برخی از مسلمانان هندی نیز مستقیم از هندوستان به انگلستان مهاجرت کردند که اکنون اغلب در شهر لستر، لانکاشایر اقامت دارند.

مسلمانان بنگالی مدت زمان کوتاهی پیش از استقلال بنگلادش  به انگلستان سفر کردند. جوامع قدرتمند آنها در شرق لندن و دهکده های مرکزی ساکن شدند اما شهرهایی چون لوتون، بیرمنگام و بردفرود را نیز برای اقامت انتخاب کردند.

مسلمانان عرب تبار از خاورمیانه و مغرب در شهرهای داخلی این کشور زندگی می کنند و تجارت خود را نیز در آنجا گسترش داده اند. مسلمانان ترک تبار از جزیره قبرس در شمال شرقی لندن زندگی می کنند که در این منطقه مهاجرین کرد نیز ساکن هستند. جوامع مسلمان سومالی ، بوسنی، آلبانیایی و کوزوو تبار نیز در انگلستان ساکن هستند. همچنین جمعی از انگلیسی ها نیز به اسلام روی آورده اند.

اسلام در زندگی مسلمانان بریتانیا

گزارش خبرنگار "مهر" می افزاید: دولت ‏بریتانیا اسلام را به عنوان یک دین به رسمیت نمى‏شناسد و تنها دین به رسمیت‏ شناخته شده، مسیحیت پروتستانى انجیلى است. اما دموکراسى بریتانیایى براى پیروان سایر ادیان، آزادى فعالیتهاى عبادى  را ضمانت کرده است و از این روی برای اسلام احترام رسمی قائل است، به طورى که پرنس چارلز در بیشتر مناسبتها، پیرامون مفاهیم اسلامى و تعالیم آن و نیز در مورد سایر ادیان، سخنرانى کرده است. وی همچنین ریاست افتخارى مؤسسه اسلامى آکسفورد را برعهده دارد. طى سالیان اخیر، احزاب سیاسى بریتانیا، بویژه حزب حاکم کارگر، طى برگزارى انتخابات، مسلمانان را به عنوان اقلیت خطاب مى‏کردند و به آنها وعده‏هایى دادند.

مساجد اسلامى در بیشتر شهرهاى بریتانیا پراکنده شده ‏اند و برخى کانالهاى تلویزیونى، برنامه‏ هایى در مورد دین اسلام پخش مى‏ کنند